تا حالا نام "برزک " ( barzok )رو نشنیده بودم.نمیدونستم شهره یا روستا و یا در کجای کشورمون واقع شده.تا اینکه یکی از عزیزانی که در زمینه گردشگری فعالیت میکنه، ازمن و یکی از دوستانم دعوت کرد، تا در تور دو روزه طبیعت گردی برزک، شرکت کنیم.
یک شب اقامت در خانه بومگردی برزک به همراه وعده های غذای محلی و همچنین شرکت در برنامه های تور،مهمان مجریان تور بودیم اما هزینه رفت و برگشت (ایاب و ذهاب)به عهده ما بود.جهت تنوع و خارج شدن از محیط پرتنش اداری، هوای آلوده شهر تبریز و شناخت برزک، این دعوت رو با کمال میل پذیرفتیم.تاریخ تور برای روزهای چهارشنبه و پنجشنبه، 20 و 21 مردادماه 95 برنامه ریزی شده بود.تا اون موقع، دو سه روزی وقت داشتم.اولین کارم، جستجو در اینترنت برای بدست آوردن اطلاعاتی در مورد برزک بود.
متوجه شدم برزک، شهری (تا 13 سال قبل روستا بود) در 50 کیلومتری جنوبغرب کاشان، مابین نیاسر و قمصردر منطقه سرسبز وخوش آب و هوا دردامنه کوههای کرکس در مرکز ایران واقع شده،پنج هزار سال قدمت داره ، حدود 4000 نفرجمعیت، دارای تابستانهای خنک و زمستانهای سرد، یه امامزاده داره ، 70 درصد گلاب کشور در این شهر تولید میشه و پایتخت شاهتوت کشور هم هست. البته همین اطلاعات کم کافی بود تا با شوق و ذوق فراوان، آماده حرکت به سمت این شهر بشیم.
برنامه تور طوری تنظیم شده بود که همه همراهان،میبایستی ساعت 10 روز چهارشنبه (20 مرداد) در محل سفره خانه عباسی در جنب خانه تاریخی عباسیان در شهر کاشان جمع میشدند. چون از تبریز اتوبوس مستقیمی به مقصد کاشان وجود نداشت ،مجبور شدیم بلیط اتوبوس تک صندلی وی آی پی 25 نفره تبریز- قم رو یکروز قبل ازحرکت، از شرکت آسیا سفرترمینال تبریز برای ساعت 19 روز سه شنبه (19 مرداد) به مبلغ 44000 تومان به ازائ هر نفر، تهیه کنیم.
بالاخره روز و ساعت حرکت فرارسید. من و دوستم که عادت داریم همیشه قبل ازساعت حرکت، سرقرار حاضر بشیم ، حدود ساعت 18.30 نزد اتوبوس بودیم.
اتوبوس تبریز-قم در محل ترمینال تبریز
طبق معمول و اینبار در دو مرحله (داخل و خارج ترمینال) جعبه اتوبوس مملو از بار شد، بطوری که در مجموع یک و نیم ساعت معطل شدیم. اون چیزی که ارزش نداره، متاسفانه حق و حقوق مسافره . بالاخره، اتوبوس ساعت 20.30 به حرکت در اومد.
پرکردن جعبه اتوبوس از بار، در دو مرحله
ساعت 7 روز بعد(چهارشنبه 20 مرداد)در عوارضی اتوبان قم-کاشان پیاده و بلافاصله سوار یکی از اتوبوسهای عبوری که از رشت بطرف اصفهان در حرکت بود ، شدیم.کرایه اش6500 تومان به ازائ هر نفربود. اتوبوس مسیر 100 کیلومتری قم –کاشان رو در یکساعت پیمود و ساعت 8 درمیدان اکسپورت کاشان (شهر حافظان نهج البلاغه)،پیاده شدیم.با تاکسی وپرداخت 5000 تومان، به محل قرارمون (سفره خانه عباسی) رفتیم.
