حقایق عجیب مصر باستان؛ از باورهای غلط ما تا تمدن و قدمت مصر

مصر باستان، جایگاه ویژه‌ای در مباحث تاریخی دارد؛ کشور رازآلودی که با تاریخچه منحصربه‌فردش برای هر فردی جذابیت دارد. سرزمین مصر، بیشتر به‌دلیل اهرام بزرگ، مومیایی‌ها، فرعون‌ها و جواهرات پنهانش مشهور است. تا به امروز اطلاعات زیادی از مصر به گوشمان رسیده است؛ اما واقعاً چقدر درباره این ‏کشور پررمزوراز می‌دانیم؟ برای پاسخ به این سؤال ‏با مجله گردشگری لست‌سکند همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره مصر قدیم به دست بیاورید و با دانستنی‌های جالبی از این کشور آشنا شوید.

1. قدمت مصر

قدمت مصر به بیش از 3100 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. به همین دلیل در مباحث تاریخی، مصر را جزو قدیمی‌ترین کشورهای جهان می‌دانند. اغلب نام مصر را در کنار کشورهای کهنی مانند ایران و یونان می‌بینیم؛ به‌نحوی که در برخی منابع، ایران و در برخی دیگر، مصر به‌عنوان قدیمی‌ترین کشور جهان معرفی می‌شود. قدمت مصر باستان همواره زبانزد خاص و عام بوده و موضوع مباحث مهم تاریخی قرار گرفته است. سرزمین مصر از دو بخش مصر عُلیا و مصر سُفلا تشکیل شده بود که برای نخستین بار به‌دست اولین فرعون یعنی نارمِر متحد شدند و این شروع داستان مصر باستان است.

2. تمدن مصر

تمدن به جامعه پیچیده‌ای می‌گویند که از یک جامعه ساده و بَدَوی تفکیک شده و به مرحله پیشرفته‌تری رسیده است. تاریخ کشور مصر هم از این قاعده مستثنا نیست و همان‌طور که گفتیم، شکل‌گیری تمدن مصر به 3100 سال قبل از میلاد برمی‌گردد. گرچه قبل از آن هم سرزمین مصر در دوره پیش از تاریخ قرار داشت، اما به‌صورت کلی می‌توانیم شروع تمدن مصر باستان را از متحد شدن دو مصر عُلیا و سُفلا در نظر بگیریم. می‌توان گفت دوره شکوفایی تمدن مصر، از زمان سلطنت فرعون‌ها بر این کشور آغاز شد. درضمن رود نیل هم اهمیت بسیاری در شکل‌گیری تمدن مصر داشت. به همین علت، تمدن مصر ازجمله تمدن‌های تشکیل‌شده بر اصل آبیاری است.

کهن‌ترین تمدن جهان را بشناسید

3. مصریان باستان بیش از 1400 خدا را می‌پرستیدند

به‌دلیل تعداد زیاد موجوداتی که در سنت باستانی مصر به‌عنوان خدا شناخته می‌شوند، به‌سختی می‌توان آن‌ها را شمرد. در نوشته‌های مصری، نام بسیاری از ‏خدایان فهرست شده است؛ درحالی‌که فلسفه‌شان ناشناخته است و حتی در متون دیگر، به‌سختی نامی از آن‌ها برده می‌شود. جیمز پیتر آلن، مصرشناس، تخمین ‏می‌زند که در نوشته‌های مصری از ۱۴۰۰ خدا نام برده شده است؛ درحالی‌که همکارش کریستین لیتز می‌گوید هزاران‌هزار خدا ‏وجود دارد.‏ مصریان برای هر کاری یک خدا داشتند و با پرستیدن هرکدام از آن‌ها در مواقع مختلف، به‌نوعی تعادل را در زندگی خود برقرار می‌کردند.

