در حالی که 2500 دفتر خدمات مسافرتی در کشور فعالیت می‌کند، فقط 60 دفتر در
حوزه ورود گردشگران خارجی فعالیت می‌کنند و بخش عمده‌ای از دفاتر، در
حوزه خروج گردشگران کار می‌کنند.
سید رضا موسوی، معاون گردشگری کشور، روز گذشته با تأکید بر ضرورت سامان‌دهی موضوع ورود و خروج گردشگران و ایجاد توازن میان آنها، گفت: " در حالی که 2500 دفتر خدمات مسافرتی در کشور فعالیت می‌کند، فقط 60 دفتر در حوزه ورود گردشگران خارجی فعالیت می‌کنند و بخش عمده‌ای از دفاتر، در حوزه خروج گردشگران کار می‌کنند. به همین دلیل است که ما، سهمیه خروج گردشگران از کشور را برای هر یک از دفاتر تعیین می‌کنیم. " این سهمیه به این صورت است که این آژانس‌ها باید به تعداد یک‌سوم گردشگر خروجی، گردشگر وارد کشور کنند.
این در حالی است که این آیین نامه از سال گذشته به اجرا درآمد و آژانسهای مسافرتی که در حوزه‌های مختلف خدمات مسافرتی کشور فعال بودند را نگران کرد.
این نگرانی‌ها بیشتر در زمینه ورشکستگی آژانس داران و از دست دادن شغل تخصصی آنان روی گرفت.
در طول سال 88 نیز کارشناسان و فعالان در هر سه گروه آژانس داران بندهای الف، ب و پ در حوزه‌های خود با تبعیض‌ها، ناملایمتی‌ها و سختیهایی مواجه بودند که هیچ کدام از آنها در روزهای پایانی سال سرانجامی خوش و رو به پایان نیافت و ادامه این مشکلات به سال 89 کشیده شد.
شرایط موجود، مانند کمبود هتل در سراسر کشور، علی‌الخصوص هتلهای ارزان قیمت، نبود خدماتی در خور گردشگران جهان در ایران، کمرنگ بودن و حضور تشریفاتی سازمان میراث فرهنگی ایران در نمایشگاه‌های بزرگ گردشگری جهان، نبود بازاریابی‌های مناسب برای وارد کردن گردشگر به کشور از سوی آژانسداران و همکاری نکردن مطلوب متولیان دولتی گردشگری با آژانس داران برای تبلیغات وسیع گردشگری ایران در دنیا از جمله مواردی است که سبب غیر فعال بودن آژانس داران علی الخصوص آژانس داران بند ب در حوزه تخصصی تور گردانی شده است.
با این اوضاع هم اکنون کمتر از دو درصد آژانسداران، خدمات گردشگری را صادر می‌کنند، یعنی کمتر از دو درصد از سه هزار و 200 دفتر خدمات مسافرتی که مجوز بند " ب " یعنی مجوز سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را برای برگزاری تور را دارند، برای وارد کردن گردشگر فعالیت می‌کنند.
درصد بالایی از دفاتر خدمات مسافرتی موجود یا در زمینه تورهای خروجی فعالند و یا تعداد محدودی تور داخلی. این یعنی هنوز در زمینه صادرات گردشگری با مشکل جدی متوجه بودند و قدم‌های زیادی تا رسیدن به 20 میلیون گردشگر ورودی یا همان صادر کردن خدمات برای 20 میلیون گردشگر خارجی، در سال 1404 مواجهیم.
جایزه صادرات برای آژانسداران
اجرایی کردن طرح گذاشتن جایزه صادراتی برای آژانس دارانی که تور ورودی وارد می‌کنند از ترفندهایی بود که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال 85 برای افزایش تورهای ورودی اندیشید اما باز هم این گونه که از شواهد پیداست این جوایز نیز در روند افزایش تورهای ورودی افاقه نکرده و همچنان از گردشگری که امیدش را داریم بهره‌ای نبرده‌ایم.
