موزه ی میکروب آمستردام یا میکروپیا Micropia پس از دوازده سال توسعه و ده میلیون یورو سرمایه گذاری، در سپتامبر 2004 راه اندازی شد. هیچ کدام از موجودات به نمایش درآمده در نمایشگاه های آن از یک مورچه بزرگتر نیستند و بیشتر آنها نیز به طور قابل ملاحظه ای کوچک ترند که از آن جمله می توان به کک های آبی پرسرعت zipping water fleas، خرس آبی شکست ناپذیر invincible tardigrades، جلبک سبز green algae و باکتری های بیشمار اشاره نمود. این مکان آرامگاهی برای موجودات فوق ریز، بهشتی برای جانداران ریز کاریزماتیک و مکانی است که در آن قفس ها و حصارهای باغ وحش مجاور با پلیت های آگار agar plates و اسلایدهای شیشه ای جابجا شده است. صرف وجود چنین مکانی نوعی ادای احترام به این مسئله است که بیشتر میکروب ها نشانه ای از پلیدی یا آورنده ی بیماری نبوده و بخش مهم و حیاتی از دنیای اطراف و درون ما را تشکیل می دهند.
از آنجا که هلند زادگاه میکروب شناسی است، بازگشایی چنین مکانی در آمستردام بسیار مناسب به نظر می رسد. اینجا یا اگر بخواهیم دقیق تر باشیم در فاصله ی 40 مایلی از آمستردام، در قطب تجاری و شلوغ دلفت بود که پارچه فروشی به نام آنتونی ون لیوونهوک به اولین شخصی در تاریخ بدل شد که موفق به دیدن باکتری شده بود. لیوونهوک هیچ گونه تعلیمات علمی نداشت، اما در ساخت میکروسکوپ سرآمد بود. او لنزهای فوق کوچک خود را ساخته، آنها را بین صفحات برنجی قرار می داد و به این صورت دستگاهی خلق می کرد که ظاهری شبیه به یک لولای درب مجلل داشته و در حقیقت به عنوان ذره بینی فوق العاده قوی عمل می کرد. با این ذره بین او به هر چیزی از موی حیوانات گرفته تا اجزای مختلف گیاهان به دقت نگاه می کرد. اما کشف واقعی زمانی بود که او با لنزهای خود به نمونه هایی از آب که از برکه ی مجاور جمع آوری کرده بود، آب کوزه ای خارج منزل اش، آب کانال های دلفت و مناطق دیگر نگاه کرد. بارها و بارها این عمل را تکرار نمود و هر بار زندگی را در تعداد بیشماری مشاهده نمود: موجودات بسیار کوچک در حال رقص و تحرک بودند. او آنها را جانوران کوچک نامید، ما امروزه آنها را با نام های آغازیان و باکتری ها می شناسیم.
یک کپی از عالی ترین میکروسکوپ های لیوونهوک اولین چیزی است که پس از گذر از باجه ی بلیط برای نمایش قرار داده شده است. این میکروسکوپ بسیار متواضعانه در یک ظرف شیشه ای و به صورت وارونه قرار گرفته است. در کنار آن نمونه هایی است که لیوونهوک آنها را امتحان نموده است که از آن جمله می توان به دم نوش فلفل، خزه های یک تالاب محلی و جرم دندان اشاره نمود. همانگونه که می بینید توجه به چنین مواردی نشاندهنده ی کنجکاوی بی حد و مرز لیوونهوک است. نیک لین، متخصص بیوشیمی از University College London زمانی اینگونه نوشت: لیوونهونک نه تنها اولین کسی بود که دنیای غیر قابل تصور جانداران کوچک را مشاهده نمود، بلکه او اولین کسی بود که به چنین چیزی فکر کرد.
بعد از گذشتن از مقابل مجموعه ی لیوونهوک، شما وارد آسانسوری شده و ویدئویی از خودتان را روی سقف می بینید. به محض بالا رفتن آسانسور، این ویدئو روی چهره های شما زوم کرده، نزدیک و نزدیک تر می شود و بسیار آهسته از یک ویدئوی واقعی به انیمیشنی از مژه و سلول های پوستی و سپس باکتری و در نهایت ویروس تبدیل می شود. وقتی درهای آسانسور باز می شوند، در طبقه ی دوم با تعدادی کلمه مواجه می شویم که با نقاط روشن نوشته شده اند و مانند یک کولونی زنده به آرامی سوسو می زنند. آنچه در این قسمت نوشته شده به قرار زیر است:
«وقتی از نزدیک تر نگاه کنید، دنیای جدیدی برای شما آشکار می شود، دنیایی زیباتر و تماشایی تر از آنچه تصور می کردید. به میکروپیا خوش آمدید.»
