نکاتی جالب و شگفت‌انگیز از مومیایی‌های جهان

به حیوان یا انسانِ مرده‌ای که ارگان‌ها و بافت‌های نرم بدنش حفظ شده باشد، مومیایی می‌گویند. ممکن است این حفظ شدن بر اثر قرار گرفتن در معرض پدیده‌ای طبیعی باشد، مانند سرمای زیاد، مواد شیمیایی یا نبود اکسیژن یا ممکن است به عمد و عمدتاً با دلایل دینی، این حفاظت انجام شده باشد. مومیایی‌ها را تقریبا در همه جای دنیا می‌توان پیدا کرد، اما همۀ آنها مانند فراعنۀ مصر به عمد مومیایی نشده‌اند. البته که سنت مومیایی کردن فقط مختص به مصر نبوده و در جنوب آمریکا و آسیا نیز شاهد این سنت هستیم. کلمۀ مومیایی، ریشه‌ای فارسی داشته، از واژۀ موم می‌آید. این واژه بعدها در عربی به شکل مومیا و در لاتین mumia درآمد. در این مطلب می‌خواهیم نکات جالبی دربارۀ مومیایی‌ها با شما به اشتراک بگذاریم.

راز و رمزهای مومیایی کردن

• در مصر باستان، برای پر کردن چشم‌های مومیایی از پیاز استفاده می‌کردند.
• برای مومیایی کردن یک جسد، مصریان از مقدار زیادی پارچه استفاده می‌کردند. یکی از مومیایی‌های سلسلۀ یازدهم، با 2772 متر پارچه پوشیده شده بود.
• برای مومیایی کردن اجساد در مصر باستان از شکافی که در پهلوی چپ بدن ایجاد می‌شد، اعضای درونی را به جز قلب، خارج می‌کردند. آنها معتقد بودند که قلب به روح متصل است و باید در بدن باقی بماند. به کاهنی که مسئول این کار بود درنده «ripper» می‌گفتند.

• در اسکن‌های انجام شده روی یک مومیایی 2400 سالۀ مصری، دانشمندان متوجه شدند که ابزاری برای تخلیه مغز داخل جمجمه جنازه قرار داده شده. این حرکت باعث شد دانشمندان اطلاعات مهمی از سنت مومیایی کردن به دست بیاورند.
• در مصر باستان، چهل روز طول می‌کشید تا جنازه مومیایی شود. در طول این مدت، جسم 75 درصد وزن خود را از دست می‌داد.
• کاهنان مصری، از موم عسل برای بستن دهان، بینی و گوش‌های جسد استفاده می‌کردند.

• سنت مومیایی کردن با تخلیه مغز آغاز می‌شد. کاهن، قلابی را از بینی داخل جمجمه می‌کرد و آنقدر در جمجمه می‌چرخاند تا مغز به شکل مایع دربیاید و بعد از داخل بینی بیرون بریزد. مغز در فرهنگ مصری جایگاه بالایی نداشت و جزو اندام‌هایی نبود که باید در ظروف مخصوص کانوپیک قرار گیرد.
• کاهنان، بدن فرد فوت شده را به روغن های متفاوت آغشته می‌کردند تا هم حشرات را دور کنند و هم جلوی بوی بد را از بگیرند.

• در قرون وسطی به مومیایی‌ها نگاهی درمانی می‌شد. مثلا، مومیایی را در آب می‌جوشاندند و از عصارۀ آن برای درمان کبودی، دل‌درد و بیماری‌های دیگر استفاده می‌کردند.
• مادۀ اصلی مومیایی کردن در مصر، نترون (natron) است. نترون نوعی نمک است که برای خشک کردن بافت‌های بدن از آن استفاده می‌شود.

مومیایی‌های بحث‌برانگیز جهان

• پادشاه رامسس دوم، اولین مومیاییِ دارندۀ پاسپورت دنیاست. شغلِ رامسس در پاسپورت، «شاه» ثبت شده. رامسس، سومین پادشاه از نوزدهمین سلسلۀ مصر است و قدرتمندترین پادشاه عهد نو در مصر محسوب می‌شود. در سال 1975، قرار شد مومیایی را برای جلوگیری از گسترش قارچ، به فرانسه بفرستند. طبق قانون فرانسه، فقط با ارائه مدارک هویتی اجازۀ ورود صادر می‌شد. در نتیجه، دولت برای رامسس پاسپورت صادر کرد. یکی دیگر از دلایل شهرت رامسس، داشتنِ بیش از 160 فرزند است.

