وقتی که ما از سنگهای گرد یا گرداله‌ها صحبت می‌کنیم ممکن است سنگهای بزرگ و گردی را تجسم کنید که با سرعتی دو برابر سرعت توپ بولینگ به سمت شما می‌آیند تقریبا چیزی شبیه به آنچه که در کارتون‌ها دیده‌ایم. ولی در زمین شناسی گرداله‌ها به سنگ‌هایی گفته میشود که دست کم به اندازه‌ای حدود 10 اینچ رسیده باشند. در ادامه شما را با معروف‌ترین گرداله‌های جهان آشنا می‌کنیم.
گرداله‌ها در طول میلیون‌ها سال و توسط عوامل گوناگونی شکل داده شده‌اند و ممکن است در آن زمان در عمق پوسته زمین مدفون شده یا در بستر اقیانوس‌های ماقبل تاریخی قرار گرفته باشند. البته هنوز هم این سنگ‌ها توسط عوامل گوناگونی همچون یخچال‌ها، آتشفشان و دیگر نیروهای طبیعت در حال شکل گیری هستند. چیزی که در مورد این سنگهای گرد فرسایش یافته صدق می‌کند این نکته است که خیلی زود توجه ما را به خود جلب می‌کنند بویژه زمانی که تعداد زیادی از آنها در یک نقطه جمع شده باشند. این جذابیت مخصوصا هنگامی که توسط امواج خروشان اقیانوسی احاطه شده یا به صورت مجزا و تک در میانه بیابانی برهوت قرار گرفته باشند صد چندان میشود. در این مطلب قصد داریم تعدادی از دیدنی‌ترین مناظری که این سنگ‌ها در شکل گیری و جذابیت آنها نقشی موثر ایفا می‌کنند را مرور کنیم. با ما همراه باشید.
پورت نانون (Porth Nanven)، کورنوال، انگلستان
در ساحل پورت نانون در کورنوال تعداد بی‌شماری از این گرداله‌ها را میتوان دید که توسط امواج اقیانوسی شکل داده شده‌اند. این سنگ‌ها به صورت پراکنده در خط ساحلی دیده می‌شوند همچنین میتوان آنها را بر فراز صخره‌ها نیز مشاهده کرد. آنها صیقلی، صاف و تخم مرغی شکل هستند به طوری که به این ساحل لقب ساحل تخم دایناسور داده شده است. البته اگر این سنگ‌ها حقیقتا تخم دایناسور بودند گونه‌های متنوعی را شکل می‌دادند چرا که اندازه برخی از آنها برابر با تخم مرغ معمولی است در حالی که برخی 3 پا ارتفاع دارند. اگر چه این سنگهای گرد محصول این خزندگان غول آسا نیستند ولی در نوع خود بسیار جالب توجه می‌باشند. در حدود 120.000 سال قبل این سنگ‌ها توسط دریاهای باستانی شکل داده شده و در خطوط ساحلی ته نشین شدند. ذوب شدن ورقه‌های یخی در آن زمان باعث شده بود که سطح دریاها چیزی فراتر از سطح امروزی آنها باشد. این امر توضیح می‌دهد که چرا این گرداله‌ها را میتوان برفراز صخره‌ها هم مشاهده کرد. اینجا اکنون مکانی حفاظت شده به شمار آمده و محلی مناسب برای کاووش و بررسی است.
ساحل توپ بولینگ، کالیفرنیا، آمریکا
تخته سنگهای گرد این ساحل واقع در کالیفرنیا از سنگ مرمری غول‌آسا جدا شده‌اند. آنها نسبت به گرداله‌های نانون یکنواخت‌تر بوده و متحدالشکل هستند. البته از نظر زمانی نیز این سنگ‌ها قدمت بیشتری داشته و متعلق به 100 میلیون سال قبل هستند. آنها در اعماق اقیانوس‌ها و تحت فشاری بسیار شدید شکل گرفته‌اند. قبل از عصر زمین شناسی مدرن این گرداله‌ا منبع الهام و نیز کنجکاوی بشر به حساب می‌آمدند به طوری که برخی آنها را تخم دایناسور، فسیل و حتی بقایای مخروبه‌های ماورایی می‌دانستند. حتی برخی آنها را محصول دست انسان می‌پنداشتند. اگرچه امروز که ما حقیقت را می‌دانیم حیرت زدگی مردمان دوران قدیم را در مقابل این مخلوقات مادر طبیعت به خوبی درک می‌کنیم.