جلو درب و داخل سفره خانه عباسی کاشان
تا همه همراهان برسند، حدود یکی دو ساعتی در محیط دل انگیز سفره خانه، استراحت کردیم . در این فاصله با صبحانه،شربت بیدمشک و شیرینی پذیرائی شدیم تا دوستان یکی بعد از دیگری از راه رسیدند. از ساعت 10 تا 11.30 از خانه تاریخی-سنتی عباسیان که درست جنب سفره خانه قرار داشت،دیدن کردیم.
اطلاعات مختصری درمورد خانه تاریخی عباسیان:
این خانه، در محله قدیمی" سلطان امیر احمد" قرارداشته ودر سال 1245ه.ق ودر دوره قاجاریه ساخته شده است.صاحب اولیه بنا شخصی به نام حاج محمدابراهیم تاجراز تجار خوشنام کاشان بود.بنا به نظر کارشناسان معماری،این بنا جزو برجسته ترین آثارمعماری اسلامی و یکی از نامزدهای دریافت جایزه بهترین بناهای مسکونی اسلامی است. این مجموعه به مساحت 5000مترمربع ،شامل 5 حیاط با معماری گودال باغچه است که یکی از حیاطهای اون بصورت دوطبقه با حیاط مسقف ساخته شده وبه لحاظ معماری دارای طرحی بسیار قوی وغنی از نظر تزئینات گچبری ،نقاشی و کاربردی در اوج زیبائی و ظرافت است.حیاط پنجم این خانه مبدل به رستوران سنتی –تاریخی شده است. این اثر به شماره 2020-6/3/1377 به ثبت آثار ملی رسیده است.
خانه تاریخی عباسیان کاشان
حدود ساعت 12 بعد از سوار شدن همه دوستان در مینی بوس توریستی، راهی شهر برزک شدیم.
مینی بوس توریستی توردوروزه طبیعت گردی برزک
موقعیت مکانی شهر برزک نسبت به کاشان،اصفهان و نطنز
بعد از طی 40 کیلومتر( ده کیلومتر مونده به برزک )، از شرکت کشت و صنعت شهد گیران ،دیدن کردیم.در این کارخانه علاوه بر گلاب ، سایر عرقیات هم تولید میشد.
برنامه تولیدطوری بود که در عید که همه ساله فصل بید مشک هست ، عرق بید مشک بعد به ترتیب گل سرخ،کاسنی ونعناع تولید میشد. در زمانی که ما تو کارخانه بودیم ،زمان تولید عرق نعنا بود. علاوه بر عرق یه محفظه ای بالای مخازن وجود داشت که مختص تولید عطر گیاهان بود .
محفظه بالای مخازن برای تهیه عطر گیاهان
به ازائ هر 400 کیلوگرم نعنا،400 گرم عطر نعنا وبه ازائ هر 400 کیلوگرم گل محمدی، 22 گرم عطرگل و همچنین به ازائ هر 500 کیلوگرم گل محمدی 500لیتر گلاب تولید میشد.در این کارخانه که بصورت دو شیفت کار میکرد، 30نفر کارگر مشغول به کار بودند.
داخل کارخانه گلاب گیری شهد گیران برزک
تاریخ تولید و انقضائ گلاب
ساعت 14 به شهر برزک رسیدیم.درمورد وجه تسمیه این شهر، به دو مورد اشاره میکنند. اول اینکه در زبان کردی ،برز(با فتحه ب و سکون ر) به معنی بلندی بوده و در ابتدا اسم شهر(در اون زمان روستا)برزاو بوده، یعنی آبی که در بلندی وجود داره (او به معنی آب)که بعدا به برزک تبدیل شده( واژه البرز هم احتمالا از بلندی گرفته شده باشه)
.وجه تسمیه دوم: برز به معنی "در کنار" هم آمده است. برزاو یعنی در کنار آب.که بعدا آو (آب)به اوک تبدیل شده است(برزکbarzok). برزک شهری با وسعت 200 هکتار در 50کیلومتری جنوبغرب کاشان ودر دامنه کوههای کرکس واقع شده و ارتفاع اون از سطح دریا1600 تا 3588 متراست. آب و هوای معتدل در تابستان و زمستانهای سردی دارد بطوری که بیشینه دما در تابستان به 35 درجه و کمینه آن در زمستان به 20- درجه سلسیوس میرسد.
