اولین باری بود که می خواستم از ایران خارج شوم . قبلا شنیده بودم شرکت(شرکتی که در آن مشغول هستم) در قالب قراردادهایی که با شرکتهای داخلی ودر ارتباط با برخی کالاهایی که از خارج وارد می شوند کارشناسان را به سفر خارجی اعزام می کند و همیشه منتظر بودم تا یک روزی نوبت من هم بشود. بالاخره آن روز فرا رسید و اتفاقا نوبت من به یکی از کشورهایی که خیلی هم دوست داشتم افتاد . آلمان را همیشه دوست داشتم و حالا می خواستم به آنجا سفر کنم . اول می خوام اطلاعاتی در مورد آلمان به شما بدم آلمان با جمعیت مهاجران 9 میلیون نفری حدود 82.5 میلیون نفر جمعیت دارد که این جمعیت در مساحتی معادل یک پنجم خاک ایران جای گرفته اند .آلمان بزرگترین مصرف کننده برق در اروپاست ولی در عین حال بزرگترین تولید کننده انرژیهای بادی در جهان هم هست. خوب از مقدمه بگذریم وبه اصل سفر بپردازیم. بعد از طی مراحل قانونی خروج از کشور در تاریخ 29/4/1389 ساعت 3 بامداد با پرواز شرکت لوفت هانزا از فرودگاه امام خمینی به مقصد فرانکفورت پرواز کردیم. حدود 5 ساعت در پرواز بودیم . با اختلاف زمانی 2.5 ساعته تهران و فرانکفورت حدود ساعت 6 صبح بود که به فرانکفورت رسیدیم. با هماهنگی قبلی شرکت مجری تور(سفر ما یک سفر کاری ، تخصصی و تفریحی بود و من برای راحتی در طول این نوشتار آن را تور می نامم)، یک ون برای انتقال ما که شش نفر کارشناس و یک نفر لیدر بودیم به فرودگاه آمده بود. قبل از اینکه به هتل برویم در سطح شهر فرانکفورت چر خیدیم وبرخی از جاهایی دیدنی شهراز جمله سالن اپرای شهر را دیدیم

بعد از یک بازدید اولیه از سطح شهر که باعث شد بی خوابی شبانه و تغییر ساعت هم از یادمان برود راهی هتل شدم . هتلی که برای ما رزرو شده بود سنتر پلازا نام داشت و مسوول پذیرش آن هم یک هندی الاصل بود.بعد از یک استراحت کوتاه در هتل اولین برنامه کاری تخصصی ما بازدید از یک کارخانه در حومه فرانکفورت بود . بعد از حدود نیم ساعت به آنجا رسیدیم . نکته جالبی که از همان روز اول سفر توجه من را به خودش جلب کرده بود عدم وجود ترافیک در شهر بود می دانید که فرانکفورت یکی از مهمترین مراکز تجاری اروپا محسوب می شود و بانک مرکزی اروپا هم در آنجا قراردارد از طرفی فرودگاه آن هم یکی از بزرگترین فرودگاههای اروپاست با توجه به این مسایل باید شهر خیلی شلوغ باشه ولی اصلا خبری از ترافیک وشلوغی نبود که در روزهای آخر سفر دلایل کامل آن را متوجه شدم وبعدا دراین نوشتار هم به آن اشاره می کنم.بازدید از کارخانه و صرف نهار حدود 3 ساعت زمان برد و تقریبا حوالی 5 بعد از ظهر دوباره به شهر وهتل برگشتیم . لیدرتور برنامه شام وگشت شبانه در شهر را تنظیم کرد و هر کسی به اتاق خودش رفت . راس ساعت مقرر راننده آژانسی که از صبح در اختیارمان بود و اصلیت پاکستانی داشت جلوی هتل منتظر ما بود و این موضوع بیانگر تاثیر نظم آلمانیها در همه افرادی است که می خواهند در جامعه آلمان زندگی کنند. اولین چیزی که در خروج دوباره از هتل متوجه شدم خلوت شدن شهر بود حدود ساعت 8 بعد از ظهر یک روز وسط هفته احساس می کردیم که در وسط یک تعطیلات طولانی مدت هستیم و همه مردم به مسافرت رفته اند . ولی این هم یکی دیگر از نکات جالب توجه فرهنگ زندگی در آلمان بود . با پایان روز هیچ کس در خیابانها و حتی پارکهای حاشیه ای پرسه نمی زد ما در پیاده روی که در سطح شهر داشتیم از یک پارک کوچک که در وسط یک میدان بزرگ قرارداشت هم عبور کردیم ولی هیچ کس اینجاها نبود تنها جاهایی که مردم حضور داشتند ، کافی شاپها و رستورانها بود . تقریبا در تمام شهرهای ایران در این زمان مردم با ماشین داخل خیابانها می آیند و ضمن ایجاد ترافیک وسر و صدا تا پاسی از شب وقت گذرانی می کنند. نکته دیگری که در اولین روز سفرخیلی جلب توجه می کرد سکوت و آرامشی بود که در شهر حاکم بود هیچ کس بوق نمی زد. تمام افراد اعم از پیاده ، دوچرخه سوار و ماشینها در چارچوب تعریف شده در قانون حرکت می کردند . در پیاده روها مسیر دوچرخه سوار با رنگ قرمز سنگ فرش از سایر قسمتها متمایز بود وهیچ پیاده ای از این مسیر عبور نمی کرد .