کارلو کارل و(Karlu Karlu)، قلمرو شمالی، استرالیا
این ناحیه منطقه‌ای بیابانی و دیدنی در قلمروی شمالی کشور استرالیا است که با این سنگهای کروی شکل پر شده است و به نام محل نگهداری مرمرهای شیطان نیز شناخته میشود. بنابر باورها و اساطیر محلی ساکنان اولیه این منطقه، این سنگ‌ها زمانی شکل گرفتند که مردی که او را شیطان می‌نامیدند کمربندی آیینی از دسته‌های موی ساکنین درست کرد زمانی که این موها روی زمین می‌افتادند تبدیل به کارلو کارلو یا همان گرداله‌ها می‌شدند. همچنین گفته میشود که وقتی این مرد از مراسم شیطانی‌اش بازمی‌گشت آب دهان خود را روی زمین می‌انداخت و بزاق او تبدیل به تخته سنگهای گرانیتی شده که امروز در این ناحیه دیده می‌شوند. وقتی که ما به این سنگ‌ها و زاویه‌های حیرت‌آورشان نگاه می‌کنیم درک اینکه چرا مردمان محلی با دیدن آنها نیروهای ماورایی و خاص را در شکل گیرشان سهیم می‌دانستند چندان دشوار نیست. تحقیقات زمین شناسی امروز آشکار کرده که این سنگ‌ها در اصل حاصل جامد شدن ماگمایی است که در زیر پوسته زمین جریان داشته است. فرسایش تدریجی لایه‌ها و باران و باد در طی هزاران سال این سنگ‌ها را به شکلی که امروز مشاهده می‌شوند درآورده است.
سنگهای موئراکی (Moeraki)، کانتربوری، نیوزلند
این سنگ‌ها که در ساحل اتاگو(Otago) کشور نیوزلند قرار گرفته‌اند حداقل به دو دلیل تماشایی محسوب می‌شوند، اول اینکه تمامی آنها تقریبا کروی شکل بوده و دوم در دو اندازه کاملا ثابت و مشخص بزرگ (قطر بین 1.6 تا 3.3 پا) و خیلی بزرگ ( قطر 5 الی 7.3) دیده می‌شوند. آنها به صورت جدا افتاده یا گروهی در ساحل قرار گرفته‌اند. این سنگ‌ها نیز توسط فرایندهای اقیانوسی و در طول 5.5 میلیون سال به شکل فعلی خود دست یافته‌اند. مردم مائوری توضیحات جالبی در مورد این سنگ‌ها دارند. آنها معتقدند این سنگ‌ها در واقع بطری نوشیدنی و مواد خوراکی هستند که در اثر غرق شدن قایقی به ساحل آورده شده و در اینجا به سنگ‌واره تبدیل شده‌اند. جسد کاپیتان قایق نیز به مرتفع‌ترین صخره‌ای که در همان نزدیکی قرار دارد تبدیل شده است. امروزه این مکان گردشگران زیادی را از سراسر جهان به خود جذب می‌کند.
