فرصتی پیش آمد تا امسال هم سفری به برلین داشته باشم. راستش دلم نیامد بدون سوغاتی برگردم. با توجه به افزایش بی رویه نرخ ارز ، تعدد دوستان لست سکندی ، محدودیت بار در پروازها و ... از خرید کادو برای شما منصرف شدم. پس از مشورت با برادرم وحید عزیز قرار شد یک توشه علمی تفریحی به عنوان سوغاتی برایتان بیاورم . پیرامون جاذبههای مهم شهر برلین گردشگران بارها و بارها مطالبی را کارشناسان با تجربه نوشتهاند . اما پیرامون دیوار برلین ( Berliner Maue ) که یکی از جاذبههای تاریخ معاصر میباشد کمتر مقالهای در سایتها دیده می شود .
با توجه به فروپاشی دیوار برلین بارها از بقایای این اثر تاریخی بازدید کرده بودم، به همین دلیل من امروز عازم بقایای دیواربرلین هستم تا بتوانم با رویت مجدد آن اطلاعات بیشتری برای شما گردآوری نمایم. گفتی است : دو کشور آلمان غربی و آلمان شرقی توسط دو دیوار از همدیگر جدا گردیده بود . اول دیوار اطراف شهر برلین ، دوم دیوار پرده آهنین که در مرز مشترک دو کشور آلمان شرقی و غربی احداث شده بود. قبل از هرچیزی لازم است تاریخچه دیوارهای بین دو کشور را مطالعه کنیم .
دیوار برلین
پس از جنگ جهانی دوم و فروپاشی کشور آلمان ، این کشور به دو کشور آلمان شرقی (DDR) و آلمان غربی تقسیم ( FRG) تقسیم شده و تحت نفوذ چهار کشور ( شوروی ، آمریکا، بریتانیا و فرانسه ) قرار می گیرد . چون شهر برلین در وسط محدوده آلمان شرقی قرار داشته، لذا براساس همین تقسیم بندی پایتخت سابق آلمان ( برلین ) نیز به چهار بخش آمریکایی، بریتانیایی، فرانسوی و شوروی تقسیم می شود. منطقه تحت نفوذ شوروی را به آلمان شرقی یا جمهوری دموکراتیک آلمان ( DDR ) و سه منطقه تحت نفوذ آمریکا، بریتانیا و فرانسه را به آلمان غربی یا جمهوری فدرال آلمان ( FRG ) تعلق می گیرد .

دیوار برلین به عنوان نماد جنگ سرد، تفکیک و اختلاف ایدئولوژیک بین اتحاد جماهیرشوروی و کشورهای غربی بوده و به همین علت شهر برلین نیز به دو بخش غربی و شرقی تفکیک گردیده ، که یکی از یادگارهای تاریخ معاصر کشور آلمان میباشد . این دیوار توسط دولت آلمان شرقی یا همان جمهوری دموکراتیک آلمان ( D.D.R. ) در روز سیزدهم اوت سال ۱۹۶۱ میلادی احداث گردیده است. ابتدا این دیوار به صورت سیم خاردار بوده و در آغاز تفکیک دو آلمان ، ساکنین هر دو کشور میتوانستند تا چند سال برای کار و یا دیدار اقوام با شرایط آسان از سیم خاردار عبورو مرور نمایند . اما هجوم مهاجرت جمعیت آلمان شرقی به سمت آلمان غربی ، که عمدتاً به دلایل اقتصادی و سیاسی صورت میگرفته و باعث نگرانی شدید حکومت آلمان شرقی شده بود. موجب گردید تا تمامی سیم خاردارها به دیوار بتنی و یا موانع امنیتی تر تبدیل گردد .

