رودخانه ی بزرگ سنگی آشفته بازاری پر هرج و مرج از جریان سنگ های بزرگی است که در راستای شیب کوه های تاگانای (Taganay) در آرال جنوبی در قلمرو استان چلیابینسک (Chelyabinsk) روسیه قرار دارد. این رودخانه سنگی 6 کیلومتر طول و به طور متوسط 200 متر عرض دارد، حتی عرض قسمت هایی از آن به 700 متر نیز می رسد.
تصور می شود که این سراشیبی سنگی در آخرین عصر یخبندان حدود 10000 سال پیش شکل گرفته باشد. در آن زمان، یخچال های طبیعی در ارتفاعی بالغ بر 4800 متر نوک قله های کوه های تاگانای را پوشانده بودند؛ تحت وزن بسیار زیاد این یخ، نوک این کوه ها به میلیون ها قطعه سنگ ساییده شدند و زمانی که یخ آب شد این سنگ ها کم کم به سمت پایین تپه ها حرکت کرده و رودخانه ی بزرگ سنگی را شکل دادند. علت نامگذاری این پدیده به «رودخانه» فقط به دلیل شباهت آن است و نه به خاطر اینکه واقعا جریانی در این مسیر وجود داشته باشد؛ در واقع این سراشیبی سنگی هزاران سال بی حرکت در جای خود نشسته است.
این رودخانه توسط قطعات بزرگی از کوآرتزیت (سنگی بسیار فشرده و سخت شامل کوآرتز) از جمله اونتورین (Aventurine) (شکلی از کوآرتز حاوی میکا یا ترکیبات آهن که به آن اثرات درخشندگی می دهد) که وزن هر قطعه از آن به 9-10 تن می رسد اشغال شده است. لایه های این سنگ ها تا 6 متر عمق دارد. نکته ی جالب توجه این است که زمانی که یک نفر به رودخانه ی بزرگ سنگی نزدیک می شود می تواند صدای واضح آب در حال جریان را بشنود. این صدا توسط جریان های کوچک زیر صخره ها تولید می شود.
خارج از روسیه، چندین رودخانه ی سنگی در کوه های ویتوشا (Vitosha) در بلغارستان وجود دارند. یکی از بزرگترین آنها با بیش از 2 کیلومتر طول در فلات دامنه های آلپی در محل زلاتنیت موستو (Zlatnite Mostove) (پل های طلایی) در قسمت جریان بالایی رودخانه ولادایسکا (Vladayska) قرار دارد. یکی دیگر از رودخانه های سنگی در دره-رودخانه ی ویتوشکا بیستریتسا (Vitoshka Bistritsa) بالغ بر 300 متر عرض دارد. سایر تشکیلات جریان های سنگی به شکل گسترده تری روی دامنه ی کوه ها پخش هستند.
منبع : worldatlas