4.‏ قدیمی‌ترین لباس جهان

در بیان بلندای قدمت مصر، همین بس که قدیمی‌ترین لباس دنیا در مقبره‌ای با فاصله 50 کیلومتری از شهر قاهره کشف شده است. طبق بررسی‌های انجام‌شده، این لباس، قدیمی‌ترین لباس بشر ‏معرفی شده است و قدمت آن به 5 هزار سال پیش بازمی‌گردد. محققان، این لباس را متعلق به زنی لاغراندام یا یک نوجوان دانسته‌اند. درحال‌حاضر، قدیمی‌ترین لباس جهان در موزه آثار باستانی مصر در شهر لندن به نمایش گذاشته شده است.

5.‏ سرزمینی که به هیچ‌کس تعلق ندارد

منطقه‌ای به مساحت 2060 کیلومتر مربع، مابین مرز سودان و مصر قرار دارد و به بیر طویل (Bir Tawil) مشهور است. این ناحیه که بئر طویل هم نامیده می‌شود، بااینکه از دو طرف به کشورهای سودان و مصر دسترسی دارد، در مالکیت هیچ کشوری نیست. این ویژگی را فقط چند منطقه خاص در جهان دارند و تعداد این نواحی روی کره زمین بسیار کم است. بااینکه این ناحیه چهارضلعی است؛ اما گاهی اوقات آن را مثلث بیر طویل هم می‌نامند.

6.‏ اهرام کشور سودان بیشتر از اهرام مصر است

اغلب مردم با تماشای سنگ‌های اهرام مصر، از عظمت این بنا حیرت‌زده می‌شوند. به همین دلیل بعضی از افراد، اهرام مصر را ساخته دست بشر نمی‌دانند و معتقدند این سازه عظیم نمی‌تواند حاصل زحمات مصریان باستان باشد و حتماً آدم‌های فضایی هم به کمک مردم آمده‌اند. اغلب افراد، کشور مصر را کشور اهرام می‌دانند؛ ‏اما جالب است بدانید که کشور سودان با 220 هرم، بیشترین تعداد اهرام را در دنیا دارد. گرچه در سودان نمی‌توان هرم‌هایی به عظمت اهرام مصر یافت؛ اما از نظر تعداد، کشور سودان بیشترین اهرام را در خود جای داده است.

7.‏ اهرام مصر را برده‌ها نساخته‌اند

نظر عموم مردم این است که اهرام مصر توسط صدها هزار برده ساخته شده است که در سخت‌ترین شرایط ممکن کار می‌کردند؛ اما مدارک باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این اهرام، توسط پنج هزار کارگر دائمی و بیست هزار کارگر موقتی ساخته شده است که به آن‌ها حقوق هم می‌دادند. محققان معتقدند که این کارگران، از مردمان آزاد بوده‌اند و به بردگی گرفته نمی‌شدند که این موضوع، نشان‌دهنده تمدن مصر است.

8.‏ ‏مصریان باستان روی بالش‌های سنگی می‌خوابیدند

مصریان باستان از بالش‌هایی با جنس چوب، سنگ، چینی یا فلز برای بالاتر نگه داشتن سر از سطح زمین استفاده می‌کردند. البته واژه بالش یادآور نرمی و آرامش است و بهتر است از عنوان «زیرسری» برای این شیء استفاده کنیم. زیرسری‌های سنگی فقط مخصوص مصریان نبوده و تمدن‌های دیگر هم از آن استفاده می‌کردند. همچنین از این زیرسری‌ها برای ثابت نگه داشتن سر اجساد هم استفاده می‌شد؛ چراکه مردمان مصر قدیم معتقد بودند این کار باعث می‌شود شیاطین از این اجساد دور ‏بمانند.

9.‏ مصریان باستان برای گربه‌هایشان عزاداری می‌کردند

گربه‌ها، در مصر باستان بسیار مهم بودند و احتمالاً در اکثر خانواده‌های مصریان باستان، یک گربه به‌عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌شده است؛ زیرا معتقد بودند گربه برایشان شانس می‌آورد. مردمان آن دوره، این حیوانات را مقدس می‌شمردند؛ به‌طوری که اگر ‏گربه‌ای می‌مرد، صاحب آن همانند یک عضو از خانواده‌اش برای او عزاداری می‌کرد. این عزاداری، معمولاً با تراشیدن ‏ابروها همراه بود.