مشخصات دیوار برلین
۱ - تاریخ احداث : ۱۳ اوت ۱۹۶۱ میلادی
۲ - سازنده : دولت آلمان شرقی(جمهوری دموکراتیک آلمان)
۳ - دلیل احداث : نمادی از تقسیم جهان به دو بخش سرمایهداری و سوسیالیستی وجلوگیری از مهاجرت گسترده مردم از آلمان شرقی به آلمان غربی بود.
۴ - طول دیوار : ۱۵۵ کیلومتر که شامل چندین بخش ( دیوار اصلی، سیمهای خاردار، برجهای نگهبانی و منطقهای خالی و ممنوعهای بوده است.
۵ - ارتفاع دیوار : حدود ۳/۶۰ متر بوده ، اما در برخی مناطق به دلیل احداث برجهای مراقبت و تجهیزات، کمی بیشتر دیده شده است.
۶ - ضخامت دیوار : متغییر بوده است. اما به منظور افزایش امنیت بخشهایی از دیوار به صورت دو یا چند لایه بوده ، که لایه ها به فاصله ۲۰ تا ۳۰ متر از همدیگر ساخته شده بودند.
در مجموع ساختار مرزی دو کشور شامل دیوارهای اصلی ، خط مرگ ، برج های نگهبانی ، سیم خاردار و منطقه مین گذاری شده بوده است. عکس زیر و مطالب پیرامون سیستم دفاعی دیوار برای آشنایی بیشتر خوانندگان آورده شده است.

سیستم دفاعی دیوار
در دیوار مرزی چند لایه ای بین دوکشور یک سیستم پیچیده و عمیقاً مبهمی برای جلوگیری از عبور غیرقانونی وجود داشته ، که پر از نکات تلخ و آموزنده است. با توجه به عکسی که مشاهده می کنید از سمت چپ تصویر ( برلین غربی ) به اختصار لایه های حفاظتی وامنیتی را معرفی می کنم :
دیوار ( mauer ) : دیوار اصلی مرزی بین دو کشور از جنس بتن بوده ، که بیشتر در مناطق شهری مانند برلین احداث گردیده است. ارتفاع آن حدود ۳/۶۰ متر بوده است .
نوار ممنوعیت عبور خودرو ( KFZ sperre ) : دراین منطقه محدودیت یا ممنوعیت هایی برای عبور وسایل نقلیه موتوری (خودروها) وجود داشته است .
نوار کنترل ( kontrollstreifen ) : این نوار یک منطقه شن و ماسهای بسیار نرم و گسترده بوده ، که به راحتی رد پاها را نشان میداده و توسط نیروهای مرزی آلمان شرقی برای شناسایی تلاشهای فرار استفاده میشده است. این نوار معمولاً بین دیوار اصلی و دیگر موانع حفاظتی قرار داشته و بخشی از "نوار مرگ" ( Todesstreifen) بوده است .
نوار مسیر عبور ( kolonnenweg ) : این مسیربه صورت صفحات بتنی احداث شده بود ، تا نیروهای مرزی آلمان شرقی بتوانند به سرعت در طول مرز حرکت کرده و هر نقطهای را کنترل نمایند . این مسیر به عنوان بخشی از "نوار مرگ" نیز شناخته می شد. امروزه، بسیاری از بخشهای نوار مسیر عبور ( Kolonnenweg ) به عنوان مسیرهای پیادهروی و دوچرخهسواری استفاده میشوند و یادآور تاریخ پیچیده و دردناک تقسیم آلمان می باشد .

خط نور ( lichttrasse): درهنگام شب، لامپ های این مسیر( خط نور ) روشن می شد تا مرزبانان حتی در تاریکی هم به راحتی فرار مردم را از نوار مرزی ببینند .
برج مراقبت ( beobachtungsturm ): در سرتاسر مرز به فاصله ۲۵۰ متر ازهمدیگر برج های دیده بانی با نیروهای مرزبانی مسلح وجود داشت. مرزبانان مستقر در این برج ها با توجه به اینکه دستور تیراندازی داشته اند ، به راحتی می توانستند نوار مرزی و مناطق داخلی مرز را کنترل نمایند .

