آزادسازی نرخ بلیت پروازهای هوایی چند سالی است که طبق قانون پنجم توسعه مطرح شده و مانع قانونی برای آن وجود ندارد، از طرفی این آزادسازی بستری برای رشد و توسعه صنعت حمل و نقل هوایی کشور نیز محسوب میشود.
از سوی دیگر زمزمه‌هایی حاکی از افزایش 30 تا 40 درصدی بلیت هواپیما ذهنیت نه چندان مثبتی را برای افکار عمومی ایجاد کرده و در این میان اجرایی شدن این موضوع قبل از ایام نوروز با توجه به اضطراری که برای سفر در این ایام وجود دارد برای عده‌یی امری گریزناپذیر است. در این رابطه در ماه‌های اخیر بارها و بارها مسوولان تاکید کرده‌اند که آزادسازی به‌معنی افزایش نرخ بلیت هواپیما نخواهد بود ولی واقعیت امر این است که هیچ‌یک از مدیرانی که از این جمله برای توصیف ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه استفاده می‌کنند، اعتقادی به آن ندارند. اغلب ایرلاین‌ها در گپ‌وگفت‌های خود، تنها نتیجه آزادسازی را افزایش بسیار زیاد قیمت‌ها اعلام می‌کنند.
حتی پیش از اجرای آزادسازی در دو هفته اخیر اس‌ام‌اس‌هایی از سوی برخی شرکت‌های هواپیمایی برای مردم ارسال می‌شد که قبل از افزایش قیمت‌ها نسبت به خرید بلیت هواپیما اقدام کنید. این موضوع مهر تاییدی بر اتفاقاتی خواهد بود که به‌زودی در بازار خرید و فروش بلیت هواپیما و تورهای هوایی می‌افتد و قطعا مردم با دیدن قیمت‌های جدید کاملا شگفت‌زده خواهند شد.
اما نکته قابل توجه در این میان این است که گویا زبان مشترکی بین مردم و مسوولان هواپیمایی تعریف نشده به این معنا که تعریف‌ها از کیفیت متفاوت است و این تفاوت در دیدگاه‌ها انتظارات متضادی را ایجاد خواهد کرد برای روشن شدن تعریف‌ها «تعادل» با دو فعال حوزه حمل و نقل به گفت‌وگو نشسته است.
آزادسازی یکی از مولفه‌های خصوصی‌سازی است
در این رابطه «تعادل» نظر سیده‌فاطمه مقیمی، عضو و نایب‌رییس کمیسیون حمل و نقل و ارتباطات و فعال بخش خصوصی را راجع به آزادسازی نرخ بلیت هواپیما جویا شده است. وی بر این باور است، زمانی که می‌خواهیم بخش خصوصی را به جایگاهی برسانیم که رشد خود را در اقتصاد نشان دهد باید در تمام بخش‌ها آزادسازی صورت گیرد. مقیمی در ادامه گفت: در بخش هواپیمایی کشور نیز اعتقاد دارم که از آزادسازی نرخ بلیت باید شروع کنیم چراکه یکی از مولفه‌های مربوط به خصوصی‌سازی است.
مقیمی افزود: آزادسازی نرخ بلیت هواپیما قطعا می‌تواند در صورت ارایه سرویس‌های بهتر از سوی هواپیمایی‌ها و بخش خصوصی با تامین بلیتی که روی بحث‌های تعرفه‌یی نباشد بسیار راحت‌تر صورت گیرد. این درحالی است که باید یک نرخ را به‌عنوان نرخ پایه مشخص کنیم و شرایط مربوط به رقابت را در کیفیت دادن به مسافران اعم از خدمات فرودگاهی، بحث‌های مربوط به چمدان و بار مسافر تا سرویس‌های مربوط به پرواز و در نهایت رسیدن به مقصد و دریافت محموله مسافر ایجاد کنیم. تمام این مسایل می‌تواند شرایطی را ایجاد کند که رقابتی بودن بلیت را در بالا بردن میزان نرخ آن تعریف کند.
عضو و نایب‌رییس کمیسیون حمل و نقل و ارتباطات ادامه داد: آزاد کردن نرخ بلیت را فقط مبنای بالا رفتن نرخ ندانیم و در ادامه بالا بردن کیفیت را هم از صادر‌کننده بلیت تقاضا کنیم. مقیمی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه به ایام نوروز نزدیک هستیم آیا در شرایط فعلی مناسب بود که آزادسازی نرخ بلیت به مرحله اجرا در‌آید گفت: اگر کیفیت را به مسافر بدهیم در هر مقطعی می‌تواند قابلیت تصمیم‌گیری با وجود تنوع کیفیت را داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: در هر صورت درست است که بالا بردن نرخ در اقتصاد به‌عنوان یک ضربه به جامعه کم درآمد خواهد بود اما زمانی که کیفیت را دسته‌بندی کنیم، امنیت را حفظ کنیم و سرویس مطلوب ارایه دهیم قطعا مشتری خوب هم خواهیم داشت. یادمان باشد ارزان فروختن به معنای داشتن مشتری بیشتر نیست.
