اردبیل با طبیعت زیبایش برای همه ایران گردها آشنا است. اما در کنار این طبیعت، تاریخ طولانی این شهر می تواند هر گردشگر علاقه مند به آثاری تاریخی را نیز راضی کند. یکی از بنا هایی که در نوع خود کم نظیر است و هر بیننده ای را خیره می کند مجموعه ی بقعه شیخ صفی الدین و خانقاه صوفیان در شهر اردبیل، این مجموعه که ساخت آن سال های سال طول کشیده است در واقع مکانی برای سیر و سلوک عرفانی و معنوی صوفیان بوده است.
این مکان آرامگاه شیخ صفی‌الدین از مریدان شیخ زاهد گیلانی است. او پس از مرگ مراد و استاد، جانشین او شد. طریقت خود را گسترش داد. این طریقت، تصوف (برگرفته از صوفی‌گری صفویان) نام گرفت. شیخ، خانقاهی در اردبیل احداث کرد که بعدها به بقعه او تبدیل گشت. بعد ها در دوران سلطنت صفویه گسترش هم پیدا کرد.
در زمان ساخت این مجموعه، برای آن که از تمامی فضا های موجود به بهترین شکل استفاده شود تلاش فراوانی شده است . در نتیجه شما می توانید یک مجموعه ی کامل از امکانات در این مجکوعه را ببینید از کتابخانه، مسجد، مدرسه، بقعه گرفته تا آب انبار، بیمارستان، آشپزخانه، نانوایی و تعدادی دفتر کار. نکته قابل توجه دیگر در این مجموعه استفاده از فرم‌های معماری سنتی ایران است.
این معماری سنتی ایرانی در درون خود مفاهیم عرفانی و صوفیانه ای را نیز بازتولید کرده است. به طور مثال ، مسیر دسترسی به بقعه شیخ از هفت بخش، به نشانه هفت وادی عرفان تصوف تشکیل شده که با هشت دروازه، به نشانه هشت نگرش تصوف از هم جدا شده‌اند. در واقع باید گفت که بقعه شیخ صفی‌الدین مجموعه‌ای بی نظیر از اجزای معماری اسلامی در قرون گذشته است که هنوز هم باقی مانده.
اگر بخواهیم روند تاریخی این مجموعه را بررسی کنیم. این خانقاه و ساختمان های اطراف آن در ابتدا شهری کوچک و خود گردان متشکل از بازارها، حمام‌ها و میدان‌های عمومی، مکان‌های مذهبی، خانه‌های مسکونی و حجره های درس بوده است . هم اکنون به یک مجموعه ی گردشگری زیبا تبدیل شده است.
نویسنده: فواد شمس