موانع کوهانی ( Flächen-Höckersperrungen) : این موانع از بلوکهای بتنی به شکل کوهان ساخته شده بودند و هدف اصلی آنها جلوگیری از عبور وسایل نقلیه از مرز بوده است . این موانع معمولاً در کنار دیگر تدابیر امنیتی مانند دیوار، برجهای دیدهبانی ، سیم خاردار و نوارهای کنترل قرار میگرفته ، تا بخشی از "نوار مرگ" شناخته شده و امنیت مرز را تقویت کنند.
حصار هشدار ( signalzaun ) : در صورت تماس با این حصار، پیام هشدار به مرزبانان مستقر در برج های دیده بانی داده می شد . در پای این حصار غالباً حصیرهای خاردار به عنوان موانع منطقه با میخ های فولادی رو به بالا یا به اصطلاح تشک خار دار ( Dornenmatten ) وجود داشت.
دیوار امنیتی ( sicherheitsmauer ) : این دیوار به عنوان دیوار داخلی در دهه ۱۹۷۰ میلادی احداث گردیده است. دیوار امنیتی معمولاً چند متر دورتر پشت مرز واقعی قرار داشت.
سگهای نگهبان ( Wachhunde ): در برخی مکانها، سگهای نگهبان نیز وجود داشته ، که با پارس کردن ، نزدیک شدن اشخاصی که قصد عبور داشتند را به مرزبانان هشدار میدادند.
مینهای زمینی و سیمهای خاردار: ازاین گونه موانع بیشتر در بخشهای غیر شهری برای جلوگیری از عبور غیر مجاز افراد استفاده میشده است.
۷ - تعداد گذرگاه های مرزی : ۱۴ گذرگاه شامل ( ۱۱ گذرگاه عبورعابران پیاده وماشین و ۳ گذرگاه عبور قطار ) . این گذرگاهها به شدت تحت نظارت بودند و عبور از آنها نیازمند مجوزهای خاصی بود. سه گذرگاه اصلی مرزی بین آلمان شرقی و برلین غربی در دوران جنگ سرد عبارتند از:
گذرگاه چارلی (Checkpoint Charlie)
گذرگاه چارلی در خیابان فریدریش (Friedrichstraße) شهر برلین واقع گردیده ، که برای عبور دیپلماتها ، خارجیها و نظامیان مورد استفاده قرار میگرفته است. هم اکنون این محل همانند گذشته پابرجا بوده و گردشگران تور آلمان با ایستادن پشت سنگر جلوی کیوسک نگهبانی عکس یادگاری می گیرند. گفتنی است : علاوه بر وجود موزه در مجاورت این گذرگاه برخی از ساختمان های اطراف آن فروشگاه های عرضه نمادهای مرتبط با دیوار و قطعاتی از دیوار برلین می باشند .



ایستبازرسی آلفا ( Checkpoint Alpha )
گذرگاه آلفا در مرز هلمشتت ( Helmstedt ) واقع گردیده بود . این گذرگاه در مسیر جادهای در آلمان شرقی به نام "اتوبان ترانزیت" قرار داشت که آلمان غربی را به برلین غربی متصل میکرد.
ایستبازرسی براوو ( Checkpoint Bravo )
این گذرگاه در نزدیکی منطقه درآیلندن (Dreilinden) واقع در جنوب غربی برلین ، که به عنوان نقطهای کلیدی برای عبور و مرور شناخته میشد.وهمواره به شدت تحت نظارت بوده است .