بلافاصله پس از این قسمت می توانید از طریق تعدادی میکروسکوپ که بر لارو پشه، کرم، قالب لجن، جلبک و باکتری حوض تنظیم شده اند، نگاهی دست اول به این دنیای جدید داشته باشید. مورد آخر با بزرگنمایی 200 برابر است که به طرز شگفت انگیزی برابر با همان مقداری است که میکروسکوپ دست ساز لیوونهوک می توانست به آن دست یابد. به احتمال زیاد او هم موفق به دیدن این شگفتی ها شده اگرچه نه به این راحتی که امروز ما قادر به دیدن آنها هستیم. چراکه او مجبور بود یک چشمی به درون لنزهای بسیار کوچکی نگاه کند، در حالیکه بازدیدکنندگان موزه ی میکروپیا صورت خود را به عدسی پددار سر میکروسکوپ فشار داده و به یک صفحه نمایش ترد و شکننده ی دیجیتال نگاه می کنند.
بعد از این میکروسکوپ ها، صفحه ای به بلندای 7 پا قرار دارد که وقتی جلوی آن بایستید دوربین واقع شده در بالای آن بدن شما را اسکن می کند. در این هنگام یک آواتار میکروبی بر صفحه ظاهر می شود که پوست آن با نقطه های سفید دورگیری شده و ارگان های داخلی آن با رنگ های روشن نمایش داده شده اند. هر کاری که شما انجام دهید این آواتار عین آن را تکرار می کند، ضمن اینکه با تکان دادن دست می توانید یکی از ارگان ها را انتخاب کرده و در مورد میکروب های ساکن آن اطلاعاتی بدست آورید. در اینجا همچنین شما می توانید در مورد ساکنان پوست، شکم، دل و روده، جمجمه، دهان، بینی و تاثیر آنها بر رفتار، سیستم ایمنی، هضم غذا و محافظت در برابر بیماری ها نیز اطلاعاتی کسب کنید.
با در نظر گرفتن این مطلب که مردم میکروب ها را مساوی بیماری و بدی می دانند، مطالب ارائه شده در میکروپیا به شکل قابل توجهی مخالف این قضیه است و به نظر می رسد بازدیدکنندگان نیز به سرعت با این ایده که بدنشان کاملا متعلق به خودشان نیست کنار می آیند چرا که آگاهی از این اطلاعات باعث نمی شود که کسی خود را عقب کشیده، اخم کند یا به بینی خود چین و چروک بیندازد همانگونه که لیوونهوک نیز چنین کاری نکرد. وقتی او جرم دندان خود را بررسی نمود، دانستن این موضوع که در دهان او زندگی جریان دارد برای او به شکل مثبتی شگفت انگیز می نمود. تنفر همه گیر بعدها ظهور کرد، زمانی که لوئی پاستور و دیگر پیشگامان تایید کردند که برخی از میکروب ها مسئول آفت و طاعون هستند. از آن زمان بود که ما با آنها به عنوان دشمنان خود برخورد نموده و روش های بهتری برای از بین بردن آنها ارائه نمودیم که از آن جمله می توان به آنتی بیوتیک ها و مواد ضدعفونی کننده اشاره نمود.
میکروپیا بازدیدکنندگان خود را به عصری غیرپاستوریزه بر می گرداند، زمانی که ارگانیسم های کوچک غیر از آنکه اهدافی برای حذف باشند، شگفت انگیز بودند. در اینجا دیواری وجود دارد که با پلیت های آگار که از پشت نورانی شده اند پوشیده شده است. در بعضی از این پلیت ها، اجتماعی از باکتری یا کپک وجود دارد که می توان مکان هایی را که اولین بار در آن شروع به رشد نموده اند ردیابی کرد: مکان هایی از قبیل دسته کلید، گوشی، موس کامپیوتر، ریموت کنترل، مسواک، دستگیره در و حتی یک اسکناس از این جمله هستند.
یکی دیگر از نقاط قابل توجه این موزه، درخت زندگی است که یک دیوار را به خود اختصاص داده است. به پادشاهی افتخارآمیز انسان ها، حیوانات و گیاهان دایره ای کوچک در گوشه ای اختصاص داده شده و بقیه ی این درخت با میکروب ها و باکتری های آشنا و همچنین گروهی در ظاهر شبیه و در اصل متفاوت با آنها به نام Archaea به بار نشسته است. این دسته که نام آنها از زبان یونانی و کلمه Ancient به معنی باستانی گرفته شده تا سال 1977 به درستی طبقه بندی نشده بودند.
منبع : newyorker
