فیلم ترسناک 2019 آقای آری آستِر به نام میدسامِر یا «میان‌تابستانه» خدمتی به اعیاد سوئد کرد که تایتانیک جیمز کامرون در سال 1997 برای گردش‌های اقیانوس اطلسی کرده بود. آقای آستر در فیلمش از یک رویداد واقعی سالانه به‌عنوان پس‌زمینه استفاده کرد و فیلمش آن‌قدر عالی شد که تا چند هفته همه از آن سخن می‌گفتند. البته او به‌جای تمرکز بر مهندسی کشتی‌های تفریحی و ساخت فیلمی که عنوان برترین داستان عاشقانه قرن بیستم را از آن خود کرد، جستجوهای گوگل را به‌سوی مهم‌ترین عید تابستانی سوئد سوق داد و کابوس روان‌گردان هیجان‌انگیزی ساخت که تا آخرین صحنه‌اش آشفتگی آور و نفس‌بر بود.
این تصویر متعلق به سکانسی از فیلم میدسامر است.
منطقی است که سازنده میدسامر موضوع کلی خود را پیرامون چند دانشجوی آمریکایی رشته مردم‌شناسی که به حضور در مراسم‌های سوئد دعوت شده‌اند برگزیند. با بالا رفتن کنجکاوی همه در مورد جشن میان‌تابستانه، احتمالاً اروپاگردان عاشق فیلم‌های ترسناک بیش‌ازپیش بخواهند به سوئد بیایند. البته مانند هر گردش فرهنگی دیگر اینجا نیز نخست گام مشارکت احترام‌آمیز در مراسم است. و حتی اگر برداشت دلهره‌آور آقای آستِر از این رویداد سالانه لرزش به جانتان انداخته و شما را از حضور فیزیکی در جشن میان‌تابستانه بازداشته است، بازهم خواندن این مطلب را توصیه می‌کنیم زیرا این مراسم بسیار جالب و شگفت‌انگیز است.
در این مطلب هرچه را لازم است درباره میان‌تابستانه یا میدسامر بدانید را آورده‌ایم؛ از درست و غلط‌های فیلم میدسامِر گرفته تا اتفاقاتی که امسال قرار است در مراسم اصلی و در سوئد بیفتد.
چه کسانی میان‌تابستانه را جشن می‌گیرند؟
جشن میان‌تابستانه یا میدسامِر (به انگلیسی Midsummer) که در زبان سوئدی به آن Midsommar می‌گویند و در دیگر کشورها نام‌های دیگری دارد، در بلندترین روز تابستان در نیم‌کره شمالی زمین و اواخر ماه ژوئن برگزار میشود.
میان تابستان در سوئد رویداد بسیار بزرگی به شمار می‌رود: تاج‌های گل‌آرا و هوای تازه و عاشقانه، ترشی شاه‌ماهی و آهنگ‌هایی که هم‌زمان با آن‌ها نوشیدنی و اشناپس فلفلی می‌نوشند. حتی برخی می‌خواهند روز پیش میان‌تابستانه که معادل ششم ژوئن میشود را به یک روز ملی تبدیل کنند.
البته سوئدی‌ها تنها مردمی نیستند که بلندترین روز تابستان را به سبک پیش از مسیحیت جشن می‌گیرند. در فنلاند نیز جشنی به نام یوهانوس به سبکی مشابه و به‌عنوان مراسم ملی برگزار میشود. در نروژ به میان‌تابستانه سانتَنسافتِن و در دانمارک به آن سانت هانس می‌گویند.
به‌جز کشورهای نوردیک، مردم کشورهای اروپایی از پرتغال تا مجارستان و حتی کشورهایی مانند کانادا و برزیل نیز در جشنی به نام سینت جان با حال و هوای مسیحی شرکت می‌کنند. در لتونی به روز سینت جان، لیگو یا جانی می‌گویند و این روز بزرگترین رویداد سال به شمار می‌رود.
این جشن‌ها از چه زمانی آغاز شدند؟
جشن‌های میان‌تابستانه ابتدا نوعی مراسم کشاورزی بودند که در آن از تابستان استقبال و برای حاصلخیزی آن پای‌کوبی می‌کردند. نسخه سوئدی این جشن‌ها در مرکز این کشور آغاز شد و با شب سفیدی که پس از خورشید نیمه شبانه رخ می‌نماید گره خورده بود؛ شبی که هر چه به‌سوی مدار قطبی پیش می‌رویم، زمان ماندگاری‌اش بیشتر میشود. طبق فرهنگ پاگانیسم، نیروی جادوی هودو هنگامی به بیشترین میزان خود می‌رسد که مرز بین شب و روز، دنیای ما و دنیای ارواح، خیر و شر از همیشه نازک‌تر باشد.
از قرن ششم میلادی به بعد آتش‌بازی از مشخصه‌های ثابت این مراسم در اروپا بوده است. با گذشت زمان، سنت‌های ظریف بیشتری به جشن میان‌تابستانه افزوده شدند. رقص‌میله در قرن شانزدهم وارد این مراسم شد. تا به امروز، این میله‌ها به شاخ و برگ و گل‌هایی آراسته می‌شدند که برای آراستن خود مردم و خانه‌هایشان در این جشن سالانه نیز به کار می‌رفت. در گذشته «مردان سبز» به طریق مشابهی خودشان را از سرتاپا با سرخس می‌پوشاندند و هنوز هم خیلی‌ها موهایشان را با تاج‌گل‌های رنگی می‌پوشانند.