۸ - تراژدی انسانی دیوار : برابر آمارهای متفاوتی که منتشر گردیده ، حدود ۱۴۰ تا ۲۰۰ نفر در تلاش برای عبور از دیوار در اثر تیراندازی نگهبانان و یا در اثر حوادث دیگر مرتبط با تلاش برای فرار ، جان خود را از دست دادند.
۹ - تاریخ تخریب : ۹ نوامبر ۱۹۸۹ میلادی
۱۰ - علت تخریب : اعتراض های پیاپی و فشار مردمی
۱۱ - تاثیرات تخریب : پایان جنگ سرد ، آغاز تحولات بزرگی در اروپا ، اتحاد دوباره کشور آلمان که در نهایت منجر به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تغییرات سیاسی گسترده شد.
۱۲ - طول دیوار تخریب نشده : در برخی نقاط برلین بخش های کوچکی از دیوار به عنوان یادبود تخریب نگردیده است. اما در مجاورت رودخانه اسپری ( Spree ) حدود ۱/۳ کیلومتر از دیوار به صورت یکپارچه باقی مانده ، که درحال حاضر به بزرگترین گالری فضای باز جهان تبدیل شده است.


گفتنی است : اداره بناهای یادبود ایالت برلین برای آن که این تراژدی بزرگ هرگز فراموش نشود ، به گونه ای عمل کرده، تا مسیری که دیوار داشته ( خط مرزی ) همواره مشخص بماند . از اینرو پس از تخریب دیوار بر روی زمین با چند نوع اِلمان زیبا مانند : پوشش با آجر ، پوشش با سنگ ، پوشش با صفحه فلزی ، نصب میلگرد ، پوشش با کف پوش ویا سنگ با رنگ متضاد در داخل ساختمان هایی که روی دیوار احداث گردیده و ... مسیر دیوار را حفظ کرده است.


پرده آهنین
برای محافظت بیشتر ازمرز مشترک بین آلمان شرقی و آلمان غربی همزمان با تقسیم شهر برلین دیواری نیز در سرتاسر مرز مشترک دو کشور احداث می گردد . این مرز ترکیبی از موانع فیزیکی و تکنولوژیهای امنیتی بوده که به آن " پرده آهنین " گفته می شد.

مشخصات پرده آهنین
۱ - تاریخ احداث : ۱۳ اوت ۱۹۶۱ میلادی
۲ - سازنده : دولت آلمان شرقی(جمهوری دموکراتیک آلمان)
۳ - دلیل احداث : جلوگیری از مهاجرت گسترده مردم از آلمان شرقی به آلمان غربی بود
۴ - طول دیوار مرزی : حدود ۱۳۷۸ کیلومتر که شامل چندین بخش مانند دیوارها، سیمهای خاردار، برجهای نگهبانی، مینهای زمینی و مناطق ممنوعهای به نام «خط مرگ» ( Todesstreifen) بود. این ساختار به گونهای طراحی شده بود که عبور از آن تقریباً غیرممکن شود.
تعداد گذرگاه های مرزی : ۱۷ گذرگاه شامل ( ۱۰ گذرگاه عبور عابران پیاده وماشین و ۷ گذرگاه عبور قطار ) . این گذرگاهها به شدت تحت نظارت بودند و عبور از آنها نیازمند مجوزهای خاصی بود.