برای شام به یک رستوران ترکی رفتیم و یک کباب ترکی خوشمزه خوردیم که مزه غذاهای ایرانی را آنجا هم تجربه کردیم .برنامه فردا یک سفر زمینی به جنوب آلمان و شهر رگنسبورگ در جنوب شرقی آلمان بود. قرار بود در آنجا هم از یک کارخانه دیگر بازدید داشته باشیم .در طول مسیر در چند محل توقف داشتیم که یکی از آنها یک مجتمع رفاهی بین راهی بود .در آنجا پلیس زن آلمانی که یک تی شرت معمولی و کفش اسپورت به تن داشت و از ظاهر او نمی شد فهمید که پلیس است از ما پاسپورت ومدارک خواست . توجه کنید که در طول سفر همیشه پاسپورت ومدارک خود را به همراه داشته باشید . نکته جالب در مجتمع بین راهی هزینه استفاده از سرویس بهداشتی بود که با یک گیت در ورودی آن و توسط دستگاه اخذ می شد . پس از پرداخت هزینه که 50 سنت بود یک رسید ارایه می شد . در صورت استفاده از مغازه و رستوران واقع در مجتمع ، رسید دریافتی از سرویس بهداشتی بعنوان 50 سنت از طرف فروشنده مورد قبول قرار می گرفت.

در طول مسیر طبیعت زیبای آلمان را هم دیدیم. شهرها و روستاهایی که با معماری ساده وزیبا وسقفهای به رنگهای مختلف در وسط جنگل خودنمایی می کردند ، زیبایی خاصی داشتند. نکته ای که در مورد طبیعت آلمان قابل ذکر است اینکه آلمان به جز قسمت جنوبی آن که هم مرز با سوییس و کوههای آلپ است کوهی ندارد و فقط تپه ماهورها هستند که از وسط دشتها سر بر آورده اند.

معمولا وقتی انسانها در شرایط سخت و در محیطهای سختی قرار می گیرند مغز خود را به کار می اندازند تا محدودیتهای طبیعی را از سر راه بردارند . همه می دانیم که اروپاییها در زمینه منابع انرژی خدادادی بهره کمی دارند والبته همین تهدید برای آنها به یک فرصت تبدیل شده تا راهکار عبور از این محدودیت را پیدا کنند.در طول مسیر سلولهای خورشیدی برای تولید برق روی سقف منازل خودنمایی می کردند البته می دانید آنها آفتاب خیلی کمتر از ما دارند ولی از همین مقدار کم به بهترین نحو بهره می برند.

