سه هفته پیش خبرگزاریهای جهان خبری را منتشر کردند که نمونهای مشابه آن حدود 100 سال پیش با غرق کشتی افسانهای تایتانیک انتشار یافته بود. خبری فاجعه آمیز برای کشور بحران زده ایتالیا که ارتباط مستقیمی با صنعت گردشگری این کشور دارد.
صنعت گردشگری غرب در نخستین ماه سال 2012 باردیگر دچار بحرانی جدی شد تا باز هم آیندهای نگران کننده برای آن متصور شود. غرق شدن کشتی مسافرتی ایتالیایی با 4 هزار و 200 سرنشین در سواحل غربی این کشور و نشت دهها تن سوخت در دریا و در خطر قرار گرفتن میراث تاریخی ایتالیا، اولین زنگ خطر جدی در صنعت گردشگری جهان و غرب در آغازین روزهای سال نو میلادی بود.
فاجعه غرق شدن کشتی مسافرتی «کاستا کونکوردیا» و غرق و ناپدید شدن بیش از 50 نفر از مسافران و خدمه آن، به قدری بزرگ بود که حتی مقصر دانستن کاپیتان کشتی هم نتوانست از شدت آن بکاهد و مانع از به زیر سوال رفتن عملکرد و احیانا کوتاهی مقامات ایتالیایی شود. تبعات به وجود آمده از این فاجعه که یکی از آنها نشت مقادیر زیادی از سوخت کشتی به درون دریا و در معرض خطر قرار گرفتن مناطق تاریخی و زیستی کشور همچون شهر ونیز بود، چنان وسعتی پیدا کرد که یونسکو را نیز وادار به واکنش کرد.
اما جدا از همه این موارد، فرصت طلبی دولت ایتالیا در تبدیل کردن این فاجعه به یک فرصت گردشگری بود. اقدامی که در نظر عموم مردم بیشرمانه و در نظر فعالان صنعت گردشگری منطقی است. تبدیل منطقه غرق شدن کشتی به یک جاذبه گردشگری شاید تنها راهحلی بود که میتوانست دولت ایتالیا را از بحران اقتصادی موجود تا حدودی خارج کند؛ حتی اگر با بازخوردهایی منفی از جانب بازماندگان و خانوداههای قربانیان این حادثه روبرو میشد.
مسافرت صدها نفر از شهروندان ایتالیایی به محل غرق شدن این کشتی در فاصلهای کمتر از دو هفته از آن فاجعه، تصویری روشن از تغییر تفکری عمومی نسبت به حوادث طبیعی و غیر طبیعی را نشان داد. اقدامی که نمونههای آن در دیگر نقاط جهان اما با روندی کندتر صورت گرفته بود. برای مثال میتوان به آتشفشانهای ایسلند و اندونزی اشاره کرد که در زمان فوران، پروازها را مختل کرده بودند اما پس از آن تبدیل به جاذبهای توریستی شدند.
با نگاهی دقیقتر به پروسه تاریخی درمییابیم، این نوع نگاهها به حوادث طبیعی و غیرطبیعی جهان، تازگی نداشته و سابقهای طولانی دارد. بسیاری از جاذبههایی که امروز میلیونها گردشگر را به سمت خود میکشانند ویرانههایی هستند که زمانی در اوج اقتدار بودهاند و اکنون در گذر زمان به محلی برای عبرت مردم تبدیل شدهاند.
غرق شدن کشتی «کاستا کونکوردیا» در محلی بسیار نزدیک به ساحل و ناتوانی گروههای امداد برای نجات سرنشینان آن هم یکی دیگر از این تعابیر است. این کشتی که هنوز با ظاهر نیمه واژگون در ساحل جزیره «جیگلیو» جا خوش کرده، شانس اول ساکنان این منطقه برای جذب گردشگران تابستانی به شمار میرود.
شاید آثار مفقود شده از این کشتی، دهها سال بعد کشف و به گنجینهای تدبیل شوند که در بزرگترین حراجیهای جهان با قیمتی میلیونی به فروش برسند. سرنوشتی که امروز بر سر «تایتانیک» آمده است.