به منظور فرهنگ سازی و ارتقاء سطح دانش شهروندان در زمینه مضرات استفاده از کیسه های نایلونی، 21 تیر ماه از سوی طرفداران محیط زیست روز بدون کیسه نایلکس نامگذاری شده است. ارتقای سطح آگاهی مردم در زمینه زیان های بهداشتی و محیط زیستی استفاده از کیسه های پلاستیکی از جمله اهداف مهم نامگذاری روز بدون نایلکس بوده است.
پلاستیک ها، سرزمین ما را اشغال می کنند
کیسه های پلاستیکی پس از اختراع پلاستیک در سال 1856 میلادی توسط «الکساندر پارکس» مهمان خانه های ما شده اند و در همین مدت زمان نه چندان طولانی توانسته اند اثرات مخرب زیادی بر جای بگذارند. در واقع زندگی مدرن علاوه بر رفاهی که برای انسان به همراه دارد گاه ضررهای جبران ناپذیری را نصیب او می کند.
بر اساس تحقیقات انجام شده تنها در ایران سالانه بیش از 3 میلیون تن پلاستیک تولید می شود. بیشتر این پلاستیک ها نیز بادوام هستند و صد ها سال طول می کشد تا به خودی خود تجزیه و نابود شوند. در دنیا تلاش هایی برای جلوگیری از آلودگی طبیعت به پلاستیک انجام گرفته است؛ سازمان ملل کنوانسیونی را وضع کرد که طی آن، تمام موادی که مستقیما به آب ریخته می شوند باید زیست تجزیه پذیر باشند.
ممنوعیت استفاده از کیسه های پلاستیکی در سراسر جهان
- در سال 2002 میلادی، بنگلادش نخستین کشور بزرگی بود که استفاده از کیسه های پلاستیکی را ممنوع کرد. این کشور به دنبال سیل ویرانگر سال 1988 میلادی و به دلیل این که کیسه های پلاستیکی با بستن راه فاضلاب ها عامل اصلی شدت یافتن سیلاب بودند، خسارات چشمگیری دید.
- کشور منزوی بوتان نیز در سال 2007 میلادی در راستای سیاست های این کشور مبنی بر افزایش نشاط ملی، فروش کیسه های پلاستیکی، تنباکو و تبلیغات خیابانی را ممنوع کرد.
- چین نیز در حال حاضر در نظر دارد با اعمال قانون منع تولید کیسه های پلاستیکی فوق نازک تا حد زیادی در هزینه ها و مصرف نفت در این کشور صرفه جویی کند.
- در سال 2007 میلادی نیز در هنگ کنگ برای فروشندگان کیسه های پلاستیکی مالیات بر آلودگی محیط زیست در نظر گرفته شد.
- همچنین در انگلیس، روستای «مادبوری» در جنوب ناحیه «دوون» به عنوان نخستین شهر اروپایی عاری از کیسه های پلاستیک شناخته شد و در این روستا به جای کیسه های پلاستیکی، کیسه های چند بار مصرف و تجزیه پذیر به فروش رسید. 33 نماینده مجلس انگلیس در سال 2009 میلادی تصمیم به منع تولید کیسه های پلاستیکی فوق نازک و تعیین مالیات برای سایر انواع کیسه های پلاستیکی گرفتند.
- در سال 2002 میلادی، ایرلند قانون مالیات بر کیسه های پلاستیکی را وضع کرد که این قانون تا 90 درصد مصرف کیسه های پلاستیکی را در این کشور کاهش داد. در ایتالیا نیز استفاده از کیسه های پلاستیکی در سال 2010 میلادی ممنوع شد.
- در سال 2003 میلادی نیز دولت تایوان، توزیع کیسه های پلاستیکی رایگان در فروشگاه ها و مراکز خرید را ممنوع کرد. ضمن اینکه استفاده از ظروف یکبار مصرف در رستوران های این کشور نیز ممنوع شد و حتی بسیاری از فروشگاه ها از افرادی که کیسه های خرید خود را به همراه نمی آورند جریمه نقدی دریافت می کردند.
- در کشورهایی نظیر ایتالیا، بلژیک و ایرلند نیز به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه های پلاستیکی 94 درصد کاهش یافته است. در سوئیس، آلمان و هلند نیز برای استفاده از کیسه های پلاستیکی مالیات وضع شده است.
