سفر پایدار از دیگر مفاهیمی است که این روزها در صنعت گردشگری بسیار به چشم می‌خورد. گردشگری پایدار یا سفر پایدار به مسافران کمک خواهد کرد تا آلودگی‌های زیست محیطی مثل انتشار کربن دی اکسید و مصرف پلاستیک در سفر را کاهش داده و از فرهنگ‌ها و مشاغل بومی حمایت کنند. در ادامه همراه باشید تا به شما بگوییم که سفر پایدار چیست و چطور می‌توانیم مصرف پلاستیک در هنگام سفر را کاهش دهیم.
سفر پایدار چیست؟
سفر پایدار به معنای یافتن روشی است که بتوانیم گردشگری را در طولانی مدت، بدون آسیب زدن به محیط زیست و محیط‌های فرهنگی حفظ کنیم. در حقیقت گردشگران در سفر پایدار خود نباید به محیط طبیعی و فرهنگی اطرافشان، هیچ‌گونه آسیبی برسانند. سفر پایدار به دنبال آن است که اثرات منفی و مخرب گردشگری را به حداقل رسانده و برای مقاصد سفر سودآور باشد.
سازمان بین‌المللی گردشگری واژه «گردشگری پایدار» که به «سفر پایدار» هم شناخته میشود را اینگونه تعریف می‌کند:
«گردشگری پایدار توسعه‌ای است که علاوه بر حمایت و افزایش فرصت‌ها در آینده، به نیازهای فعلی گردشگران و مقاصد میزبان سفر هم پاسخ داده و آنها را تامین می‌کند. پیش‌بینی میشود که گردشگری پایدار بتواند با مدیریت منابع مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیبایی‌شناسی در راستای حفظ و نگهداری میراث فرهنگی، فرایندهای اساسی زیست محیطی، تنوع زیستی و حمایت از زندگی تلاش کند.»
به‌طورکلی سفر پایدار به معنای ارزشمند دانستن محیط طبیعی و حفظ منابع آن است. مسافران باید از میزان آلودگی ناشی از گردشگری و چگونگی تاثیر آن بر محیط زیست و حیات وحش، آگاه باشند. آنها همچنین باید تاثیر گردشگری روی افراد محلی، مشاغل و فرهنگ‌های بومی را بشناسند.
بین مفاهیم سفر پایدار، سفر سبز و سفر مسئولانه می‌توان دیدگاه‌های یکسانی را کشف کرد. همه این مفاهیم، آگاهی از نحوه سفر کردن را شامل می‌شوند. این سه مفهوم به دنبال کمتر کردن تاثیرات مخرب گردشگری بر محیط زیست و ایجاد اثرات مثبت روی اقتصاد و جوامع محلی هستند.
سه اصل گردشگری پایدار
مفهوم گردشگری پایدار دارای سه اصل اساسی است که آنها را در ادامه معرفی می‌کنیم:
۱. محیط زیست
اصل محیط زیست بر کاهش اثرات مخرب و منفی روی محیط زیست و حیات وحش متمرکز است. این اصل شامل کاهش کربن به ویژه در سفرهای هوایی، مصرف آب، زباله‌های پلاستیکی و تخریب حیات‌وحش میشود. گردشگران پایدار با استفاده از وسایلی که قابلیت استفاده مجدد دارند، برای کاهش چنین آلودگی‌هایی تلاش می‌کنند. چنین مسافرانی از هتل‌ها و رستوران‌هایی استفاده می‌کنند که از مواد بازیافتی استفاده کرده باشند. همچنین از تورهای حیات وحشی استفاده می‌کنند که مسئول تور به استانداردهای حفظ حیات وحش مقید باشد.
۲. اجتماع
اصل اجتماع بر تاثیر گردشگری روی مردم و جوامع محلی متمرکز است. این اصل شامل حمایت مشاغل بومی، اشتغال زایی، سازمان‌های مردم نهاد، موسسات اجتماعی و خیریه‌های محلی میشود. گردشگران پایدار برای حمایت از این اصل می‌توانند در پروژه‌های اشتغال‌زایی و حمایت از موسسات اجتماعی در مناطق محلی شرکت کنند.
