عزاداری در دهه‌های پیش در ایران بسیار متفاوت‌تر از امروز بوده. فضای عزاداری مذهبی برای مردم مهم بوده و ارزش بسیاری برایش قائل بودند. حتّی شاید اگر از بزرگترهایتان سوال کنید، هنوز طعم چای یا قهوه تکیه‌های قدیمی را به خاطر دارند، ظرف‌های ملامین با غذای نذری و عطر گلابی که فضا را معطر می‌کرد. گر چه عزاداری در این تکیه‌های قدیمی دیگر در شهرهای بزرگ مرسوم نیست امّا بعضی‌هایشان به دلیل ارزشی که داشته‌اند، به جرگه موزه‌ها و بناهای تاریخی ایران پیوسته‌اند. نمونه‌اش دو تکیه معروف کرمانشاه، معاون الملک و بیگلربیگی هستند که هر دو از نظر زیبایی، بی‌نظیر و هنرمندانه ساخته شده‌اند و جزو جاذبه‌های محبوب کرمانشاه به شمار می‌روند.
در این متن می‌خواهیم گردشی در تکیه بیگلربیگی کرمانشاه داشته باشیم که آینه‌کاری و معماری‌اش بسیار چشمگیر است و حال و هوای حیاط حوض دارش تا مدت‌ها در ذهنتان ماندگار میشود.
آنچه در ادامه مطلب خواهید خواند
معرفی تکیه بیگلربیگی
عبداله‌خان فراش باشی ملقب به بیگلربیگی از مقامات مشهور و متنفذ کرمانشاه بوده که در بافت قدیمی کرمانشاه، نزدیک مسجد جامع، خانه‌ای می‌سازد. کار ساخت و ساز خانه در دوره قاجار و در سال1309 شروع و در 1315 تمام میشود. 15 سال بعد، بخش حسینیه را به خانه اضافه می‌کند تا در آن مراسم عزاداری مذهبی برگزار کند. از آن زمان به بعد، تکیه بیگلربیگی مکانی برای عزاداری‌های مذهبی مردم کرمانشاه میشود.
امّا آنچه این تکیه را مورد توجه قرار داده، آینه‌کاری‌ها، آجرکاری‌ها و معماری بی‌نظیر آن است که آن را به یکی از زیباترین بناهای کرمانشاه تبدیل کرده است و سالانه افراد بسیاری از آن بازدید می‌کنند. در این قسمت، بخشهای مختلف این تکیه بی‌نظیر را معرفی می‌کنیم.
تکیه بیگلر بیگی سه ورودی دارد و ورودی اصلی در بخش جنوب غربی قرار دارد. سردر این ورودی را با تزیینات مقرنس‌کاری و گچبری‌هایش می‌توانید تشخیص دهید، همچنین دو طرف ورودی، دو ردیف طاق نما دارد. از سردر ورودی که بگذرید، فضای هشتی با دیواره‌های طاقچه‌دارش را خواهید دید و سقفش تزیینات رسم‌بندی آجری دارد. مسیر را که ادامه دهید، بعد از دالان، وارد حیات دلگشای تکیه می‌شوید.
این حیاط بزرگ در ایام محرم انبوه عزاداران را در خود جای می‌داده است. درباره حوض بزرگی که وسط حیاط قرار گرفته، مردم محلی می‌گویند در ایام محرم برای عزاداران از شربت پر میشده و مردم از داخل حوض سهم شربتشان را برمی‌داشتند، امّا این مسئله عجیب به نظر می‌رسد و از صحتش اطلاعاتی هنوز در دست نیست.
فضاهای شرقی و جنوبی حیاط، کارکرد مسکونی داشته و سمت غربی آن، گنبدخانه حسینیه قرار دارد که مخصوص مراسم بوده. قسمت شرقی حیاط هم دو طبقه است که به منظور انباری از آن استفاده میشده است. سمت شمال شرقی حیاط هم آشپزخانه بوده که در ایام محرم، غذای نذری در آن می‌پختند و از عزاداران پذیرایی می‌کردند. اگر از پلکان سنگی داخل حیاط به این قسمت بیایید، درهای ارسی آن را خواهید دید. بخش شمالی حیاط هم شامل حوضخانه و محل استراحت تابستانی اعضای خانه بوده. بخش شاه نشین هم از همان بدو ورود خودنمایی می‌کند و تزیینات زیبایی درونش دارد.
حسینیه تکیه بیگلربیگی
بخش حسینیه تکیه بیگلربیگی مهمترین بخش آن محسوب میشود که شامل ایوان و گوشواره‌هاست. تالار حسینیه پر از آینه‌کاری‌های زیباست. همچنین کتیبه‌های متعددی از زمان سلطنت مظفرالدین شاه دارد که اسناد تاریخی ارزشمندی هستند. حسینیه دو طبقه است و هر طبقه 6 اتاق دارد.
از در بزرگ چوب با ارسی زیبا می‌توانید وارد فضای اصلی حسینیه شوید. سقف ایوان حسینیه، منبت‌کاری زیبایی دارد و اطرافش با آینه‌کاری تزیین شده است. گوشواره‌های بنا، پنجره‌هایی با اتاق هلالی دارد که آینه‌کاری‌اش با جملات «لا اله الا الله، محمدرسول الله» و «علی ولی الله» تزیین شده است. ستون نماهای گپی، طرح‌های هندسی، نقوش گیاهی و قندیل‌های شمع‌سوز از دیگر تزیینات داخل حسینیه است.
موزه خط و کتابت تکیه بیگلربیگی
در بخشی از تکیه بیگربیگی، آثار را به صورت موزه به نمایش گذاشته‌اند و شکل موزه پیدا کرده است. در سال 1383، موزه‌ای با عنوان خط و کتابت در آن افتتاح شد که اسناد و مدارک و مستندات تاریخی را به نمایش می‌گذارد. اگر علاقمند به دیدن این آثار هستید، بازدید از آن را از دست ندهید.
موزه پارینه سنگی تکیه بیگلربیگی
موزه دیگری با عنوان موزه پارینه سنگی زاگرس در قسمت دیگر تکیه قرار دارد که گفته شده تنها موزه پارینه سنگی در خاور میانه است. این موزه از سال 1386 در این مکان تاسیس شد و مجموعه‌ای از ابزارآلات سنگی و استخوان‌های انسان از دوره پارینه سنگی را به نمایش می‌گذارد.
تألیف: لست سکند
