شهر بندر خمیر یکی از مهمترین شهرهای تالابی ایران در استان هرمزگان است که مدیریت شهری آن توانسته با مدیریت مقصد گردشگری، هم برای مردم محلی در حوزه گردشگری شغل ایجاد کند و هم برای مسافران و گردشگران تالاب بزرگ خورخوران جاذبه‌های متنوعی داشته باشد. این شهر بندری، بین بندرعباس و بندر کنگ قرار گرفته و از شیراز در استان فارس و شهرهای دیگر استان هرمزگان مسافر دارد.
یکی از ویژگیهای مهم این شهر بندری و دلیل اصلی سفر به آن وجود بزرگترین تالاب دریایی خاورمیانه است. چون دارای بیش از ۱۰۲ هزار هکتار مساحت با حدود ۴۰ جزیره است. بخش بزرگی از جنگل‌های حرا در همین منطقه قرار گرفته به همین دلیل ذخیره گاه حیوانات منحصربه فردی شده است.
جنگل‌های حرا در نوع خود یکی از عجیب‌ترین درختان هستند؛ اما در میان همین درختان، یکی از آنها که کهنسال ترین درخت حرای موجود در این تالاب نامیده میشود، نیز مورد بازدید گردشگران قرار گرفته است و حالا خودش به تنهایی یک جاذبه به حساب می‌آید.
در این تالاب، دریایی بزرگ، حدود ۴۰ جزیره وجود دارد که برخی از آنها برای سفر گردشگران قابل بازدید است. مثل جزیره مردو که از درختهای مانگرو (حرا) پوشیده شده‌اند و چون به نوار ساحلی نزدیک است، می‌توان به راحتی به آن دسترسی پیدا کرد.
در این جزیره می‌توان امکانات اقامت در کلبه‌های سنتی صیادان و گشت و گذار با پای پیاده در جنگل‌های انبوه حرا را داشت. حتی می‌توان تجربه صیادی را هم امتحان کرد.
اینجا مردم از قدیم صید صدف استوانه‌ای و صید سنتی مشتا را انجام می‌داده‌اند و هنوز هم می‌توان آنها را دید که مشغول صیادی هستند.
جزیره‌ای که در ساعاتی از روز پنهان میشود
جزیره دیگر «وارمی» نام دارد. جزیره‌ای که می‌توان به آن لقب یکی از عجایب طبیعی ایران را داد. ویژگی خارق‌العاده این جزیره، مخفی بودن در زمان مد و نمایان شدنش هنگام جزر آب است. این جزیره گلی، پوشیده از شن‌های تمیز و بدون گل و لای است. وارمی به زبان محلی نهنگ گفته میشود. این جزیره در واقع به نهنگی تشبیه شده که در برخی از ساعات بالای آب آمده و نمایان میشود.
کلبه چوبی وسط تالاب
وقتی گردشگران با قایق‌های صیادی که برای گردش در میان تالاب به کار گرفته شده، از کنار این جزایر عبور می‌کنند، به کلبه کالنگار می رسند. کلبه‌ای چوبی در تلاقی جنگل حرا و دریای خلیج فارس واقع شده است. خیلی از افراد دوست دارند در این کلبه بنشینند و ساعت‌ها ماهیگیری کنند یا ناهارشان را در آن میل کنند. این کلبه در دماغه جزیره مردو قرار گرفته و نامش هم کالنگ به معنی صدف و پوسته صدف استوانه‌ای است.
جاذبه‌های شهر بندر خمیر تنها به این تالاب بزرگ محدود نمی‌شود. بندر خمیر یک قلعه هم دارد که آن را بازمانده دوران پرتقالی‌ها و هلندی‌ها می‌دانند. این قلعه مربع شکل دارای ۴ برج مدرو در چهار گوشه است که ساختمان دو طبقه‌ای در جنوب و محل اسکان نیروها و محافظان را در خود جای داده، کاروانسرا و خندق هم دور قلعه وجود دارد و آب انبارش نیز زمانی برای ذخیره آب و غذا مورد استفاده قرار می گرفته است.
وجود آبگرم‌های مختلف تاریخی از جاذبه‌های دیگر این شهر است آبگرم تاریخی «هوبادزاد محمود» در شمال غربی شهر واقع شده است و از آنجا که خاصیت درمانی دارد همیشه میزبان مردم از شهرها و استان‌های همجوار استان هرمزگان است. حتی در گذشته‌های دور شیوخ کشورهای عربی مثل امارات، قطر و عراق به اینجا می‌آمدند. چون آبگرم تاریخی اینجا گوگرد و نمک و املاح معدنی متعددی دارد و برای دردهای مفصلی و روماتیسمی مفید است.