۳. اقتصاد
اصل اقتصاد بر سودآوری مشاغل برای پایداری متمرکز است. در سفر پایدار می‌توانیم با خرج کردن و صرف پول به رونق اقتصادهای بومی و محلی کمک کنیم.
سفر و اهمیت به محیط زیست
گردشگری به سوخت‌های فسیلی متکی است که روی تغییرات آب و هوایی اثرگذار هستند. پیش‌بینی میشود که ۴۰ درصد از میزان انتشار کربن در جهان تا سال ۲۰۵۰ متعلق به صنعت گردشگری باشد. هم‌اکنون ۷۲ درصد از تولید دی‌اکسید کربن صنعت گردشگری به حمل‌ونقل، ۲۴ درصد به محل‌های اقامت و ۴ درصد به فعالیت‌های گردشگری اختصاص دارد. مسائل زیست‌محیطی ناشی از گردشگری را نمی‌توان انکار کرد.
با وجود اینکه گفته میشود که برای حفظ محیط زیست، پروازها باید چگونه انجام شود، باز هم آنها را نادیده می‌گیریم. بسیاری از ما بیش از آنچه واقعا نیاز است، پرواز می‌کنیم. از زمان و پول خود برای سفر به خارج از کشور استفاده کرده و اشتهای سیری ناپذیری در سفر کردن داریم. البته دنیای دیجیتال را مقصر توسعه گردشگری و افزایش تمایل به سفر می‌دانیم.
حمل‌ونقل و به ویژه پرواز، از مهم‌ترین عوامل مخرب محیط زیست شناخته می‌شوند که توسعه گردشگری منجر به توسعه استفاده از حمل‌ونقل هم شده است. همچنین بسیاری از مقاصد گردشگری هم مقررات محدودکننده‌ای برای پذیرش مسافران ندارند، و همین امر منجر به افزایش گردشگری شده است. سرمایه‌گذاران خارجی هم در مناطق محلی با توسعه جاذبه‌ها، آشوبی به پا کرده و منجر به تولید بیش از حد زباله، کربن و مصرف بی‌رویه آب می‌شوند.
به‌طورکلی سفر و سفرهای هوایی برای محیط‌زیست مخرب است. چرا که استفاده از وسایل نقلیه، منجر به مصرف بیش از حد سوخت‌های فسیلی و در نتیجه افزایش انتشار کربن میشود. هواپیماها هم به دلیل پرواز در مناطق جوی بالا، به صورت مستقیم این گازها را به جو منتقل می‌کنند. البته قطار یا ماشین‌ها هم جزو وسایل حمل‌ونقل سبز شناخته نمی‌شوند، اما بااین‌حال، تاثیر کمتری نسبت به هواپیماها دارند. دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی، تنها روش‌های حمل‌ونقل سبز هستند.
در حال حاضر بزرگ‌ترین چالش صنعت گردشگری، همین حمل‌ونقل است. پروازهای طولانی بین قاره‌ای معادل یک چهارم میزان کربنی که سالانه یک فرد اروپایی تولید می‌کند را شامل میشود. به همین دلیل، نباید اهمیت محیط زیست را در بقای زمین و حیات نادیده گرفت. چرا که توسعه بی‌رویه و ناپایدار گردشگری، می‌تواند سلامت محیط زیست و در نهایت چرخه حیات وحش و زندگی انسان‌ها را تهدید کند. در چنین شرایطی است که گردشگری سبز و پایدار باید توسعه پیدا کنند تا بتوانیم اثرات مخرب زیست محیطی را کاهش دهیم.
چگونه یک گردشگر پایدار باشیم؟
به عنوان یک گردشگر، باید مسئولیت حفاظت از محیط زیست را بر عهده بگیرید. البته حفظ محیط زیست یک شبه اتفاق نمی‌افتد. بااین‌حال با رعایت نکات زیر به عنوان یک گردشگر پایدار می‌توانید در راستای حفظ محیط زیست قدم بردارید:
حمل‌ونقل
پاک‌ترین شیوه حمل‌ونقل را برای رسیدن به مقصد انتخاب کنید:
با توجه به مقصد خود، پایدارترین و پاک‌ترین وسیله حمل‌ونقل را انتخاب کنید. ممکن است گزینه‌های هواپیما، قطار، ماشین و کشتی برای رسیدن به مقصد موجود باشد، با این حال، شما اگر تنهایی سفر می‌کنید، قطار یا هواپیما مناسب‌تر بوده و اگر گروهی سفر می‌کنید، از ماشین استفاده کنید. معمولا، پاک‌ترین گزینه میان پرواز یا رانندگی، استفاده از ماشین است.