جاذبه های دیدنی مرتبط با دیوار برلین
امروزه در شهر برلین مکان ها و بخش هایی از محدوده دیوار به عنوان یادبود تاریخی همانند روز اول حفظ گردیده ، که بسیار مورد توجه گردشگران تور اروپا می باشد. از آنجا که طول دیواربرلین بسیار زیاد بوده و تمامی جاذبه های مجاور دیوار و یا بخش های حفظ شده مرتبط با دیوار همگی در یک نقطه قرار ندارند. بهتر است گردشگران برای صرفه جویی در وقت و هزینه برای تردد فقط از قطار شهری و یا اتوبوس گردشگری استفاده نمایند. مهم ترین بخش های حفاظت شده عبارتند از :
۱ - موزه دیوار برلین ( Mauermuseum )
این موزه در ساختمان تاریخی ( Haus am Checkpoint Charlie ) در خیابان فریدریش ( Friedrichstraße) در مجاورت گذرگاه چارلی ( Checkpoint Charlie) قرار دارد. و یکی از مهمترین جاذبههای تاریخی برلین بشمار می آید . این موزه بهمنظور مستندسازی تاریخ دیوار برلین ، تأثیرات آن بر زندگی مردم و داستانهای مرتبط با تلاشهای فرار از آلمان شرقی به آلمان غربی ایجاد شد . جذاب ترین بخش های این موزه عبارتند از :
اشیاء تاریخی: مجموعهای از اشیای شخصی افرادی است که تلاش کردهاند از دیوار عبور کنند. مانند : ابزارهایی که برای فرار استفاده می شده ، خودروهای دستکاریشده تا بالنهای دستساز، همه بخشی از این نمایشگاه شگفتانگیز هستند.
مستندات تاریخی: نمایشگاه اسناد، عکس ها ، داستانهای تاثیرگذار تلاشهای فرار به صورت شنیداری و تصویری و نمایش فیلمهای تاریخی که بیانگر زندگی مردم در دوران تقسیم شهر و تأثیرات دیوار بر جامعه است . دیدن این مکان نه تنهاآموزنده بوده ، بلکه احساسی عمیق از همدلی و درک تاریخ را به همراه داشته و یادآور مقاومت و شجاعت انسانها در برابر سرکوب است.


۲ - گورستان قدیمی سنکت هدویک ( St. Hedwig Friedhof )
قبرستان سنکت هدویگ، قدیمیترین گورستان کاتولیک برلین می باشد. قطعه ۷۵ دیوار مرزی در امتداد لبه شمالی گورستان بوده است . پس از فروپاشی دیوار محل دیوار را با میله های فلزی به صورت نمادین مشخص نموده اند.

۳ - دریاچه و پارک ( Gutspark Groß Glienicke )
در نزدیکی شهر برلین دریاچه ای به نام ( Groß Glienicker See ) وجود دارد که یک پارک تاریخی و زیبا در شمال دریاچه قرار گرفته است. چون مرز برلین شرقی و غربی از وسط این دریاچه می گذشته و از طرفی این پارک در ابتدا بخشی از یک ملک اشرافی قدیمی بوده است . لذا این پارک بدلیل ویژگیهای برجسته زیر جذابیت خاصی برای گردشگران دارد .
۱ - مناظر طبیعی زیبا: شامل درختان کهنسال و مسیرهای پیاده روی آرامشبخش.
۲ - آثار تاریخی: شامل بقایای دیوار برلین که یادآور تاریخ آلمان است.
۳ - محیطی آرام: مناسب برای پیاده روی و لذت بردن از طبیعت
۴ - گورستان خانوادگی خانوادگی ( Wollank ) و یک برج سنگی کوچک امروزه، این پارک به عنوان یک مکان تاریخی و طبیعی ارزشمند شناخته شده و تحت حفاظت قرار دارد.
۴ - گالری سمت شرقی : شامل بزرگترین بخش دیوار بجای مانده به طول ۱۳۰۰متربوده ، که در خیابان مولن ( Mühlenstraße) حدفاصل ایستگاه مرکزی قطار شرق ( Ostbahnhof ) و پل اوبرباوم ( Oberbaumbrücke ) در امتداد رودخانه اسپری ( Spree ) قرار گرفته است. در سال ۱۹۹۰ میلادی با مدیریت یک هموطن ایرانی ، تعداد ۱۱۸ هنرمند از ۲۱ کشور جهان ، ضلع شرقی این دیوار را نقاشی نموده ، به گونه ای که امروزه این گالری طولانیترین گالری در فضای باز جهان شناخته می شود.

درسرتاسر پشت این دیوار و در مجاورت رودخانه تعداد بی شماری کافه تریا ، اغذیه فروشی ، کافه و ...... ایجاد شده که همیشه پاتوق جوانان شهر برلین و استراحتگاه موقت گردشگران می باشد.