بالاخره پس از یک سفر 4 ساعته به مقصد رسیدیم . کارخانه که یکی از بزرگترین از نوع خود در جهان بود تاریخچه جالبی داشت و در کل سطح دنیا 5000 نفر نیروی کار داشت.در ابتدا یک کارگاه چوب بری بوده که بعد به پیشنهاد رییس یکی از ادارات شهر رگنسبورگ برای ساخت دستگاهی که اختراع کرده بود به هسته اولیه کارخانه فعلی تبدیل شده بود. در ایران وقتی از نظم صحبت می کنی در ذهن انسان جاهای خاصی مثل پادگان ، مدرسه و ... تداعی می شود ولی در آلمان به هرجایی که می رفتی نظم و قانونگرایی به معنای واقعی را حس می کنی مثلا در سالنهای تولید کارخانه ، خطوط عبور لیفت تراک و عابر پیاده ترسیم شده بود و راهنمای ما در سالن تولید هنگام عبور از محل عبور لیفت تراک مثل زمان عبور از یک خیابان رفتار می کرد . نکته مهم دیگری که توجه من را به خودش جلب کرد جوان بودن کارگران خط تولید بود وسوالم در این رابطه باعث شد دستورالعمل جالب آلمانیها در زمینه آموزش را متوجه شوم . در کشور آلمان اگر کسی بخواهد در هر شغلی (مثلا قصابی مثالی که راهنمای ما در کارخانه گفت)کسب و کار راه بیاندازد پس از گذراندن تحصیلات تا سطح معادل متوسطه ما و در صورتی که نخواهد وارد دانشگاه بشود ، باید یک دوره دو ساله تئوری و عملی در زمینه شغل مورد درخواست خود بگذراند تا بتواند مجوز راه اندازی کسب وکار در آن زمینه را اخذ کند چنانکه راهنمای بازدید از کارخانه می گفت برای یک قصاب باید تمام مسایل بهداشتی وبیماریهای مرتبط با گوشت ، نحوه نگهداری آن و ... را بداند تا بتواند مجوز قصابی را بگیرد. در واقع اکثر نفراتی که در خط تولید بودند دوره های آموزشی اولیه را می گذراندند . بعد از بازدید کارخانه و صرف نهار راهی بازدید از مکانهای تاریخی شهر شدیم . مهمترین مکان تاریخی شهر رگنسبورگ کلیسای دام است که علاوه بر عظمت آن معماری بسیار جالبی داشت.

پس از بازگشت از رگنسبورگ برنامه بعدی ما در روز سوم ، سفر به یکی دیگر از شهرهای آلمان بود . ایمندینگن در مرز سوییس قرار داشت واین باعث شد بعد از بازدید از دو کارخانه واقع در این شهر با هماهنگی سایر اعضای گروه وبرای چند ساعت هم به زوریخ در سوییس برویم. قبل از سفر به زوریخ تصمیم گرفتیم برای نهار به یک رستوران مک دونالد برویم . راننده با استفاده از دستگاه جی پی اس (GPS) خودرو نزدیکترین محل رستوران را پیدا کرد . پس از صرف نهار عبور از جاده های کوهستانی در آلپ برای اعضای گروه جذابیت خاصی داشت . حدود 2 ساعت مانده به غروب آفتاب به زوریخ رسیدیم و این فرصت کمی برای بازدید از شهربود . اماکن تاریخی مثل کلاس درس آلبرت اینشتین نیز در این ساعت تعطیل بود . ناچار فقط در کوچه های قدیمی و باریک شهر که هنوز سنگفرشهای قدیمی را در کف خود داشت قدم زدیم و ساعتی را هم در کنار رود راین در یک کافی شاپ به همراه موسیقی زنده به سر بردیم ولی در هر صورت تجربه جالبی بود.

برگشت ما از زوریخ به فرانکفورت به حدود ساعت 2 بعد از نیمه شب کشیده شد واین باعث شد صبح فردا که می بایست با قطار عازم لایپزیک شویم در آخرین لحظه به قطار برسیم.سفر با قطار نیز فرصتی دوباره برای دیدن طبیعت زیبای آلمان بود زمانی که به ایستگاه قطار لایپزیک رسیدیم ، میزبان ضمن یک گشت کوتاه در شهر ما را برای ادامه بازدید از کارخانجات به شهر تاریخی تورگو برد شهر تورگو مکانی است که نیروهای متفقین و آلمان در آن حضور یافتند وآلمان در آنجا رسما شکست در جنگ جهانی دوم را پذیرفت . محل اقامت ما یک هتل قدیمی و کوچک در مرکز شهر بود .بطور کلی بدلیل اینکه تورگو شهر کوچکی است مراکز خرید بزرگ و هتلهای لوکسی ندارد . در این شهر بنای یادبودی نیز به افتخار پیروزی ارتش سرخ احداث شده و علیرغم اینکه به عنوان نماد شکست آلمانها می باشد بعنوان بخشی از تاریخ کشور آلمان نگهداری شده است.

روز پنجم ، بخش پایانی سفر ما از شهر تورگو به برلین پایتخت آلمان آغاز شد . محل اقامت ما در برلین هتلی زیبا در مرکز شهر بنام هالیوود مدیا هتل بود . در این هتل هر اتاقی بنام یکی از بازیگران مشهور هالیوود نامگذاری شده بود و عکس وشرح مختصری از زندگی او نیز جلو درب و داخل اتاق نصب شده بود . راهروها وسالنهای هتل نیز با استفاده از مجسمه ها و ابزار قدیمی فیلمبرداری به موزه ای از تاریخ سینما تبدیل شده بود . پس از استقرار در هتل با هماهنگی قبلی که انجام شده بود یکی از شرکتهای مجری تورهای داخل شهری همراه با یک مترجم ایرانی ما را به تور داخل شهری بردند البته می توان برای تورهای داخل شهری از اتوبوسهای روبازی که بلیط آن داخل شهر قابل تهیه بود استفاده کرد. در این تور از مراکز تاریخی ودیدنی شهر برلین از جمله دیوار معروف برلین را بازدید کردیم.بخشی از دیوار در محل اصلی خود بود وبخش دیگر به محل دیگری برای بازدید انتقال داده شده بود.