اگر امکان دارد از پرواز مستقیم استفاده کنید:
سعی کنید کوتاه‌ترین مسیر پرواز را برای خود انتخاب کنید. استفاده از پرواز مستقیم به جای چندین پرواز می‌تواند در کاهش میزان کربن موثرتر باشد.
از کلاس پرواز اکونومی استفاده کنید:
کلاس تجاری یا فرست کلاس به معنای داشتن فضای بیشتر است. این باعث افزایش پنج برابری تولید کربن میشود. به همین دلیل از کلاس پروازی اکونومی استفاده کنید که می‌تواند برای کاهش انتشار کربن و حفظ محیط زیست موثرتر باشد.
در مقصد خود از حمل‌ونقل پاک استفاده کنید:
پس از رسیدن به مقصد، پاک‌ترین و پایدارترین نوع حمل‌ونقل را برای جابه‌جایی در شهر انتخاب کنید. برای مثال، می‌توانید از دوچرخه یا وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنید.
آهسته سفر کنید:
مدت بیشتری را در مقصد بمانید و کمتر میان مقاصد مختلف جابه‌جا شوید. هرچقدر آهسته‌تر سفر کنید، به حفظ محیط زیست کمک بیشتری خواهید کرد.
اقامت
در اقامتگاه‌های محلی بمانید:
با انتخاب اقامتگاه‌های بومگردی و محلی از صاحبان مشاغل محلی و اقتصاد آنها حمایت کنید.
هتل‌ها و هاستل‌های سبز را انتخاب کنید:
هتل‌ها و هاستل‌های سبز، معمولا از انرژی پایدار خورشیدی استفاده کرده و به دنبال بازیافت هستند. چنین هتل‌هایی همچنین افراد بومی را استخدام می‌کنند. پس با اقامت در هتل‌های سبز علاوه بر کاهش آلودگی، می‌توانید از افراد محلی هم حمایت کنید.
از اقامت در استراحتگاه‌های بزرگ پرهیز کنید:
استراحتگاه‌های بزرگ به دلیل مصرف زیادتر انرژی و آب، می‌توانند اثرات منفی روی محیط زیست بگذارند. به همین دلیل، متناسب با نیازتان تا حد امکان از استراحتگاه‌های کوچک استفاده کنید.
از اقامت در استراحتگاه‌هایی که دارای رستوران یا مراکز تفریحی هستند، بپرهیزید:
استراحتگاه‌هایی که دارای رستوران، مراکز تفریحی و حتی مراکز خرید هستند، مانع از رشد اقتصادی مردم محلی می‌شوند. چرا که با اقامت در چنین مکانی، کمتر به سطح شهر یا روستا رفته و کمتر در رستوران‌ها و فروشگاه‌های محلی پول خرج می‌کنید.
کمپ کنید:
اگر می‌خواهید یک گردشگر پایدار باشید و به طبیعت و کمپینگ علاقه دارید، از اقامت در هتل خودداری کرده و کمپ کنید.
مقاصد بومی
از رستوران‌های محلی استفاده کنید:
پول خود را در رستوران‌ها و کافه‌های محلی خرج کنید. به این ترتیب، می‌توانید از مشاغل و اقتصاد محلی حمایت کرده و به کسب‌وکار آنها رونق دهید.
غذاهای محلی بخورید:
خوردن غذاهای محلی و سنتی را فراموش نکنید. به این ترتیب می‌توانید از تولیدکنندگان مواد اولیه این غذاها حمایت کنید.
به استریت فودها بروید:
سفارش غذا از فروشندگان غذاهای خیابانی و استریت فودها به توسعه کسب‌وکار آنها کمک خواهد کرد. البته فراموش نکنید که سالم و پاک بودن این غذاها را بررسی کنید تا دچار مسمومیت غذایی نشوید.