10.‏ ‏همه مردگان مصر مومیایی نمی‌شدند‏

مومیایی کردن مردگان ازجمله کارهایی‌ است که در مصر باستان بسیار رواج داشت؛ اما ازآنجایی‌که این کار، زمان و هزینه زیادی می‌برد، معمولاً افراد ثروتمند جامعه مصر قدیم مومیایی می‌شدند. بیشتر مردمان مصر باستان پس‌از مرگ، در چاله‌های ساده و ‏کوچکی در صحرا رها می‌شدند. دلیل مومیایی کردن مردگان این بود که مصریان باستان معتقد بودند این مردگان فرصتی برای بازگشت ‏به زندگی خواهند داشت و این مهم است که تا جای ممکن بدن آن‌ها به‌صورت فیزیکی سالم بماند و در وضعیت خوبی قرار داشته ‏باشد. نکته جالب اینجاست که بانداژ یک مومیایی در مصر قدیم، بیشتر از یک کیلومتر طول داشت.

11.‏ مردم مصر غذایشان را با مردگان به اشتراک می‌گذاشتند

مقبره‌ها به‌عنوان خانه ابدی مردگان مومیایی‌شده مصر در نظر گرفته می‌شدند و طوری طراحی شده بودند که اعضای خانواده یا مریدان آن ‏شخص، می‌توانستند به قسمت‌هایی از داخل مقبره بروند. مصریان باستان به زندگی پس‌ از مرگ معتقد بودند و گمان می‌کردند که ممکن است اموات به اموال و غذای خود، برای ادامه زندگی پس از مرگشان نیاز پیدا کنند. به همین دلیل، آن‌ها معمولاً داخل مقبره‌های مومیایی‌ها، آب و غذا می‌گذاشتند تا از آن‌ها استفاده کنند.

12. از اهرام ثلاثه مصر بزرگ‌تر هم وجود دارد!

شاید اهرام ثلاثه جیزه، معروف‌ترین و بلندترین اهرام جهان باشند؛ اما بهتر است بدانید که بزرگ‌ترین هرم جهان در کشور مکزیک قرار دارد. این هرم که چولولا نام دارد، دو برابر اهرام ثلاثه مصر وسعت دارد. هرم چولولا، برای سالیان درازی از دید انسان‌ها مخفی بود که گفته شده علتش، پنهان شدن این هرم زیر گیاهان بوده است. هرم چولولا از دور چیزی شبیه تپه پوشیده شده از فضای سبز است. ساخت این هرم سالیان درازی طول کشیده و در چندین مرحله مختلف احداث شده است. بالای این هرم نیز کلیسایی قرار دارد که همچنان فعال است.

13. مصری‌ها، تقویم 365 روزه را اختراع کردند

یکی از چرخه‌های طبیعی در مصر، طغیان رود نیل بود که بر زندگی کشاورزان، تأثیر منفی گذاشته بود. این مسئله باعث شد با اندازه‌گیری دقیق مؤلفه‌های مختلفی مثل بالا آمدن سطح آب، میزان برداشت محصولات و طغیان‌های نیل، مصریان باستان دست به اختراع تقویمی بزنند که به‌وسیله آن بتوانند از این فاجعه آگاه شوند. علاوه‌بر آن تقویم، مصری‌ها برای نخستین بار تقویم 365 روزه را هم ابداع کردند.