حدود 75 درصد گلاب استان اصفهان در این شهر تولید میشود.بطوریکه علاوه بر 11کارخانه صنعتی ،حدود 300کارگاه سنتی تولید گلاب هم در این شهر موجوده . همچنین برزک بزرگترین تولید کننده شاهتوت کشورهم هست بطوریکه همه ساله حدود 300 تن شاهتوت از این منطقه تولید و جهت مصرف به اقصی نقاط کشور حمل میشه.
برزک دارای 7 محله بزرگه که هرکدوم 10 تا 15 چشمه آب داره. طبق رسم سنتی وقدیمی،همه ساله از ابتدای مهر تا اواسط آبان ماه (7 هفته)، مردم محل با جمع آوری نذورات ،نذر آش حلیم با گوشت به نیت بارش خوب در سال جاری کرده و این آش رو بین اهالی تقسیم میکنند.
رسم دیگر مردم برزک اینه که وقتی دوتا از جوانان شهر همزمان از دنیا میرن(به هردلیلی مثل تصادف،بیماری و...) مردم شهر جمع شده وبا تهیه یک گاو نذری،ابتدا اونو در شهر میگردانند، بعد قربانی کرده وگوشتشو بین اهالی توزیع می کنند.
قسمتهای مختلف شهر برزک
پس از رسیدن به شهر، ابتدا به سفره خانه سنتی کوهستان در داخل شهر رفته و ناهار سنتی کله جوش به همراه کشک بادمجان، صرف کردیم.
سفره خانه سنتی کوهستان با غذای محلی کشک بادمجان و کله جوش
بعد از صرف ناهار، همه دوستان باهم و با پای پیاده جهت مشاهده جاهای دیدنی شهر حرکت کردیم.در یکی از کوچه ها پیرمرد مهربانی رو دیدیم که کنار جدول خیابان نشسته بود و با زبان محلی به ما خوش آمد می گفت.البته هنوز برزک شهر توریستی نشده و مردم وقتی تعداد زیادی گردشگر رو باهم و یکجا می بینند،تعجب می کنند.
پیرمرد مهربان ساکن برزک
اولین مکانی که ازش دیدن کردیم ، منزل خانم کاردان بود که به شکل سنتی، در یک اتاقی به شکل کاملا ابتدائی که اصالت خودشو حفظ کرده بود،مجردی زندگی می کرد.
منزل خانم کاردان
سپس از فروشگاهی که محصولات صنایع دستی برزک رو در معرض نمایش و فروش گذاشته بودند و در نزدیکی خانه خانم کاردان قرارداشت ،دیدن کردیم.
نمایشگاه و فروشگاه صنایع دستی برزک
در مسیرمون از کوچه پس کوچه های شهر که بطرف موزه مردم شناسی برزک در حال حرکت بودیم،چشممون به یک درخت چنار خورد که به شهادت مردم محلی ،قدمت چهارصد ساله داشت.
درخت چنار چهارصد ساله در یکی از محلات شهر برزک
یکی از خانه های سنتی شهر از طرف شهرداری ومیراث فرهنگی ،با بهسازی و بازسازیهای اصولی انجام یافته ،تبدیل به موزه مردم شناسی برزک شده بود.عکس زیر به روشنی پیشینه ساختمان موزه مردم شناسی برزک رو توضیح میده.
پیشینه ساختمان موزه مردم شناسی برزک
در داخل موزه، اشیائ سنتی، ادوات و آلات کشاورزی، یک درب چوبی منبت کاری شده ،وسایل روزمره و قدیمی زندگی روستائی و طرز پوشش و لباسهای محلی به نمایش گذاشته شده بود.
داخل موزه مردم شناسی برزک
از بالا و پشت بام موزه مردم شناسی، منظره سرسبزی از ارتفاعات و نمائی زیبا از شهر برزک رو میشد مشاهده کرد.