از بازارهای محلی خرید کنید:
مواد خوراکی مورد نیاز خود را از بازارهای محلی خریداری کنید. بهتر است که خرید مواد غذایی وارداتی و کارخانه‌ای را مدتی کنار بگذارید تا بتوانید از اقتصاد بازارهای محلی هم حمایت کنید. خرید میوه‌ها و سبزیجات در بازارهای محلی از کشاورزان می‌تواند برای یک سفر پایدار به شما کمک کند.
خرید
از فروشگاه‌های بومی، سوغاتی بخرید:
از خریدن سوغاتی‌های وارداتی پرهیز کرده و به جای آنها صنایع دستی ساخت مردم بومی را برای خرید انتخاب کنید.
لباس‌ها بادوام بخرید:
تا حد امکان در سفر از خرید لباس‌های غیرضروری و اضافی پرهیز کنید. اگر هم به دنبال خرید لباس هستید، لباسی را انتخاب کنید که با دوام باشد تا بتوانید از آن چندین بار استفاده کنید.
تجهیزات سفر
سبک سفر کنید:
هر چقدر چمدان شما سنگین‌تر باشد، هواپیما سوخت بیشتری را مصرف می‌کند. پس سبک سفر کنید و فقط وسایل ضروری را با خود به همراه ببرید.
تجهیزات سفر سازگار با محیط زیست را انتخاب کنید:
برای کاهش زباله‌های پلاستیکی از تجهیزات سفر سازگار با محیط زیست استفاده کنید. تجهیزاتی مانند بطری و ظروف غذایی که بتوانید چندین بار از آنها استفاده کنید.
فرهنگ سفر پایدار
به دنبال توسعه فرهنگ سفر پایدار باشید:
از موسسات و سازمان‌های مرتبط با گردشگری تقاضا کنید که خدمات خود را متناسب با گردشگری پایدار عرضه کنند. سعی کنید آنها را با اهداف و مزایای گردشگری پایدار آشنا کرده و به رعایت اصول آن تشویق کنید.
تجربیات سفر پایدار خود را به اشتراک بگذارید:
تجربیات سفر پایدار خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید و خانواده یا دوستان خود را به سفر پایدار دعوت کنید.
چطور مصرف پلاستیک را در سفر کم کنیم؟
پلاستیک یک بار مصرف را می‌توان ردپای بسیاری از گردشگران دانست. نباید فراموش کنیم که این پلاستیک‌ها تا سال‌ها در طبیعت باقی مانده و پس از تجزیه، دوباره وارد چرخه غذایی حیوانات و انسان‌ها می‌شوند. بیشتر پلاستیک‌های رها شده در دامان طبیعت همچون اقیانوس‌ها و رودخانه‌ها به این دلیل است که کشورها، توانایی کافی برای دفع زباله‌ها را ندارند. به همین دلیل به عنوان یک گردشگر پایدار، نباید به فرایند دفع زباله‌ها اعتماد کنید. بلکه بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید، کاهش مصرف پلاستیک است. خرید محصولات سازگار با محیط زیست که قابلیت استفاده مجدد دارند، می‌تواند به شما کمک کند تا در سفر خود مصرف پلاستیک را کاهش دهید.
برای کاهش مصرف پلاستیک در سفر می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید:
از فلاسک یا قمقمه استفاده کنید: به جای خریدن آب معدنی با بطری‌های پلاستیکی یک بار مصرف، در سفر با خود قمقمه یا فلاسک ببرید. به این ترتیب علاوه بر اینکه در هزینه خرید صرفه‌جویی می‌کنید، می‌توانید کمتر پلاستیک مصرف کرده و به محیط زیست کمک کنید.
از کیسه‌های پارچه‌ای برای خرید استفاده کنید: در سفر همه ما برای رفع نیازهایمان باید از فروشگاه‌های مختلفی خرید کنیم. در هنگام خرید از فروشنده کیسه پلاستیکی نگیرید و همیشه با خودتان کیسه پارچه‌ای داشته باشید.
فیلتر آب با خودتان به همراه ببرید: به جای آنکه از آب معدنی استفاده کنید، می‌توانید برای تصفیه از فیلتر آب استفاده کنید. به این ترتیب در هر مکانی که باشید، بدون خریدن آب معدنی با بطری‌های پلاستیکی، می‌توانید برای خود آب سالم و پاکی تهیه کنید.