با این وجود در آن روی سکه آژانس داران با تلاش‌های پی در پی خود سعی در رونق بخشیدن به گردشگری کشورهای دیگر داشته و با بازاریابی‌های ممتد سالانه صدها هزار ایرانی را برای تفریح به کشورهای دیگر راهی می‌کنند.
بنابراین با وجود این مشکلات مسئولان گردشگری برای ایجاد انگیزه فعالیت در زمینه تورهای ورودی نرخ جوایز صادراتی را دو برابر کردند (از 20 دلار به 40 دلار به ازای هر گردشگر ورودی) اما بسیاری از کارشناسان این حوزه این افزایش را در رسیدن به اهداف گردشگری ورودی بی‌تأثیر دانسته و به جای آن ساخت هتلهای ارزان قیمت و فرهنگ‌سازی در زمینه تورهای داخلی برای رونق تورهای خارجی را از بهترین راههای دست یابی به اهداف می‌دانند.
در این رابطه بیشتر آژانسدارانی فعال در این دو رده معتقدند که اگر زمنیه‌های ورود گردشگر برای آنها فراهم بود هرگز از این مسئله دست نمی‌کشیدند و به امور کاذب در حوزه تخصص خود نمی‌پرداختند اما ملک زاده، معاون گردشگری در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در بسیاری از سخنرانیهای خود آژانس داران را کم کار معرفی کرده و معتقد است اگر آنان می‌توانستند تعاملاتی با آژانسداران خارجی داشته باشند می‌توانستند به ازای گردشگران ایرانی که به کشورهای دیگر راهی می‌کنند تور ورودی را وارد ایران کنند.
این دو نکته اختلافات بسیاری را میان بخش خصوصی و دولتی در صنعت گردشگری ایران بوجود آورده و سال 87 را به سالی پر از اختلافات در این حوزه بدل کرد.
مشکل نفع سازمان هواپیمایی است!
ازجمله مشکلات آژانسهای توریستی؛ به گفته محمدحسن کرمانی، رئیس انجمن صنفی آژانسهای مسافرتی هزینه تمدید مجوزهای فعالیت شرکت‌های دفاتر خدمات مسافرت هوایی است که باید سالانه باید به این سازمان پرداخت شود. «این هزینه‌ها از چند جهت مورد اعتراض انجمن صنفی ما قرار گرفت. مهمترین نکته آن؛ تمدید سالانه مجوزها و کاغذبازی‌هایی بود که در ارتباط با این تمدید صورت می‌گرفت.»
چندین بار به مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری پیشنهاد دادیم تا این مجوزها را دائمی کرده و تمدیدهای سالانه را بردارند و اگر قرار است با روند سالانه تمدید کردن سازمان هزینه‌های از دفاتر دریافت کند؛ این هزینه بصورت قانونی به دفاتر ابلاغ شده و بدون مسئله تمدید کردن مجوز و تلف کردن وقت خودشان و ما و هزینه کردن برای کاغذبازی‌های سالانه در این روند، مبلغ موردنیاز را برای فعالیت سالانه آژانس داران از آنها دریافت کنند.
وی در ادامه از دیگر مشکلات بوجود آمده با سازمان هواپیمایی کشوری را؛ مبلغی دانست که از دفاتر به صورت سالانه دریافت میشود. وی می‌افزاید که در حدود چهارسال پیش مبلغی به صورت قانونی برای اخذ از دفاتر خدمات مسافرت هوایی تعیین شد که در این قانون به افزایش این مبلغ براساس پیشنهاد سازمان هواپیمایی در سالهای آینده تاکید شده است. اما در سالهای گذشته این مبلغ بدون توجه به رشد تورمی که بانک مرکزی به صورت سالانه اعلام می‌کند، افزایش یافته و هیچ توجیه اقتصادی ندارد و تنها نفع سازمان هواپیمایی در آن درنظرگرفته شده است. بنابراین ما به عنوان یک انجمن صنفی قانونی بر این افزایش مبلغ‌های مخالف با رشد تورم در کشور اعتراض داریم.