همپی (Hampi)، کارناتاکا، هندوستان
معرفی تماشایی‌ترین مکان‌های دارای این گرداله‌ها بدون بردن نامی از همپی در جنوبی‌ترین نقطه هند کامل نمی‌شود. در این ناحیه سنگهای یکنواخت و طبیعی حکم‌فرمایی می‌کنند. آنها همه جا هستند، به صورت گروهی در کنار هم قرار گرفته‌اند، گودال‌ها و فرورفتگی‌ها را پر کرده‌اند، تپه‌هایی را شکل داده‌اند و خلاصه میتوان گفت که آنها نه بخشی از چشم‌انداز که خود چشم انداز به شمار می‌آیند. در طول سالیانی دراز مردم محلی پییرامون نحوه شکل گیری این سنگ‌ها داستان‌ها ساختند از جمله اینکه این سنگ‌ها بقایای ویرانه‌های حاصل از جنگ بین دو میمون جادویی است که برادر بودند. حتی از این سنگ‌ها برای ساخت معابد، زیارتگاه‌ها و شهری تمام سنگی استفاده شد. امروز اما ثابت شده که این ناحیه یکی از قدیمی‌ترین عوارض زمین به شمار آمده که بین 3 تا 3.5 میلیارد سال پیش شکل گرفته و در طی میلیون‌ها سال با کمک جریان فرسایش، باد و ماسه به شکلی که امروز دیده میشود درآمده است.
کاسمو (Kasmu)، لاهیما، استونی
آتش به شکل سنگهای در حال ذوب مهم‌ترین نقش در ایجاد این گرداله‌ها را بازی می‌کند. اما در ساحل کاسمو این یخ است که قدرت اصلی به شمار می‌آمده. در واقع در این ساحل که بیش از تمام کشور استونی سنگ دارد از حرکت تدریجی یخچال‌های فنلاند و سوئد منشا گرفته است. این یخچال‌ها در نهایت 10.000 سال قبل عقب نشینی کرده و این گرداله‌ها را بر جای گذاشتند. این سنگ‌ها تنها تماشایی نیستند آنها در اصل حاوی اطلاعاتی ارزشمند پیرامون آخرین عصر یخ نیز می‌باشند. همچنین ترکیبات به کار رفته در ساختار آنها دانشمندان را در کشف منشا این سنگهای گرد و فرسایش یافته یاری می‌کند. برخی از این سنگ‌ها به طرزی شگفت‌انگیز بزرگ هستند به نحوی که باور این نکته که این سنگهای غول پیکر تنها با جریان آب یخ زده مایل‌ها جابجا شدند غیر ممکن به نظر می‌رسد.
ساحل بولدر، شهر سیمون، آفریقای جنوبی
این ساحل که در نزدیکی شهر کیپ تاون قرار گرفته از این نظر جالب است که بزرگ‌ترین تخته سنگ‌ها در کوچک‌ترین خط ساحلی قرار گرفته‌اند هرچند در ذهن گردشگرانی که به این ناحیه سفر می‌کنند تماشای پنگوئن‌ها اولویت اصلی محسوب میشود. این ساحل منزل‌گاه گروه‌هایی از پنگوئن‌های آفریقایی است که از 1982 تا کنون در این ناحیه سکنی داشته و با شیطنت‌های خاص خود توجه توریست‌ها را جلب کرده‌اند. قدمت این سنگ‌ها به 540 میلیون سال قبل باز می‌گردد که در طی میلیون‌ها سال به اندازه کنونی رسیده‌اند. سطح آنها بیشتر از آن‌که صیقلی باشد ناهموار و خشن بوده و بلورهای پتاسیم فلدسپار به راحتی در آنها قابل تشخیص هستند. این سنگ‌ها چه برای پنگوئن‌ها و چه انسان مفید بوده به طوری که شناگران را از هجوم امواج، باد و جریان‌های شدید حفظ نموده و در عین حال بسیار دیدنی نیز می‌باشند.
اگر شیفته عکاسی هستید، یا یک زمین شناس و حتی گردشگر معمولی، این چشم‌اندازهای زیبا را نیز از قلم نیاندازید. حداقل خوبی این مناظر این است که برای صدها سال دست نخورده باقی مانده و برای سالیان سال نیز باقی خواهند ماند.
منبع :زومیت
