استان ایلام از آن دست استان هایی است که کمتر کسی اسم آن را برای مسافرت شنیده است و مناظر طبیعی آن را دیده است اما این استان با آب و هوای کوهستانی و نیمه گرم، طبیعت، شهرها و مکانهای دیدنی بسیاری دارد که در بسیاری از موارد از چشم گردشگران غیرحرفه‌ای پنهان می‌ماند.
قلعه والی
قلعه والی یکی از بناهای فرهنگی-تاریخی عظیمی است که در ضلع شمالی خیابان پاسداران قرار دارد. این بنای تاریخی که یادگاری از ادوله و زمان‌های پیشین و در نوع خود بی نظیر است. در سال ۱۳۲۶ قمری به دستور غلام رضا خان والی فیلی در محله‌ای بنام حسین آباد فیلی که به ده بالا مشهور بوده، احداث گردید. غلامرضاخان والی این محل و بنا را برای اسکان خود در فصل تابستان انتخاب کرده و آن را بر روی تپه‌ای نه چندان بلند احداث کرد و با توجه به آن، ارتفاع فعلی کف حیاط از اطراف آن محدوده 3.5 تا ۴ متر است.
در مورد تاریخچه قلعه والی چنانچه از سنگ نوشته‌ای که در تخت خان (محله‌ای در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی صالح آباد-ایلام) پیداست چنین آمده که غلام رضاخان بعد از ذکر چندین سطر از کارهای انجام شده خود می‌نویسد: امر به ساختن قلعه حسین آباد فیلی که مشهور به ده بالا است نمودم قلعه حمام و باغ به معماریت حاج درویش علی کرمانشاهی و حجاری رضاقلی در سال ۱۳۲۵ قمری به اتمام رسید.
قلعه والی در زمان جنگ تحمیلی تا حدود 50٪ تخریب شد که در سال 1367 با همکاری سازمان میراث فرهنگی بعد از دو سال تلاش بی وقفه در سال 1369 بازسازی آن به اتمام رسید و در اختیار مدیریت میراث فرهنگی استان ایلام قرار گرفت.
قلعه مذکور سه در ورودی در سه ضلع جنوب شرق و غرب دارد. ورودی اصلی قلعه در ضلع جنوبی قرار گرفته که با ۱۱ پله۲۰ سانتیمتری به داخل اتاق نگهبانی و سپس با هشت پله دیگر به کف حیاط مرتبط میشود. ورودی قلعه به سبک یونانی بنا شده بود. دیگر درهای قلعه به صورت خصوصی بوده و یا برای تردد مهمان ها احداث شده‌اند که با راهروهایی سرپوشیده به داخل حیاط قلعه مرتبط می‌شوند، در منتها الیه دربها دو هشتی وجود دارد که نور تعدادی از اتاقها از آنجا تامین میشود این هشتی‌ها که در داخل یکی از آنها حوض کوچکی وجود دارد به هشت ضلع تقسیم می‌شوند. شکستگی در آجرها و اجرای طاق نماهایی در دیوار، اجرای انواع قوس بر سرنعل درگاه‌ها و ترئینات آجری بالای آنها زیبایی خاصی به هشتی‌ها داده‌است.
آینه کاری در سقف اتاقها معمول بوده که بقایایی از آن در یکی از اتاقهای ضلع غربی که به نحو بسیار زیبای اجرا گردیده بر جای مانده‌است. گچبری بر روی دیوارها و سقف اتاق شاهنشین به صورت نقوشی از گل و گیاه اجرا گردیده‌است. سنگ ازاره نمای بیرونی دیوار از سنگهای تراشیده شده مستطیلی شکل است که حالت برجسته نقشهای اسلیمی مختلف آن، در نمای دیوار بکار رفته شده‌است.
دره ارغوان
ایلام از استان‌های جنگلی ایران است و به خاطر زیبایی طبیعتش از آن با نام عروس زاگرس نیز یاد میشود و دره ارغوان یکی از مکانهای تفرجی و دیدنی شهر ایلام است که با فاصله ۵ کیلومتر در شمال ایلام قرار گرفته است.
هرساله همزمان با فصل بهار، دره ارغوان ایلام به اوج زیبایی رنگها در طبیعت تبدیل میشود و ارغوانهای این دره و طبیعت بکر، زیبایی خاصی به منطقه بخشیده است. دره ارغوان یک دره پر آب و بسیار دیدنی پوشیده از بوته‌های ارغوان است.
این دره که از دیرباز به واسطه وجود بوته‌های بسیار زیاد ارغوان بسیار معروف است، امروزه کمتر مورد توجه دوستداران و علاقمندان به طبیعت قرار می‌گیرد.
دره ارغوان در مسیر روستای کلاته آهن قرار گرفته است و یکی از مناطق حفاظت شده در استان ایلام است که درختان ارغوانی آن در محدوده ۱۶۰هکتار از این دره رویش دارند.
این دره زیبا مملو از درختانی با شکوفه‌ها و برگهای ارغوانی است که در میان درختهای بلوط و زالزالک به گونه بسیار حیرت آوری چشم را خیره می‌کند.
سنگ نوشته آشوری
سنگ نوشته آشوری یا نقش برجسته گل‌گل یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی استان ایلام است که در 8 کیلومتری شهر ملکشاهی و بر دیوار شرقی تنگ کوچکی که روستای گل گل در فاصله 25 کیلومتری شهر ایلام در دهانه آن استقرار یافته، قرار دارد. این سنگ نوشته مربوط به زمان آشور بانیپال؛ پادشاه مقتدر آشوری بوده و یادگاری از حمله و تصرف این منطقه توسط سلسله آشوری در هزاره‌های قبل از میلاد است. شکل عمومی کتیبه یک مستطیل به ابعاد 135×90 سانتی‌متر است که در وسط آن نقش نیم‌رخ و تمام قد پادشاه آشوری به صورت برجسته قرار دارد که کلاهی مخروطی و ردایی بلند تا روی پاها بر تن دارد و شمشیری حمایل به نشانه قدرت، در دست دارد. در پشت سر این شخص تصویری از هلال ماه دیده میشود که احتمالاً نماد خدایان و الهه‌های آسمانی میباشد که به حمایت از پادشاه آشوری برخاسته و به او کمک نمودند تا در جنگ پیروز شده و قلمروی کاسی‌ها (ایلام و لرستان) را فتح نمایند.
این سنگ نوشته آشوری در سال 1973 میلادی توسط آقای واندنبرگ ترجمه شده است.
آتشکده چهارطاقی
منبع :وبسایت سیری در ایران