• توت‌عنخ‌آمون تنها فرعونی است که با همۀ جواهرات و گنجینه‌اش پیدا شد. باقی مقبره‌ها، همگی سرقت شده بودند.
• ولادیمیر لنین، یکی از پربازدیدترین مومیایی‌های جهان است. سالانه ملیون‌ها نفر برای بازدید از آن به مسکو می‌روند.

• قدیمی‌ترین مومیایی اروپا، مرد یخی است که برای 5300 سال در یخچال‌های آلپ محفوظ مانده بود.

• زنی به نام Xin Zhui، سالم‌ترین مومیایی پیدا شده تا به امروز است. این مومیایی را معمولا با عنوانِ بانوی دای می‌شناسند. بیش از 2000 سال از مرگ او می‌گذرد، اما تمام اعضای درونی، بافت نرم و موهای جنازه سالم است.

• مومیاییِ غار اسپریت، قدیمی‌ترین مومیاییِ آمریکا است. این مومیاییِ 10600 ساله در سال 1940، در نوادا پیدا شد. جنازه در پوششی از حصیر و پتویی از پوست خرگوش پیچیده شده بود.

• در سال 1994، دو دانشمند از دانشکده پزشکی مریلند، با استفاده از روش مصری، فردی را که در اثر سکته قلبی درگذشته بود، مومیایی کردند. این دو دانشمند ادعا کردند که هدف از این کار، به دست آوردن دانش بوده و هدف ترویج سنت مومیایی کردن نبوده است.

• رزالیا، دختر بچۀ 2 ساله، یکی از مشهورترین مومیایی‌های دنیا است. در سال 1920، ذات‌الریه رزالیا را کشت و پدرش بدن او را مومیایی کرد.

• چارلز دوم، یکی از پادشاهان انگلیس، باور داشت که خاکستر مومیایی به عظمت او می‌افزاید. به همین دلیل، برای او خاکستر مومیایی تهیه شده بود که شاه آن را به پوست خود می‌پاشید.

مومیایی‌ها و خدایان

• بر اساس افسانه‌های مصری، اوزیریس اولین مومیایی جهان بوده است. اوزیریس خدای دنیای پس از مرگ و مردگان است. رنگ پوست بدن اوزیریس سبز است و کله‌ای مشابه با فراعنه دارد.

• در مصر باستان، الهه‌ای به نام مرتسگر، که به شکل یک کبری بود، از درۀ پادشاهان مراقبت می‌کرد. افسانه‌ها می‌گویند، مرتسگر هر کسی را که به قصد دزدی به مقبره‌ها نزدیک شود، می‌کشد.
• در مصر باستان، کاهن اصلی که مومیایی کردن اجساد را انجام می‌داد، ماسکِ آنوبیس (خدایی که سری به شکل گرگ دارد) به صورت می‌زد.

• شیشه‌های کانوپیک، که در مصر باستان برای نگهداری اندام درونی مومیایی استفاده می‌شدند، نام خود را از خدای یونانی به نام کانوپوس گرفتند. این اشتباهی است که مصرشناسان در نامگذاری این ظروف انجام دادند. کانوپوس ناخدایِ کشتیِ پادشاهِ اسپارتا در جنگ تروجان بود.

• هرم پلکانی، قدیمی‌ترین هرمِ مصر است. این هرم مقبرۀ پادشاه جوزر است که ساخت آن به 2650 قبل از میلاد بازمی‌گردد. شکل آن نمادی از پلکانی بزرگ است که پادشاه را به آسمان‌ها می‌رساند.

مومیایی حیوانات

• مصریان باستان، حیوانات را نیز مومیایی می‌کردند. جسد مومیایی شدۀ حیواناتی مانند گربه، قوچ، شاهین، تمساح، موش و مارمولک در کاوش‌ها پیدا شده است. حتّی تخم‌مرغ مومیایی شده هم در مصر پیدا شده.
• در مصر، سارقانی که از مقبره‌ها سرقت می‌کردند، محکوم به مرگ بودند و حکم معمولا به وحشیانه‌ترین حالت ممکن اجرا می‌شد.
• بیشتر از یک میلیون مومیایی در مصر پیدا شده که بیشتر آنها گربه بودند.