دیواری برای محافظت از شهر
در این شهر هنوز بقایای دیواری که برای محافظت بندر در مقابل یورش‌ها ایجاد شده بود، قابل دیدن است. تاریخ بنای این دیوار معلوم نیست اما شواهد نشان می‌دهد که بیشتر از ۲۰۰ سال سن دارد. این دیوار در محلی ساخته شده که کوه و دریا کمترین فاصله را به خود می‌گیرند و دارای چهار سنگر و سه درب بوده است. برخی آن را «سه دار یا سدار» یعنی سه در می‌نامند.
برکه‌های خمیر هم بسیار بزرگ و قدیمی و با معماری فوق‌العاده‌ای هستند که برای ذخیره آب‌های سطحی و نزولات آسمانی ساخته شده بودند در حال حاضر برکه‌های ملا و شیخ از معروف‌ترین برکه‌های این شهر هستند که خودشان به یک موزه روباز تبدیل شده‌اند؛ هر چند که دیگر کاربری قبل را ندارند.
وقتی برق نبود مردم این روستا برق داشتند
در کنار همه این جاذبه‌ها می‌توان به روستاهای بندر خمیر هم سری زد؛ مثل روستای باقی‌آباد که یک روستا موزه صنعتی است. مردم این روستا زمانی که در شهرهای بزرگ همجوار برق نبود، به تولید برق روی آوردند. آنها ۸ کیلومتر خط لوله‌کشی انتقال آب از چشمه‌ای در دل کوه تا روستا را در ۵۰ سال پیش اجرایی کردند. کارهایی از جمله انتقال آب به شیوه‌های مهندسی مثل استفاده از اختلاف سطح، آب‌انبار غیرمتعارف و بزرگ‌تر از سازه‌های عادی، ایجاد سد خاکی و در نظر گرفتن شرایط سایه‌ها در طراحی‌ها از شاخصه‌های اصلی این روستاست که توانسته آن را به روستای صنعتی مشهور کند.
رقیب سی و سه پل
پل تاریخی لاتیدان، طولانی‌ترین پل تاریخی ایران با طولی حدود ۱۵۰۰ متر است که می‌توان آن را با سی‌وسه پل ۳۰۰ متری مقایسه کرد، اما این پل که ۵ برابر سی‌وسه پل است، دارای ۲۲۲ دهنه بوده و قدمت آن به حدود ۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. در دوره صفویان هم این پل بازسازی شد، چون در مسیر کاروانی لار به هرمز بوده است.
غار نمکی گریشیخ هم از غارهای زیبا با ورودی سنگی و کانی‌های رنگارنگ است. اینجا هم مانند خیلی از غارهای دیگر می‌توان خفاش‌های دم موشی، قندیل‌های نمکی را دید. اما از ویژگیهای مهم آن ثابت بودن دمای داخل غار است که ما بین ۱۵ تا ۱۷ درجه همیشه ثابت است و به دلیل یون‌های آزاد، بهترین مکان برای درمان بیماری‌های تنفسی و افسردگی است.
لنج موزه بوم گوهری
بوم یا لنج (کشتی) چوبی یکی از انواع لنج‌های اقیانوس‌پیما و دارای بادبان بوده است که سفرهای طولانی دریایی تا هند و آفریقا با آن طی می‌شده است. یکی از این بوم یا همان لنج‌ها، اکنون در مجموعه گردشگری بندر خمیر واقع شده است. اهالی بندر خمیر به آن بوم گوهری می‌گویند، چون مثل یک دٌرّ و گوهر میان سایر لنج‌ها قرار داشته است.
این بوم گوهری، اکنون یکی از لوکیشن‌های گردشگری بندر خمیر شده است و در جایی قرار گرفته که می‌توان بر بالای آن بخشی از تالاب بین‌المللی خورخوران را دید یا حتی از آنجا به تماشای پرنده‌ها نشست. قرار است این بوم کاربری اقامتی بگیرد.
خانه قاضی رویدر
یکی از خانه‌های تاریخی بندر خمیر، خانه قاضی رویدر مربوط به دوره قاجار است که از مصالح خشت‌وآجر برای ساخت آن استفاده شده است. سبک معماری این بنا سبک ساحلی خلیج‌فارس و دارای بادگیر است. احتمالاً این بنا در گذشته خانه کدخدا یا خان منطقه رویدر و مکانی برای رفع مشکلات و اختلافات اهالی بوده است.