محل کنترل عبور ومرور بخشی که در اختیار آمریکاییها قرارداشت همچنان با حضور دونفر بعنوان نماد سربازان آمریکایی در شهر نگهداری می شد واز طرف توریستها مورد بازدید قرار می گرفت .

در بخش دیگری از شهر ساختمان یکی از کلیساهاکه در اثر بمبارانهای جنگ جهانی دوم آسیب دیده و آثار دود ناشی از آتش سوزی انفجار بمب بر دیوارهای ان قابل مشاهده بود . گفته می شد دولت آلمان در صدد تخریب کلیسا بوده ولی مردم برای نگهداری آثار جنگ بعنوان بخشی از تاریخ آلمان از تخریب آن جلوگیری کرده اند.

در یکی از خیابانهای آلمان نیز نماد اتحاد دوباره آلمان وفروپاشی دیوار برلین نصب شده است که شامل 4 قطعه فلزی به هم تابیده شده به عنوان نماد چهار بخش شهر برلین در دوران جنگ سرد می باشد. می دانید که شهر برلین پس از پایان جنگ به چهار بخش که هر کدام در کنترل یکی از کشورهای پیروز جنگ بود تقسیم شد.

روز اول حضور در برلین همانطور که گفتم به بازدیداز شهر برلین گذشت ودر دو روز باقیمانده از سفر ،گروه در اختیار خود بودند . من هم بنا به علایقی که داشتم در سطح شهر قدم می زدم . سوالی که همیشه در ذهنم بود علت پیشرفت سریع آلمان بعد از جنگ و مصایب آن بود . به راحتی می توان علت آن را یافت . به نظر من تنها علت آن فرهنگ مردم آلمان بود ونه هیچ چیز دیگر .در واقع دولتمردان آلمانی توسط مردم آلمان هدایت می شوند . آلمانها با نظم و قانونگرایی بسیاری از هزینه هایی که در کشور بابت بی نظمی از محل مالیات وسایر در آمدهای کشور هزینه می شود را حذف کرده اند . در بخش پایانی این سفرنامه نکات مثبتی از کشور وجامعه آلمان که به نظرم می تواندهم در سفر مورد استفاده قرار گیرد و هم به عنوان مبنای توسعه یک شهر وکشور قرار گیرد را ذکر می کنم و به نظرم علت اصلی توسعه وپیشرفت آلمان بعد از خرابیهای زیاد جنگ جهانی دوم نیز همین موارد بوده است.
عبور و مرور عابر پیاده : در آلمان مردم فقط در محل عبور عابر پیاده از خیابان عبور می کردند ، چراغ عابر پیاده را کاملا رعایت می کردند و خودروها نیز در چند متری خط عابر پیاده کاملا توقف می کردند در این شرایط نیازی به احداث پل هوایی عابر پیاده با یا بدون پله برقی یا آسانسور نیست و هزینه آن می تواند در بخش زیر ساختهای شهری صرف شود.
عبور ومرور خودروها : شاید اگر کسی هیچ اطلاعی از شرایط اقتصادی آلمانیها نداشته و به آلمان سفر کند در یک نگاه سطحی تصور کند آلمانها مردم فقیری هستند و تعداد کمی از آنها ماشین شخصی دارند چرا که شما در سطح شهر ماشینهای بسیار کمی در حال تردد می بینید و به همین دلیل خبری از ترافیک ، شلوغی ، اتلاف وقت به دلیل گیر کردن در ترافیک ، اعصاب خردی به دلیل بوقهای ممتد رانندگان بی حوصله و ... نیست ودر نتیجه نیاز به احداث پلهای روگذر وزیر گذر و چند طبقه نیز نمی باشد . دلیل این مطلب در سیستم منظم حمل ونقل عمومی است که از تاکسی ، مترو ، تراموا و اتوبوس تشکیل شده است . شما برای راحتی سفر وبرای کم شدن هزینه می توانید در آنجا بلیطهای مترو را برای چندین روز خریداری کنید البته سعی کنید از کیوسکهای فروش بلیط خرید نکنید .اگر از دستگاههای فروش بلیط در داخل مترو خرید را انجام دهید ارزانتر تمام می شود.در ایستگاههای اتوبوس تابلویی نصب شده که زمان رسیدن اتوبوس به آنجا را نشان می داد و راس زمان مقرر اتوبوس می رسید سیستم اتوبوس به گونه ای بود که در زمان توقف در ایستگاه برای راحتی سوار وپیاده شدن تمام مسافرین اعم از پیر و معلول سمتی از اتوبوس که در کنار ایستگاه قرارداشت کاهش ارتفاع داده می شد و هم سطح لبه ایستگاه می شد.در شهر هیچ پلیس وماشین پلیسی دیده نمی شد و مردم همه قانون را بدون حضور پلیس رعایت می کردند.اگر این موارد راکنار هم بگذاریم تمام آنها سبب کاهش هزینه های عمومی وبهبود شرایط زندگی شهروندان خواهند شد.