خطرات زیست محیطی کیسه های پلاستیکی
هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دور ریخته می شوند، به علت ماندگاری بیش از 500 سال در محیط، باعث آلودگی محیط زیست می شوند. این کیسه ها به همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه ها و کانال های آب می شوند؛ در نتیجه موجب گرفتگی آبراهه ها شده و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زاد و ولد انواع حشرات افزایش می یابد. کیسه های پلاستیکی درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی اشتباها بر اثر خوردن این کیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند.
کیسه های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می دهند. پلاستیک ها در صورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل های دفن می توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی شوند. این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزو ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند.
همچنین مواد پلاستیکی و پلیمری به علت ساخته شدن از منابع نفتی و دارا بودن مواد با پایه نفتی و خاصیت تجزیه ناپذیری، در خاک باقی می مانند و به این ترتیب مواد شیمیایی آنها به تدریج از طریق خاک وارد زنجیره غذایی انسان می شود؛ بنابراین علاوه بر اثرات کیسه ها و ظروف پلاستیکی روی محیط زیست، آنچه حائز اهمیت است، سلامت انسان هاست، به خصوص اینکه امروزه مصرف بیش از حد و نابجا از این مواد، خطرات جبران ناپذیری را برای سلامت انسان به همراه دارد.
استفاده از کیسه های سازگار با محیط زیست
تا پیش از تولید کیسه های سازگار با محیط زیست، تنها راهکار زیست محیطی موفقیت آمیز در زمینه مقابله با انباشت زباله های پلاستیکی، ممنوعیت استفاده از این کیسه ها یا تشویق به بازیافت آنها بود اما با ورود کیسه های سازگار با محیط زیست که به طور طبیعی قابل تجزیه هستند، مسیر این مبارزه تغییر کرد که دلایل آن به شرح زیر است:
- کیسه های سازگار با محیط زیست 46 درصد کمتر از کیسه های پلاستیکی ترکیبات پایه نفتی و رزینی دارند.
- در فرآیند تولید کیسه های سازگار با محیط زیست چهار برابر انرژی کمتر و شش برابر آب کمتر نسبت به تولید کیسه های کاغذی مصرف می کنند.
- کیسه های سازگار با محیط زیست در مراحل پیش از تولید 34 درصد کمتر از کیسه های پلاستیکی گازهای گلخانه ای تولید می کنند.
- کیسه های سازگار با محیط زیست در صورت دور انداخته شدن در محیط غیرسمی ظرف 240 روز یا حتی کمتر در معرض تابش نور خورشید تجزیه می شوند.
حقایقی جالب درباره کیسه های پلاستیکی
- سالانه حدود 380 میلیارد قطعه کیسه پلاستیکی در ایالت متحده مصرف می شود و سهم هر شهروند آمریکایی سالانه 1200 کیسه پلاستیکی است که برای تولید این میزان پلاستیک دست کم 12 میلیون بشکه نفت لازم است.
- تنها یک تا دو درصد کیسه های پلاستیکی تولید شده در آمریکا بازیافت می شوند.
- بر اثر آلودگی حاصل از کیسه های پلاستیکی، سالانه هزاران جانور آبزی و بیش از یک میلیون پرنده در جهان تلف می شوند.
- برنامه حفاظت از محیط زیست سازمان ملل متحد برآورد کرده است در هر 1.6 کیلومتر مربع از اقیانوس ها، 46 هزار قطعه زباله پلاستیکی شناور وجود دارد.
- کیسه های پلاستیکی اغلب به صورت اشتباهی توسط حیوانات بلعیده شده و پس از انسداد معده آنها منجر به مرگشان می شوند. بسیاری پرندگان نیز به دلیل گیر افتادن داخل کیسه های پلاستیکی نمی توانند پرواز کنند.
- وقتی کیسه های پلاستیکی در معرض نور آفتاب قرار می گیرند، پلاستیک موجود در آن ها هرگز از بین نرفته و ذرات سمی آزاد شده از آنها وارد زنجیره غذایی می شود.
- برای تولید این میزان کیسه کاغذی به صدها هزار بشکه آب و مواد شیمیایی سمی نیاز است که این اسیدها نیز به نوبه خود سبب تولید باران های اسیدی و آلودگی آب ها می شوند.
- بیشتر کیسه های پلاستیکی برای تجزیه کامل به 1000 سال زمان نیاز دارند و عمر آنها بیش از 10 برابر عمر انسان است.
- طبق تازه ترین گزارش کمیسیون اروپا، استفاده از پلاستیک طی 50 سال اخیر به اوج رسیده و تولید جهانی آن در هر سال از 1.5 میلیون تن در سال 1950 میلادی به 245 میلیون تن در سال 2008 میلادی رسیده است.
منبع:دنیای سفر