مصریان و سنت مومیایی

• مومیایی شدن برای مصریان باستان، راهِ شاد رسیدن به دنیای پس از مرگ بود.  
• مصریان اولین تمدنی نبودند که به سنت مومیایی کردن روی آوردند. 2000 سال قبل از آن قوم چینچورو در آمریکای جنوبی، مردگان خود را مومیایی می‌کردند. برای چینچوروها، این سنت منحصر به فراعنه نبوده و آنها تمام مردگان خود را مومیایی می‌کردند. حتّی نوزادان و جنین‌ها هم مومیایی می‌شدند.

• بررسی مومیایی‌ها نشان داده که بشر از دیرباز با بسیاری از بیماری‌های امروزی درگیر بوده. در این مومیایی‌ها شواهدی از انسداد عروق، سرطان پروستات، سوتغذیه، عفونت دستگاه گوارش، سل، ذات‌الریه، آبله و سینوزیت دیده شده است.

• تمام آنچه از سنت مومیایی کردن مصری می‌دانیم از نوشته‌های مورخان یونانی، هرودوت و دیودور، است. کتاب مشهور مصری (کتاب مردگان)، تنها مجموعه‌ای از طلسم‌ها، وردها و مراسمی است که مردگان را در رسیدن به دنیای بعد از مرگ یاری می‌کند.
• در مصر باستان، کاهنانی که مسئول مومیایی کردن بودند، هم کاهن و هم پزشک به حساب می‌آمدند.

• مصریان از 3400 قبل از میلاد مومیایی می‌ساختند، اما از سال 2600 قبل از میلاد متوجه شدند که خارج کردن اندام‌های درونی به طولانی کردن روند تجزیه کمک می‌کند.
• سرمایه‌گذاری که بودجه لازم برای کاوش در مقبره توت‌عنخ‌آمون را پرداخت کرد، چند هفته بعد از کشف مقبره فوت کرد که باعث شد داستان‌های نفرین فرعون آغاز شود.

مومیایی در بیرون از مصر

• محققین بیش از 200 مومیایی در بیابانهای چین پیدا کردند. هنوز کسی نمی‌داند چرا این مومیایی‌ها ظاهری اروپایی دارند و چرا در گورستانی در چین دفن شده‌اند.

• در 1845، دو کشتی با 128 خدمه راهی اکتشافی در قطب شمال شدند. سرپرست این اکتشاف، کاوشگر انگلیسی، جان فرانکلین بود. این اکتشاف هرگز به نتیجه نرسید و هر دو کشتی ناپدید شدند. تحقیقات زیادی برای پیدا کردن علل شکست اکتشاف و غرق شدن هر دو کشتی انجام شده است. در جریان یکی از این تحقیقات، و در جزیره‌ای نزدیک به مسیر عبور کشتی، سه مقبره پیدا شد که متعلق به کارکنان کشتی‌ها بود. این سه نفر، حدود هفت ماه بعد از شروع اکتشاف مرده بودند و جنازه‌های آنها به طرز شگفت‌آوری سالم مانده بود. این جنازه‌ها به قدری سالم بودند که محققین توانستند آنها را کالبدشکافی کنند. آزمایش‌ها نشان داد که این کارکنان دچار مسمومیت سربیِ ناشی از غذای کنسروی بودند.

• بومیان جزایر قناری هم مردگان خود را مومیایی می‌کردند، اما مومیایی‌های پیدا شده به شدت خشک شده بودند و تنها 2 تا 3 کیلوگرم وزن داشتند.

سنت مومیایی کردن، مختص به مصریان نیست، اما یکی از دقیق‌ترین و پیشرفته‌ترین روش‌های مومیایی کردن را در این کشور پیدا می‌کنیم. در این مطلب کوشیدیم تا نکاتی جالب و کمتر شنیده شده دربارۀ مومیان مصری و سایر کشورهای جهان، با شما درمیان بگذاریم. شما هم اگر داستان‌هایی مشابه آنچه گفته شد می‌دانید، حتما با ما به اشتراک بگذارید.

منبع: Factretriever