نمائی دیگر از برزک
دیگه کم کم به لحظات غروب آفتاب نزدیک شده بودیم و زمان اسکان و استراحت در اقامتگاههای سنتی فرا رسیده بود.در برزک چند تا از این نوع اقامتگاهها وجود داشت که به همت چند نفر از علاقه مندان صنعت گردشگری ایجاد شده بود. یکی از این اقامتگاهها "سرای سوشید" نام داشت که منزلی قدیمی و مسکونی ، به طرز زیبائی بازسازی و بصورت سنتی آماده اقامت گردشگران در آمده بود. در این اقامتگاه ، همراهان خانم شرکت کننده در تور دوروزه، اسکان یافتند.
نمای بیرونی اقامتگاه بومگردی سوشید
یکی دیگه از این نوع اقامتگاه ها به نام سازنده اش یعنی" کلبه سنتی صالحیان" که محل اسکان آقایان بود.
نمای بیرونی و درونی کلبه سنتی صالحیان
با صرف شام دورهمی و با صفا و صمیمیت به شکل ایام قدیم، در تراس سنتی بزرگ خانه صالحیان و در هوای فوق العاده تمیز،صاف و بی آلایش روستائی با غذای سنتی آبگوشت ،لحظات شیرین و یاد خاطرات خوش ایام کودکی رو زنده کردیم.
تراس سنتی و بزرگ کلبه بومگردی صالحیان
پس از صرف شام و بعلت قرارداشتن در ایامی که بارش شهاب سنگها رو در آسمان کشورمون داشتیم، این منطقه با هوای تمیز و تاریکش بهترین نقطه میهن مون برای دیدن و رصد این واقعه نجومی بود.به همین منظور تورگردانان محترم ،رصد شهاب سنگها و دیدن ماه رو با تلسکوپ قوی و مدرن برای آنشب تدارک دیده بودند که با عزیمت به اطراف شهر از این رویداد تاریخی که معمولا همه ساله از بیستم تا بیست و پنجم مرداد و هفته آخر آبانماه در آسمان ایران قابل مشاهده هست ،دیدن کردیم.(بعلت تاریکی هوا و کیفیت نامناسب عکسها، از گذاشتن عکسهای این مراسم معذور شدم).
استراحت شبانگاهی در اقامتگاههای بومگردی ،اولین و بهترین تجربه ای بود که تا حالا داشتم.بنده به خاطر سفرهای متعدد در داخل و خارج از کشور ،معمولا در هتل (اکثرا هتلهای با ستاره بالا) رحل اقامت میبندم،اما لحظه به لحظه خواب شیرین بر روی زمین با تشک و لحاف سنتی فوق العاده تمیز و نوهمراه باوزش ملایم نسیم نسبتا خنک، خوش ، دلچسب وهوای لطیف شبانگاهی،خاطره ای لذتبخش و به یاد ماندنی برایم رقم زد.
تلالوآفتاب صبحگاهی از سمت شرق بر روی شهر،منظره فوق العاده زیبائی رو بعد از برخاستن از یک خواب شیرین، بوجود آورده بود.
صبح برزک
برنامه صبحانه روزدوم(پنجشنبه 21 مرداد)،عزیمت به منطقه سرسبز و زیبای سعد آباد در 5 کیلومتری برزک وصرف صبحانه درباغ مشاهیر بود.بخاطرعادت به سحرخیزی ، قبل از آماده شدن همراهان ، گشتی در اطراف اقامتگاه زدم .
چند دقیقه پیاده روی صبحگاهی درکوچه های شهربا هوای بسیار تمیز، خنک، لذت بخش بابوی نان سوخته روستائی که از کوچه پس کوچه ها به مشام میرسید،عطر دل انگیز خاک آب داده شده جلو خانه ها توسط زنان محلی با لباسهای گل منگولیشون،جیک جیک گنجشکها ،آوای خوش انواع پرندگان زیبا،مشاهده مردم با صفا ، ساده ، بی آلایش با لبخندی برلب که همگی نشان از رضایتمندی از زندگی رو تداعی میکرد ، چنان برام لذتبخش بود که دیدن قصرهای اطراف رودخانه نوای شهر سنت پترزبورگ چنین احساسی رو برام بوجود نیاورده بود.