با آزادسازی، تقاضا کاهش می‌یابد؟
در همین رابطه «تعادل» نظر حمید غوابش، دبیر سابق انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران و کارشناس هواپیمایی را جویا شد. وی در این خصوص گفت: آزادسازی نرخ باید اتفاق بیفتد چراکه امری قانونی است و طبق قانون پنجم توسعه باید اجرایی شود و اگر تا به امروز اجرایی نشده این را به‌عنوان یک نقص باید شناسایی کرد. وی در ادامه افزود: نگرانی سازمان هواپیمایی بیشتر از بابت نرخ بلیت و افزایش آن است و اینکه آیا تقاضای لازم ایجاد میشود یا نه؟ از سوی دیگر اگر نتوانیم هزینه‌های مرتبط با تامین ایمنی و امنیت را به‌دست بیاوریم مشکلات و تبعات این موضوع باقی می‌ماند و رفته رفته باعث زمینگیر شدن شرکت‌های هواپیمایی میشود. غوابش ادامه داد: پس باید به‌گونه‌یی عمل کرد که شرکت‌های هواپیمایی مدل‌های جدید کسب وکار را برای خودشان تعریف و ایجاد کنند و کیفیت نیز موضوعی است که هر شرکت هواپیمایی براساس سبک خاص کسب وکارش برای خودش عملی خواهد کرد.
دبیر سابق انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران در ادامه در توضیح مدل کسب وکار ایرلاین‌ها گفت: به‌عنوان مثال زمانی که در مدل‌های کسب وکار خطوط هوایی تنوع وجود داشته باشد، تنوع نیازها و همین طور تقاضا ایجاد میشود. بر این مبنا زمانی که مسافری کیفیت غذایی برایش مد نظر است به یک ایرلاین خاص مراجعه می‌کند با علم به اینکه می‌داند برای خرید بلیت حضوری باید مراجعه کند. غوابش خاطرنشان کرد: از سوی دیگر ایرلاین دیگری خرید اینترتی و غیرحضوری را در ساختار خود تعریف می‌کند و در اینجا به خواست آن دسته از مسافران که این گزینه برایشان مهم است جامه عمل می‌پوشاند، پس در اینجا مشاهده می‌کنیم که بحث آزادسازی قیمت متنوع‌سازی ارایه خدمات را ایجاد خواهد کرد.
متنوع‌سازی کیفیت با آزادسازی نرخ
غوابش در ادامه خاطرنشان کرد: زمانی که قیمت آزاد نباشد و به‌صورت محدود ارایه شود نمی‌توانیم تنوع را ایجاد کنیم و ایرلاین‌ها نیز نمی‌توانند مدل کسب وکار خود را طراحی کنند. وی در تکمیل سخنان خود اضافه کرد: در اروپا به شرکت‌های هواپیمایی که مدل‌های کسب وکار مخصوص خود را دارند low-cost-carrier می‌گویند که قوانین متناسب با مدل‌های خاص خود را ایجاد می‌کنند و دستشان در تعریف قوانین خاص برای خود باز است و متنوع‌سازی خدمات را نیز دارند. وی در ادامه درخصوص تعریف کیفیت ایرلاین‌ها به دو تعریف متفاوت اشاره کرد: در میان مردم کیفیت در ایرلاین‌ها به میزان رفاه اعم از کیفیت غذا یا تعداد آژانس‌های بیشتر اطلاق میشود درصورتی که تعریف کیفیت علمی برای ایرلاین‌ها به دو شاخص محدود میشود، تعداد فرکانس پرواز و تنوع تعداد مقاصد پرواز. این کارشناس هواپیمایی خاطرنشان کرد: البته یک تعریف دیگری هم از کیفیت ایرلاین‌ها وجود دارد که با نظرسنجی شرکت هوایی خاص تعریف میشود بر این مبنا که شرکت‌های هواپیمایی فرم‌های نظرسنجی را در اختیار مسافران قرار می‌دهند و خدمات خود را رتبه‌بندی می‌کنند.
تعلیق مجوز 55 دفتر مسافرت هوایی
از سوی دیگر در تازه‌ترین آمارها که در سایت سازمان هواپیمایی کشور منتشر شده است، مدیرکل دفتر نظارت بر فرودگاه‌ها، شرکت‌ها و موسسات هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری از تعلیق 55 مجوز دفتر خدمات مسافرت هوایی طی 9ماه ابتدای سال 93 خبر داده است. مرتضی دهقان اضافه کرده است که با هدف نظارت بر عملکرد دفاتر و شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و اطمینان از وضعیت و مطابقت این دفاتر با مفاد آیین‌نامه نظارت بر تاسیس و فعالیت دفاتر خدمات مسافرت هوایی، جهانگردی و زیارتی مصوب هیات وزیران همواره از دفاتر مذکور بازرسی مستمر به‌عمل می‌آید. وی تعداد مجوزهای لغو شده در مدت مذکور را 38 فقره اعلام و ابراز کرد که براساس بازرسی‌های به‌عمل آمده توسط بازرسان کمیته فنی سازمان هواپیمایی کشوری طی مدت مذکور 55 مجوز به‌دلیل عدم رعایت قوانین و مقررات و تطبیق با آیین‌نامه دفاتر خدمات مسافرت هوایی تعلیق شد. دهقان خاطرنشان کرد: همچنین 50 مورد به‌دلیل عدم رعایت قوانین و مقررات سازمان هواپیمایی کشوری و ارتکاب تخلف گرانفروشی به سازمان احضار و اخطار کتبی با درج در پرونده دریافت کردند.
منبع : ایرانجیب