اقامتگاه رستوران سنتی سلیدان
اقامتگاه رستوران سلیدان در یک خانه قدیمی مربوط به خانواده ادیبی به همت چند تن از جوانان خلاق شکل گرفته است که اقامت در محیطی سنتی با معماری سال‌های گذشته، بندرخمیر را به مهمانانش عرضه می‌کند. این اقامتگاه و رستوران ۵ اتاق دارد: یک اتاق آن اتاق بادگیر و اتاق دیگرش حجله سنتی است.
خانه سنچه
سنچه، عنوان یکی از خانه‌های قدیمی شهر تالابی بندر خمیر است که در آن سوغات و صنایع دستی مردم این شهر عرضه میشود در کنارش هم خدمات اقامتی می‌دهد. یک اتاق هم دارد که به نام حجله معروف است از همان سبک و سیاق حجله های قدیمی مردم شهرهای جنوبی الهام گرفته است. این خانه قدیمی مربوط به خاندان بلوکی‌هاست. نام این خانه را سنچه به معنی صندوقچه گذاشته‌اند تا بتواند صندوقچه سوغات مردم تالاب‌نشین خمیر را به روی گردشگران باز کند.
کافه‌ای در اتاق بادگیر
در نزدیکی همین خانه یک کافه وجود دارد که به آن کافه بادگیر می‌گویند. این کافه را در واقع در اتاق بادگیر یک خانه تخریب شده، احداث کرده‌اند و فضای سنتی آن در کنار فضای ساخت و سازهای مدرن، جلوه‌ای به این شهر داده تا مردم بتوانند لحظاتی در یک کافه سنتی وقت بگذرانند و از طرفی، بادگیر شهرشان را حفظ کرده باشند.
یکی دیگر از اقامتگاه‌های شهر بندرخمیر، اقامتگاه تکو است این اقامتگاه سنتی هم غذاهای محلی به گردشگران می‌دهد و بیشتر مسافران، آن را با داستان‌گویی‌های علی آقا صاحبش می‌شناسند. چون علی آقا زمانی خودش روی لنج کار می‌کرده و داستان‌های جالبی از صیادی دارد.
در این خانه غیر از اقامت در اتاق‌هایش، می‌توانید با جنبه‌های دیگری از زندگی مردم بندر خمیر آشنا شوید؛ از جمله باورها و اعتقاداتشان. به عنوان مثال اگر به این خانه رفتید و روی درخت نخل یک تکه استخوان دیدید، تعجب نکنید. این استخوان به باور مردم محلی بین شاخه‌های نخل قرار می‌گیرد تا آن نخل استوارتر باقی بماند.
اولین رستوران بازیافت چوبی
رستوران گارگوپ هم در شهر بندرخمیر، اولین رستوران بازیافتی چوبی ایران است؛ یعنی کل وسایل چوبی به کار رفته برای ساخت این رستوران از چوب‌هایی است که دیگر به کار نمی‌آمده، مانند درهای چوبی مسجد یا خانه‌ای که دور انداخته شده است. چوب مربا و چوب در و پنجره‌های دیگری که هر کدام به کار صاحبانش نمی‌آمده اینجا بازسازی و به کار گرفته شده است. به همین دلیل آن را رستوران بازیافتی چوبی می‌دانند.
گارگوپ، نوعی ماهی است که اسم این رستوران را یدک می‌کشد. این رستوران روبه‌روی بزرگترین تالاب دریایی خاورمیانه قرار گرفته است و در آن می‌توان غذاهایی را پیدا کرد که اهالی خمیر هم از یاد برده بودند، اما در این رستوران پخت می شود. هر زمان صیادان صید خوبی از تالاب داشته باشند، می‌توانید در این رستوران غذاهای دریایی متنوعی بخورید. سعی کنید شب‌ها به این رستوران بروید، چون شب‌ها غذاهای متنوع‌تری دارد. این رستوران توسط زنان و دختران بندر خمیر اداره می شود.
بازار سنتی خمیر
در بازار سنتی بندر خمیر، مانند بسیاری از شهرهای بندری دیگر، اجناس وارداتی زیادی دیده میشود که به آن «ته‌لنجی» می‌گویند. در واقع تجار و صیادان بارهای خود را اینجا خالی می‌کنند و خوراکی‌های متنوعی از کشورهای اطراف وارد می‌کنند. در اینجا، غیر از اجناس ته لنجی می‌توانید پارچه‌های رنگی متنوعی را ببنید که فله‌ای و کیلویی فروخته می‌شوند.
اگر به جنوب سفر کردید و تمایل داشتید یک روزه از بندر خمیر بازدید کنید، می‌توانید از برنامه یک روزه به بندر خمیر هم ایده بگیرید. اگر به این منطقه سفر کردیه‌اید، از تجربه‌هایتان برایمان بنویسید.
تألیف: لست‌سکند