14. زنان در مصر باستان، امتیازهای ویژه داشتند

بااینکه قدمت مصر بسیار زیاد است، اما مدنیت و قوانین مفید، به‌خوبی در این جامعه برقرار بوده است. به‌عنوان مثال زنان مصر باستان برخلاف سایر زنان در جهان باستان، امتیازهای فراوانی در جامعه داشتند و می‌توانستند مالک یک کسب‌وکار یا خانه باشند، معامله انجام دهند و حتی می‌توانستند در طلاق گرفتن پیشگام باشند و حضانت فرزند خود را بر عهده بگیرند. به نظر می‌رسد در مصر باستان، زنان و مردان از امتیازهای اجتماعی برابری برخوردار بوده‌اند.

15. مصریان، مومیایی کردن اجساد را اختراع نکردند

زمانی که نام مومیایی به گوش می‌رسد، ذهن بیشتر افراد به‌سمت سرزمین مصر و فرعون‌های این کشور می‌رود که پس از مرگ به‌صورت مومیایی‌شده در قبرهایشان دفن می‌شدند؛ اما یکی از نکات جالب درباره مومیایی کردن این است که مومیایی کردن اجساد، نخستین بار توسط یک قبیله در آمریکای جنوبی انجام شد. این اقدام که چینچورو نام داشت، نوعی مراسم مذهبی محسوب می‌شد و دو هزار سال قبل‌تر از نخستین مومیایی در مصر، به ثبت رسید.

16. اسب آبی؛ نماد بدیُمنی در مصر باستان

خرافات و قدیس‌گرایی، یکی از ویژگی‌های انسان‌های زمان باستان بوده است و محبوب یا منفور بودن بی‌دلیل یک موجود، جسم و هر پدیده‌ای در زمان گذشته بسیار شایع بود. در مصر باستان، اسب آبی نماد بدیمنی شناخته می‌شد و نامش در کنار «سِت»، خدای هرج‌ومرج در مصر قدیم، آورده می‌شد. یکی از دلایلی که باعث شده بود این حیوان در کشور مصر، شوم خوانده شود، احتمال کشته شدن توت‌عنخ‌آمون، فرعون پرآوازه مصری‌ها، به‌دست اسب آبی است.

17. خمیردندان در مصر باستان کشف شد

باوجوداینکه در زمان باستان، کسی به‌عنوان دندان‌پزشک وجود نداشت، مصری‌ها با اختراع خمیردندان، نقش پررنگی در بهداشت دهان و دندان در جهان داشتند. مواد تشکیل‌دهنده خمیردندان در مصر باستان عبارت بودند از پودر سم گاو نر، خاکستر و پوست تخم‌مرغ سوخته‌شده.
همچنین جالب است بدانید که به‌دلیل اعتقاد مصریان باستان به زندگی بعداز مرگ، آن‌ها در کنار اجساد مومیایی‌شده، خلال‌دندان می‌گذاشتند تا مردگان بتوانند پس از هر وعده‌ غذایی، دندان‌های خود را تمیز کنند.

18. بزرگ‌ترین شهر آفریقا و خاورمیانه 

قاهره، پایتخت مصر، با وسعت بیش از 3085 کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین شهر قاره آفریقا و منطقه خاورمیانه است. این شهر با 22 میلیون نفر جمعیت، یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان عرب و ششمین شهر پرجمعیت جهان هم محسوب می‌شود. قاهره از قدیم یکی از شهرهای مهم مصر بوده و بسیاری از بناهای باستانی مصر در این شهر دیده می‌شود. پایتخت مصر را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان دانست که تاریخچه عظیمی دارد و میزبان اتفاقات و حوادث مهم تاریخی بسیاری بوده است. رودخانه معروف نیل هم از وسط این شهر می‌گذرد و به‌نوعی موجب حیات این شهر از گذشته‌های دور بوده است.

پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان کدام‌اند؟

19. تمدن بلندمدت مصر باستان 

در اینکه مصر یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان است، شکی نیست؛ اما جالب است بدانید که مصریان باستان یکی از بلندمدت‌ترین تمدن‌های جهان را دارند. قدمت تمدن مصر به بیش از سه هزار سال می‌رسد. گفتنی است که مصر، کشور شکست‌ناپذیری نبوده و در بازه‌های مختلفی از زمان به‌دست حکومت‌های دیگری فتح شده است. حکومت و تمدن مصر باستان پس از سه هزار سال توسط اسکندر مقدونی به پایان رسید.