خسرو ایران پور، رئیس جامعه هتل داری در این مورد به خبر می گوید: « برای بیشتر کردن تعداد گردشگر راه های متعددی وجود دارد که لزوما هم یک دستورالعمل یا بخشنامه نمی تواند یکی از این راه حل ها باشد. در حال حاضر تعدادی از آژانس های تخصصی هستند که در حال فعالیت برای افزایش تعداد توریست های خارجی به داخل کشور هستند و به خاطر اینکه تعداد این آژانس ها کم است، در سال های اخیر چندان شاهد افزایش تعداد گردشگرهای خارجی نبوده ایم.» او ادامه می دهد: «این یک مسئله علمی است که باید میان گردشگرهایی که از کشور خارج می شوند و توریست هایی که به کشور وارد می شوند تعادل وجود داشته باشد. اما به هرحال این یک مسئله جهانی است که در دو سال گذشته به خاطر وجود بحران جهانی، آمار گردشگری کم شده و این موضوع فقط مخصوص ایران نیست.» ایران پور معتقد است: « 85 درصد تعداد گردشگر را در کشور، آژانس ها تامین می کنند و بنابراین اگر می خواهیم که تعداد توریست در کشورمان زیاد شود باید امکانات بیشتری را در اختیار بخش خصوصی بگذاریم تا آژانس های خصوصی بتوانند با سرمایه بیشتری در این حوزه به فعالیت بپردازند. یکی دیگر از راه حل ها هم می تواند تدوین منشور رسانه ای و تبلیغات گسترده باشد، به طوری که بتوانیم سلایق ملیت های مختلف را تامین کنیم. به هرحال نمی شود نشست و گفت باید تعداد گردشگر خارجی را در کشور زیاد کرد.»
تورهای ارزان‌قیمت چه شد؟
اما در این حوزه از مواردی که نباید به آن بی‌مهری کرده و یادی از ناکارامدیهایش نکرد، بحث تورهای ارزان قیمت است که آژانسداران بند ب قرار بود در سالهای گذشته و سال 87 به ان بپردازند. با این وجود مسئله اجرای تورهای ارزان قیمت کاملا به دلایل مختلف منفعل ماند.
حاتمی پور، رئیس آژانس فلامینگو که یکی از مجریان طرح تورهای ارزان قیمت به شمار می‌رود، یکی از مهمترین دلایل اجرایی نشدن تورهای ارزان قیمت در سال جاری را گران شدن قیمت هتلهای سراسر کشور عنوان کرده و اظهار داشت که تمامی سود یک تور بر روی اقامت و حمل و نقل است اگر این دو مورد گران شود دیگر اجرای تورهای ارزان قیمت بی‌معنی است.
وی حمایت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را به عنوان متولی و طراح تورهای ارزان قیمت برای اجرای آن در سال آینده خواستار شد.
اما از دیگر مواردی که در ارتباط با حوزه آژانسداری مسافربری در کشور اشاره کردنش خالی از لطف نیست بحث راه‌اندازی دفاتر خدمات مسافرت دریایی است که در جلسه مطبوعاتی معاون فنی و مهندسی سازمان بنارد و دریانوری به آن اشاره شد.
صدر در این جلسه عنوان کرد که طرح اجرایی کردن این دفاتر در سازمان دریانوردی تدوین شده و مجوزهای این دفاتر نیز از این سازمان صادر میشود. وی اجرایی شدن این طرح را منوط به همکاری مؤثر سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان متولی گردشگری دولتی کشور دانست. هنوز مشخص نیست که این طرح در سال 89 اجرایی شود اما از شواهد امر پیداست در سال جدید نیز چالش میان بخش خصوصی و دولتی در ارتباط با فعالیتهای آژانسهای مسافرتی هواپیمایی، تورهای ورودی و خروجی و داخلی و تورهای زیارتی ادامه خواهد داشت.