برنامه کار اماکن تجاری ، مراکز خرید و ... : یکی از نکاتی که خیلی جلب توجه می کرد وجود مراکز تجاری بزرگ و دارای برند بود و از مغازه های کوچک ، زیر پله ای و دست فروش که اجناس بی کیفیت را می فروشند خبری نبود. این هم یکی دیگر از مزایای کشورهای پیشرفته است که شما وقتی مثلا یک لباس را خرید می کنید چون دارای یک برند تجاری شناخته شده است در برابر کیفیت آن پاسخگو است . البته اگر می خواهید لباس خرید کنید حتما از فروشنده بخواهید لباس را برایتان باز کند تا آن را ببینید وبا اندازه مورد نظر در ذهنتان مقایسه کنید زیرا اندازه لباسها براساس سایز بدن آلمانیها ساخته شده که هیکل بزرگی دارند .مراکز خرید واماکن تجاری طبق یک برنامه مشخص در ساعت 10 صبح کار خود را شروع می کردند و راس ساعت 8 عصرکار خودرا پایان می دادند . در دو مورد یکبار قبل از موعد برای خرید به یک مرکز تجاری مراجعه کردم فروشنده که در حال آماده سازی مغازه بود ضمن عذر خواهی ، ساعت شروع کارخودرا به من یاد آوری کرد. در مورد دیگری زمانی که ربع ساعت به زمان پایان کار مراکز تجاری مانده بود به یکی از مراکز خرید بزرگ مراجعه کردم فروشنده برای من توضیح داد که با توجه به حضور تعداد دیگری خریدار شما فرصت خرید و پرداخت هزینه آن را ندارید و با این توضیح خواهش کرد خرید نکنم .و اما تاثیر تعطیلی این مراکز به تامین انرژی برمی گردد . در حال حاضر حدود 30 درصد برق کشور فقط برای زمان اوج بار در ساعات اولیه شب در تابستان تولید می شود ودر سایر زمان سال این بخش از نیروگاهها تعطیل هستند. با تعطیلی مراکز تجاری و خاموشی ویترینها و سیستمهای برقی داخلی آن ، نیاز به بخش عمده ای از سرمایه گذاری برای احداث این نیروگاهها از بین می رود و می توان این سرمایه ها را در سایر بخشهای زیر ساختی کشور هزینه کرد.

مدیریت شهری وشهرسازی : با یک نگاه به ظواهر شهری اعم از پیاده روها ، خیابانها ، نمای ساختمانها ، فضای سبز و سایر مبلمان شهری متوجه می شدید یک هماهنگی فوق العاده بین سازمانهای خدمات رسان شهری وجود دارد . تمام عناصر سازمانهای خدمات رسان در راستای زیبایی شهر است پایه های روشنایی معابر در برخی موارد خود یک اثر قدیمی وجذاب هستند در یک مورد تاریخ 1912 روی یکی از آنها حک شده بود.نمای ساختمانها با مجسمه های زیبا و متنوع تزیین شده بود .نمای عمومی ساختمانها در عین سادگی زیبایی خاص خود را داشتند . رنگ نوشته روی دیواره های شهر خیلی کم بود و جالب است دریک مورد که نام ایران در یکی سازه های فلزی به چشم می خورد مشخص بود توسط ایرانیهای مقیم آنجا نوشته شده بود.در اکثر بالکن ساختمانها یا جلوی درب ساختمانها با گلدانهایی که گلهای رنگارنگ وزیبا داخل آن ها کاشته شده بود تزیین شده بود .

نویسنده : حسن جباری