اگر به دقت به نقاشی های روی بقایای دیوار برلین نگاه کنید ، در اواسط طول دیوار نقاشی جالبی می بینید ، که به گفته گردشگران طرح آن بسیار زیاد و با موضوع گالری همخوانی دارد . جالب تر اینکه با نگاهی به زیر نقاشی و یا تابلو کنار آن متوجه می شوید که این اثر ، شاهکار یکی از هنرمندان کشورمان به نام " کانی علوی " می باشد.

با توجه به این که زیر تمام نقاشی های روی دیوار نام هنرمند نوشته شده ، اما مسئولان اداره بناهای یادبود ایالت برلین بین هر دو نقاشی در سطح زمین بر روی پایه فلزی ، تابلویی نصب کرده و شماره اثر ، نام هنرمند و موضوع نقاشی را ثبت نموده است. نقاشی شماره ۸۳ با عنوان " در نوامبر اتفاق افتاد " مربوط به آقای کانی علوی عزیر بوده که در گالری دیوار برلین جاودانه می درخشد.


کانی علوی کیست ؟
کانی علوی یک هنرمند ایرانی-آلمانی است که در سال ۱۳۳۴ خورشیدی (۱۹۵۵ میلادی) درشهر لاهیجان در استان گیلان دیده به جان گشوده است. او دانش آموخته دانشگاه هنر ( مدرسه عالی هنر سابق ) می باشد. از سال ۱۹۸۷ میلادی بعنوان هنرمند آزاد در برلین زندگی و کار می کند. نامبرده به خاطر آن که در برلین شرقی زندگی می کرده ، یکی از شاهدان فروپاشی دیوار برلین است. علوی در خاطراتش چنین نوشته :
از جمله پروژه های بزرگ من «گالری کرانه شرقی» دیوار برلین است. این پروژه را من در سال های ۹۰ راه انداختم. در سال ۱۹۹۷ انجمنی ایجاد کردم تا قطعه ای ۳/۱ کیلومتری از دیوار برلین را که در سال های ۹۰ بر روی آن نقاشی کرده بودیم، برای نسل بعدی حفظ کنیم. تا یک سند اصل داشته باشیم و بتوانیم تعریف کنیم که دیوار چه شکلی بود. به وسیله هنر و فرهنگ مان در سال های ۹۰ در این مکان، یعنی نقاشی های گالری فعلی کرانه شرقی، موفق شدیم چهره ای به برلین بخشیده و قطعه ای از تاریخ را برای آیندگان به ارث بگذاریم
کانی علوی نه تنها به دلیل نقاشیهایش بر دیوار برلین ، بلکه به خاطر پروژههای دیگرش مانند نقاشی بخشی از دیوار مرزی بین کره شمالی و کره جنوبی به عنوان نمادی از صلح و همبستگی ، نقاشی روی ماکت خرس در فرودگاه برلین و .... به عنوان یک هنرمند برجسته در جهان شهرت پیدا کرده است. وی چون مدیریت بخش شرقی نقاشیها و کمپین حفاظت از آنها را بر عهده داشته ، به پاس تلاشهایش برای حفظ و بازسازی گالری کرانه شرقی در برلین، نشان افتخار شایستگی جمهوری فدرال آلمان را دریافت کرده است.
۵ - یادبود دیوار برلین
یادبود دیوار برلین در سمت جنوبی خیابان برناویر( Bernauer Straße) واقع گردیده ویکی از مهمترین مکانهای تاریخی برلین بوده ، که به یاد تقسیم شهر و قربانیان دیوار برلین ساخته شده است. این مجموعه یادبود شامل بخشهایی مانند :
مرکز مستندسازی: این مرکز شامل نمایشگاههایی است که تاریخچه ساخت دیوار و تأثیر آن بر زندگی مردم را نشان میدهد.
کلیسای آشتی: کلیسایی که به یاد کلیسای اصلی که در سال ۱۹۸۵ میلادی تخریب گردیده، ساخته شده است.
پنجره یادبود: این بخش به یاد قربانیانی که در تلاش برای عبور از دیوار جان خود را از دست دادند، طراحی شده است.
دیوار اصلی: بخشی از دیوار اصلی به طول ۶۰ متر که به خوبی حفظ شده و نشاندهنده ساختار مرزی در دهه ۱۹۸۰ میلادی است.
برج دیده بانی : این برج به بازدیدکنندگان امکان میدهد تا نمایی از بخشهای مختلف یادبود و شهر را ببینند.
۶- توپوگرافی وحشت
در امتداد خیابان نیدرکیرشن ( Niederkirchnerstraße) در پشت بخشی از دیوار باقی مانده مرز آلمان شرقی و غربی بعد از ساختمان بازداشتگاه هیتلر ، ساختمان نمایشگاه دائمی توپوگرافی ترور و آزار نازیها به مدت ۲۵ سال برپا گردیده است.
۷ - پل تاریخی بوز ( Böse Brücke )
در انتهای شرقی این پل گذرگاه مرزی( Bornholmer Straße ) قرار داشته ، چون سطح پل بوسیله سیم خاردار و موانع سبک مسدود شده بود ، برای ممانعت از نزدیک شده مردم به این گذرگاه مرزی در مجاورت پل و در داخل خاک آلمان شرقی نیز دیواری به طول حدود ۵۰۰ متر وجود داشته است. این پل سازه جذاب و یا نقشی در تقسیم آلمان نداشته ، اما بدلیل آن که در زمان فروپاشی دیوار اولین گذرگاهی بود که باز شد و همچنین به علت باقی مانده دیوار مجاور پل می تواند برای گردشگران جذاب باشد.