پس از ورود مسیحیت به اروپا در اواخر دوران قدیم و قرون‌وسطی، ملی بودن «جان» تعمیددهنده که روز 24 ژوئن به او اختصاص داده شده است به بلندترین روز تابستان پاگان‌ها که معمولاً بین 19 و 25 ژوئن است گره خورد. به همین دلیل روز پیش میان‌تابستانه را در بسیاری از مناطق روز «پیش‌سینت‌جان» می‌نامند، ولی سنت‌های اصلی این روزها در همه این مناطق تقریباً یکسان هستند. البته در کشور سوئد، خصوصیات مسیحی گونه این عید به‌کلی کنار گذاشته شده‌اند و حاضران در مراسم گرد هم می‌آیند تا فقط فرارسیدن خود تابستان را جشن بگیرند.
میان‌تابستانه‌ای که در سوئد برگزار میشود به آنچه در فیلم بود تا چه حد شباهت دارد؟
آستِر پیش از نوشتن فیلم‌نامه فیلم میدسامِر تحقیقات جامعی درباره این عید انجام داد، ولی آنچه مخاطب روی پرده سینما می‌بیند فرآورده تخیل‌های هنری آشکار و پنهان دست‌اندکاران فیلم است. شمایل کلی مراسم در این فیلم درست نمایانده شده‌اند: رقص‌میله‌های سرسبز به شکل صلیبی هستند که تاج‌های گل از هر دو طرف به آن آویزان شده‌اند. مردم دور این میله‌ها می‌رقصند یا ترانه‌های محلی ساده و بانشاط می‌خوانند. بعضی‌ها مانند فیلم لباس‌های سنتی‌شان را به تن می‌کنند، البته رنگ سفید لباس‌های فیلم به دلیل اثر سینمایی‌اش برگزیده شده بود. بعضی دیگر هم لباس‌های معمولی می‌پوشند ولی تاج گل را روی سرشان می‌گذارند.
در دیگر جنبه‌های فیلم واقعیت‌ها را نصفه‌نیمه می‌بینیم. میان‌تابستانه یک مهمانی است و ممنوعیت‌های روزهای عادی در آن کاهش می‌یابند. نوشیدنی‌های گوناگون مانند آبجو و اشناپس در این روز به‌آسانی دست‌به‌دست می‌شوند، ولی آن‌طور که در فیلم نشان داده شده است داروهای روان‌گردان هیچ ربطی به این مراسم‌ها ندارند. میان‌تابستانه را به عشق و فرزندآوری می‌شناسند. در گذشته زنان در این روز گل زیر بالشت‌هایشان می‌گذاشتند و شوربا می‌خوردند تا خواستگاران یا همسرانشان را در خواب ببینند. این روزها نیز در ساعات خاصی که مقدار فراوانی الکل مصرف میشود آن‌ها انتظار یک رابطه کوتاه‌مدت را دارند، ولی آن عشق و رابطه جنسی‌ای که در فیلم می‌بینید، اگر اسمش را خیال‌پردازی نگذاریم مطمئناً بسیار بزرگنمایی شده است.
و میدسامِر پایان جالبی هم دارد. بااین‌حال صحنه‌های دل‌خراش و فاجعه‌بار این فیلم از ویژگیهای ژانر وحشت هستند. الگوهای خشونت و مرگ آن فقط برای جذاب‌تر کردن فیلم پرداخته شده‌اند و جزء ویژگیهای جشن میان‌تابستانه نیستند. صد در صد مطمئن باشید که اگر روزی به این عید زیبای سوئدی دعوت شدید بدترین اتفاقی که شاید برایتان بیفتد سردرد پس از می‌گساری است.
آیا امسال این مجموعه از مراسم‌ها برگزار می‌شوند؟
امسال استثنائا احتمال آن‌که بتوانید در صحنه فیلم ترسناک محبوبتان واقع در یکی از حومه شهرهای سوئد حضور پیدا کنید پایین است. مراسم‌های میان‌تابستانه حضوری این کشور نیز مانند دیگر اجتماعات در نقاط گوناگون جهان به دلیل بیماری کووید 19 لغو شده‌اند. البته این مراسم‌ها به‌طور زنده در صفحه ویزیت سوئیدِن Visit Sweden در فیسبوک Facebook پخش می‌شوند تا علاقه‌مندان بتوانند حتی آسان‌تر از سال‌های پیش و از راه دور در آن‌ها شرکت کنند.
می‌توانید جمعه 19 ژوئن برای دیدن فعالیت‌های محلی مجازی سوئد مانند ساختن تاج‌های گل، رقص‌میله با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، و ناهار و «میخ‌کوبی و محکم سازی وسایل»، ترکیب ترشی شاه‌ماهی و آکویاویت (نوشیدنی الکلی‌ای که با سیب‌زمینی یا غلات درست میشود) شرکت کنید. این رویداد با تماشای خورشید نیمه شبانه و اسکی‌بازی در منطقه لاپلاند سوئد به پایان می‌رسد.
مسافرانی که هنگام میان‌تابستانه در استکهلم هستند بهتر است که سری به موزه روباز اِسکانسِن یا پارک‌های عمومی بزنند. در شهر دوم سوئد یعنی گوتنبرگ نیز در مجموعه قلعه و باغ گونِبو نمایشی را برگزار می‌کنند. البته برای تماشای سنتی‌ترین حالت این مراسم هیچ جا بهتر از دالاما، استان مرکزی سوئد که منشا این مراسم‌ها به شمار می‌رود نیست.
منبع: matadornetwork.com
