معرفی موزه
موزه باستان شناسی زنجان از 3 بخش مختلف همانند پیش از تاریخ، بخش تاریخی و بخش تاریخ اسلامی تشکیل شده است و در هر کدام از آنها، اشیاء مربوط به آن زمان نگهداری میشود. تعدادی از این عتیقه ها شامل کاسههای سفالین، خمره ذخیره آرد، کاشی ستارهای و زرین فام و ظروف مسی قلمزنی می باشد.
تاریخچه
عمارت ذوالفقاری (موزه باستان شناسی) در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محله «دالان آلتی» در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا، ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده است که در حال حاضر فقط عمارت بیرونی آن باقی مانده است. بنا به روایاتی، این خانه توسط سردار اسعدالدوله (پدر محمود خان) در اواخر حکومت قاجار بنا گردیده و پس از وی محمودخان در آن زندگی گذرانیده است. در سال 1379 میراث فرهنگی استان زنجان تصمیم به حفاظت و مرمت عمارت ذوالفقاری گرفت و در این راستا بنای مذکور در چندین مرحله مرمت و بازسازی شد.
اسرار مردان نمکی چیست؟
معادن نمک چهرآباد در شهر زنجان شش مومیایی را در دل خود جا داده بود که در حین حفاری و استخراج نمک از این معادن پیدا شدند. نخستین مومیایی کشف شده، جسد نیمتنهای با ریش، موی بلند و حلقهی گوشوارهی طلا در گوش بود و در اطراف آن مومیایی اشیایی چون تکهی سبد، میخهای چوبی و طنابهای گیاهی هم وجود داشت که در حین خاکبرداری در زمستان 1372 از معادن نمک پیدا شد و بعد از کاوشهای باستانشناسی به پژوهشکدهی حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی سازمان میراث فرهنگی فرستاده شد.
در این معدن 5 مومیایی دیگر نیز کشف و استخراج شد که به این مومیایی ها مردان نمکی نیز گفته می شود.
در پاییز سال 83 کارگران در حین کار مجددا با بقایای اسکلت انسانی مواجه شدند که به دلیل کار با بولدوزر تا حد زیادی از بین رفته بود. با جستجوی معدنکاران در میان خاکهای آشفته، علاوه بر جمعآوری قسمتهایی از بقایای انسانی تکه تکه شده، شماری از اشیا به دست آمده توسط بهرهبردار به اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان منتقل شد. بقایای انسانی این مومیایی پس از انتقال به میراث فرهنگی، مرد نمکی 2 نامگذاری شد. این بقایا متعلق به مردی میانسال با میانگین قد حدود 180 سانتیمتر بوده که در جریان ریزش دیوارهها و سقف تونل کشته شده بوده است.
سالمترین و کاملترین مومیایی کشف شده در معدن علیرغم آسیبدیدگیای که به هنگام مرگ داشته است، بیشتر قسمتهای بدن آن سالم باقی مانده که شامل مجموعه استخوانها و بافت نرم است که بر اثر از دست دادن آب بدن کاملا خشک شده. این جسد به هنگام کشف در وضعیت دمر قرار داشت، به شکلی که صورت و قسمت جلوی بدن روی خاک قرار گرفته بود، براساس تحقیقات صورت گرفته، مشخص شد این مومیایی طبیعی، پسر جوانی بوده که به هنگام مرگ حدود 16 سال داشته. قد این مومیایی 170 تا 175 سانتیمتر است. بر گوشهایش حلقههایی از جنس نقره دیده میشود. موهای سر وی کوتاه و به رنگ خرمایی است. به همراه این جوان مومیاییشده اشیای جالب توجهی نیز کشف گردید.
در میان مردان نمکی کشف شده، سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان ( در حدود ۴۰۰ پیش از میلاد) و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به اواخر دوران ساسانی (حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ بعد از میلاد) هستند. بد نیست بدانید مردان نمکی با ارزشترین اشیا کشف شده در دنیا محسوب میشوند که تا کنون نتوانستهاند قیمت گذاری شوند.