۸ – پل گلینیک ( Glienicker Brücke )
این پل در منتهی الیه جنوب غربی شهر برلین و در مرز مشترک با شهر پوتسدام ( Potsdam) قرار دارد. این پل سمبل جنگ سرد بوده و مکانی است که همواره ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی جاسوسان خود را مبادله می کرده اند. گرچه پل سازه جذابی برای دیدن ندارد ، اما علیرغم نقشی که در تاریخ تقسیم آلمان داشته ، می توانید پس از بازدید ، از منظره بسیار زیبا و چشم انداز رود هاول نیز لذت ببرید.

۹ – موزه گروپیوس بآو ( Gropius Bau )
این موزه در خیابان خیابان نیدرکیرشن ( Niederkirchnerstraße) و در مجاورت دیوار برلین و یکی از بازداشتگاه های نازی ها قرار گرفته است. امروزه با فروپاشی دیوار برلین شما می توانید یک نمونه از اِلمان های دیوار را در جلوی ساختمان موزه مشاهده کنید.

۱۰ – پارلمان برلین
این ساختمان در خیابان نیدرکیرشن ( Niederkirchnerstraße) مقابل موزه گروپیوس بآو قرار دارد . روزگاری پارلمان برلین بوده ، اما با تقسیم شهر برلین این ساختمان در برلین شرقی و مجاور دیوار قرار می گیرد. و پس از فروپاشی دیوارمجدداْ بازسازی و به پارلمان برلین تبدیل می گردد. نقل است که آخرین بار هیتلر در این ساختمان دیده شده است.

گفتنی است : جاذبه های گفته شده را نباید تمامی نقاط جذاب دیوار برلین دانست. با توجه به طول زیاد دیوار برلین ممکن است در نقاط دیگر بقایایی ارزشمند بجای مانده ، که اینجانب از آن آگاه نباشم . در خاتمه وظیفه خود دانسته از برادرم وحید عزیزکه برای بازدید نقاط مختلف و ترجمه مطالب و گفتگو ها مرا صمیمانه یاری نموده و این سفرنامه را پربارتر کرده سپاسگزاری نمایم.
منابع :
۱ – سایت دیوار برلین پیرامون دست یابی به تاریخچه دیوار و عکس های دوران گذشته
۲ – گفتگو با گردشگران و شهروندان برلین
۳ – مشاهدات عینی نگارنده از بقایای دیوار