غذای هواپیما را نخورید: معمولا غذاهای هواپیما در بسته‌بندی‌های پلاستیکی عرضه میشود. به همین دلیل، از خوردن این غذاها در هواپیما پرهیز کنید. لیوان، نی و ظروف پلاستیکی مصرف بالایی داشته و به شدت برای محیط زیست خطرناک هستند. شرکت‌های هواپیمایی یکی از تولیدکننده‌های عمده زباله‌های پلاستیکی محسوب می‌شوند. به همین خاطر از خوردن غذاهای هواپیما خودداری کرده و با خودتان غذا و میان وعده به همراه ببرید.
با خودتان ظروف قابل شست‌وشو ببرید: همیشه با خود ظروف قابل شست‌وشو مثل قاشق و چنگال‌های فلزی ببرید. به این ترتیب از قاشق و چنگال‌های پلاستیکی و ظروف یک بار مصرف استفاده نخواهید کرد و در کاهش مصرف پلاستیک موفق‌تر عمل خواهید کرد.
از وسایل یک بار مصرف هتل‌ها استفاده نکنید: از وسایل یک بار مصرف هتل‌ها مثل شامپو استفاده نکنید. هرچقدر کمتر از این وسایل استفاده کنید، زباله‌های پلاستیکی کمتری تولید خواهد شد. جالب است بدانید که بطری‌های یک بار مصرف شامپوها، اصلی‌ترین زباله‌های پلاستیکی موجود در اقیانوس‌ها هستند.
اکو تور رزرو کنید: اگر قصد سفر با تور را دارید، بهتر است که اکو تور را انتخاب کنید. اکو تورها با محیط زیست سازگار بوده و زباله‌های پلاستیکی تولید نمی‌کنند. این تورهای سازگار با محیط زیست، استانداردهایی دارند که نه تنها به حفظ محیط زیست کمک کرده، بلکه به حیات وحش و مردم محلی هم احترام می‌گذارند.
تجهیزات سفر با کیفیت بخرید: تجهیزات سفر مانند کوله پشتی را از برندهای معتبر بخرید که کیفیت بالایی داشته باشند. هرچقدر کیفیت تجهیزات سفر شما بیشتر باشد، کمتر خراب شده و کمتر آنها را دور خواهید انداخت. پس بهتر است از کیفیت لوازم خود اطمینان حاصل کنید تا علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها، زباله کمتری تولید شود.
زباله‌های خود را در طبیعت رها نکنید: زباله‌های خود را در طبیعت رها نکرده و آنها را با خود حمل کنید. آنها را در سطل‌های زباله‌ای بگذارید که می‌دانید توسط ماموران شهرداری تخلیه می‌شوند. چرا که بعضی از سطل‌های زباله در طبیعت به طور منظم تخلیه نشده و ممکن است از زباله‌ها پر شده و حیوانات به آنها حمله کنند. همچنین اگر در حین سفر خود به ویژه هنگام کوهنوری با زباله‌های پلاستیکی رها شده در طبیعت برخورد کردید، حتما آنها را بردارید و به سطل زباله بیندازید.
محصولات محلی را بخرید: خرید محصولات محلی از بازارهای محلی مثل میوه‌ها و سبزیجات به جای خرید میوه‌های بسته‌بندی شده از فروشگاه‌های بزرگ، می‌تواند در کاهش مصرف پلاستیک در سفر موثر باشد. چرا که می‌توانید با کیسه‌های پارچه‌ای خود از بازارهای محلی، مواد مورد نیاز را خریداری کنید. از خرید محصولات وارداتی یا بسته‌بندی شده و به قولی لوکس بپرهیزید.
در نهایت
گردشگری یا سفر پایدار به معنای پیدا کردن بهترین روشی است که بتوانیم در هنگام سفر، علاوه بر حمایت از اقتصاد و مردم بومی، آسیب کمتری به محیط زیست بزنیم. در گردشگری پایدار با کاهش مصرف پلاستیک در هنگام سفر و حمایت از مشاغل بومی، می‌توانیم اثرات مخرب زیست محیطی را کاهش داده و به رونق مناطق بومی کمک کنیم.
تألیف: لست‌سکند