20. بدون نیل، مصر بیابانی بیش نبود

از تقدس و اهمیت نیل برای مصریان باستان اطلاع داریم، اما آیا می‌دانستید اگر رود بزرگ نیل در مصر وجود نداشت، این کشور هیچ جنگل و طبیعت سرسبزی هم نداشت؟ مصر غالباً به دو بخش «مصر پایینی» و «مصر بالایی» تقسیم می‌شود که پیش‌تر از آن‌ها با نام مصر سُفلا و مصر عُلیا گفتیم. مصر بالایی در جنوب و مصر پایینی در شمال کشور قرار دارد. دلیل این نام‌گذاری، جریان رود نیل است که از جنوب به شمال می‌رود.

21. نخستین حضور انسان‌ها در مصر

از قدمت مصر گفتیم و دریافتیم که این کشور در دروان پیش از تاریخ هم مردمان زیادی داشته است. به همین دلیل نمی‌توان آن بخش از تاریخ مصر را نادیده گرفت؛ زیرا اساس یک‌جانشینی مردمان مصر، در همین دوران پدید آمد. پیش از شکل گرفتن تمدن مصر باستان، یعنی حدود هشت هزار سال قبل، نخستین انسان‌هایی که در مصر ساکن شدند، شکارچیان و ماهیگیرانی بودند که برای زندگی یک‌جانشینی در اطراف رود نیل مستقر شدند و در آنجا جامعه متمرکز و کوچکی را به وجود آوردند.

22. تنوع فراوان زیستی و جانوری در مصر

با توجه به اینکه قاره آفریقا تنوع زیستی، گیاهی و جانوری فراوانی دارد، کشور مصر هم زیستگاه تعداد بسیاری از گیاهان و حیوانات شده است؛ به‌ویژه کویرهای وسیع مصر، میزبان جانواران عجیب مناطق خشک و بیابانی است. یوزپلنگ، کفتار، مار کبری و تمساح فقط تعدادی از مهم‌ترین حیواناتی هستند که در مصر زندگی می‌کنند. برای تماشای طبیعت و حیات وحش مصر، علاوه‌بر کویرهای این کشور، می‌توانید به واحه‌ها، صحراها، کوهستان‌، اطراف ساحل و تالاب‌ بروید.

سفر به مصر با تور

سرزمین مصر، یکی از مقاصدی است که هر توریستی آرزو دارد آنجا را ببیند. سالانه 10 میلیون نفر از کشور مصر بازدید می‌کنند که از این آمار، می‌توان نتیجه گرفت کشور مصر مقصد بسیار پرطرف‌داری است. شما هم اگر قصد دارید تا از این کشور قدیمی دیدن کنید، می‌توانید با استفاده از تور مصر وبگاه لست‌سکند به این کشور باستانی سفر کنید و در مکانی که یوزارسیف، آنخماهو و کاهنان معبد آمون حضور داشتند، قدم بزنید.

سخن آخر

در این مطلب، شما را با دانستنی‌های جالب از مصر باستان آشنا کردیم؛ اما قطعاً حقایق بسیار دیگری هم درباره تاریخچه سرزمین مصر وجود دارد که دانستن آن‌ها موجب شگفتی هرکسی می‌شود؛ بنابراین اگر شما هم به مصر قدیم و تاریخچه خارق‌العاده‌اش علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم اپیزود مصر، سرزمین عجایب و رازها از پادکست رادیو ماجرا را بشنوید. اگر شما هم حقایق جالبی درباره مصر می‌دانید که در این مطلب به آن اشاره نشده، خوش‌حال می‌شویم آن را با ما و دیگر کاربران لست‌سکند به اشتراک بگذارید.