در نزدیکی اقامتگاهمون منطقه ای بسیار باصفا و گردشگری به نام تفرجگاه تپه قلعه وجود داشت که احساس کردم با پیاده روی صبحگاهی در اون منطقه، روح تازه ای در وجودم دمیده شد.
ورودی تفرجگاه تپه قلعه
صبح برزک از نمائی دیگر
ساعت 8 بطرف باغ مشاهیر، جهت صرف صبحانه به راه افتادیم.بعد از حدود ده دقیقه به محل مذکور رسیدیم.
باغ مشاهیر در چند کیلومتری برزک،محل صرف صبحانه و شاهتوت
صبحانه روز دوم در باغ مشاهیر برزک
چون فصل شاهتوت در حال اتمام بود، تنها در یک درخت و به تعداد معدودی شاهتوت به چشم میخورد که اونهم با تلاش همراهان ،با خونآلود کردن دست ، صورت و لباس ،موفق به چیدن تعدادی شاهتوت از اون تک درخت شدند.
درخت ومیوه شاهتوت
درقسمتی از باغ ،کارگاه سنتی تولید عرقیات گیاهان داروئی قرارداشت.برای اولین بار بود که عرق دارچین میدیدم وبه همین دلیل و برای تست طعم و مزه اش، یک شیشه از عرق دارچین خریداری کردم. کیفیت عرقیات در حد بسیار عالی بود.قیمت هرشیشه یک لیتری عرق دارچین 4000تومان بود ولی سایر عرقیات به قیمت 3000 تومان به فروش می رسید.
عرقیات سنتی مشاهیر
بعد از صرف صبحانه،کمی استراحت،گشت در باغ، خوردن شاهتوت و خرید از کارگاه عرقیات سنتی،ساعت 11 به طرف منطقه ییلاقی برزک(بردریو) حرکت کردیم.
مسیر ییلاقی کوهستانی و ابتدائی بردریو
حدود نیم ساعتی جاده آسفالت بودو مشکلی نداشت اما بعدا که مسیر کوهستانی و پراز سنگلاخ شد، صدای رانندگان مینی بوس در اومد و با گلایه و غر زدن تا نزدیکی های منطقه ییلاقی بردریو حرکت کردند.جاذبه های طبیعی این منطقه رفته رفته بهتر و زیباتر میشد.
هوای تمیز،طبیعت زیبا،درختان مختلف مخصوصا گردو،گلهای وحشی همه و همه دست به دست هم داده بودند تا ساعاتی در این طبیعت مثال زدنی ،به پیاده روی و سرودهای دسته جمعی مشغول باشیم تا زمان صرف ناهار فرا رسید.
منطقه ییلاقی بردریو
برای ناهار قیمه ریزه داشتیم که در فضای باز منطقه گردشگری بردریو صرف کردیم.
ناهار روز آخر(قیمه ریزه)
بعد از ناهار که توسط یک دستگاه نیسان به اون منطقه حمل شده بود،باتوجه به اینکه ما روز قبل برای ساعت 17.30 از ترمینال کاشان با اتوبوسهای ارومیه برای تبریز،بلیط رزرو کرده بودیم، (قیمت بلیط با اتوبوسهای تک صندلی وی آی پی برای تبریز هر نفر55000 تومان)با همون نیسان غذا به برزک برگشتیم و از آنجا با پرداخت 20000تومان با تاکسی به ترمینال کاشان رفتیم. اما آخرین برنامه تور عزیمت از منطقه ییلاقی بردریو به طرف باغ خضرائ بود که در اونجا بافالوده شاهتوت و شربت شاهتوت پذیرائی می شدند که ما این برنامه رو از دست دادیم. .ساعت 18 از ترمینال کاشان با اتوبوس بطرف تبریز حرکت کرده و ساعت 5 روز جمعه 22 مرداددر جلوی ترمینال تبریز پیاده شدیم.
