مدارس مراکش: واحه هایی آرام در میان هرج و مرج شهر!

فضا و سکوت دو کالای کمیاب در بازارهای شلوغ و گرم مراکش هستند. اما مدرسه های تاریخی مراکش (مدارس مذهبی) توانسته اند برای قرن ها آرامشی عمیق در میان هرج و مرج شهرهای پرتکاپو ایجاد کنند.

نشستن در این حیاط مرکزی های آرام و سایه دار و غرق شدن در فرهنگ این منطقه، درست آنطور که شاگردان قرآن و حقوق اسلامی برای قرن ها در همین فضاها بدان مشغول بوده اند، شما را به تحسین وا می دارند که از آن جمله می توان به مدرسه ی بو اینانیا Bou Inania، یکی از دانشگاه های باستانی حقوق اسلامی مراکش اشاره نمود.

کف مرمری این مدرسه در کنار دیوارهای کاشی کاری شده، گچ کاری های تمیز، شبکه های چوبی و پیش آمدگی های چوبی لبه ی بام و سایه بان هایی که به ظرافت هر چه تمام تر حکاکی شده اند، همگی با هم مانند یک تابلوی هنری به نظر می رسند. در این مدرسه همچنین تزئیناتی همچون طرح های دکوری خطی، الگوهای هندسی و خوشنویسی اسلامی به کار رفته است.

لایه های تاریخی

در حالیکه برخی از آثار معماری شما را با سادگی خود تحت تاثیر قرار می دهند، مدرسه های مراکش با طرح های پیچیده و لایه لایه ی خود باعث تغییر احوالات درونی شما می شوند. این مدرسه ها جز شگفت انگیزترین سازه هایی هستند که در مراکش وجود دارند.

بسیاری از مدارس قدیمی مراکش امروز دیگر به عنوان یکی مرکز علمی شناخته نمی شوند بلکه برای آن دسته از مسافرانی جذاب هستند که تمایل دارند فراتر از بازارها و کاخ های شلوغ و مملو از توریست مراکش دست به ماجراجویی بزنند.

اهمیت این مدارس، چیزی بسیار فراتر از زیبایی آنهاست.

از قرن دوازدهم و پس از گسترش این مدارس در کشورهای عرب زبان، این مدرسه ها به مدت چند صد سال کلیدی ترین موسسات آموزش عالی در مراکش به شمار می رفته اند.

دانشگاه های قرآنی

در کشوری که 99% جمعیت آن مسلمان هستند، مدرسه ها در حقیقت دانشگاه های مورد احترامی بوده اند که مردان جوان در آنها قرآن را از بر کرده و پیچیدگی های حقوق اسلامی را می آموختند.

ادبیات عربی، منطق و ریاضیات نیز از جمله موارد دیگری بودند که در این مدارس آموزش داده می شدند؛ شاگردان این مدارس معمولا در حیاط های مرکزی زیبای آن دور هم گرد آمده و به درس و بحث مشغول می شدند.

بودجه ی این مدرسه ها از طریق موقوفات خیریه تامین می شده و به شاگردان خود در کنار محل اقامت که معمولا در طبقه ی بالای ساختمان فراهم می شد، آموزش رایگان ارائه می دادند.

در قرن بیستم با محبوب شدن دانشگاه های سبک غربی، این مدارس وجهه ی خود را در مراکش از دست دادند و بدین ترتیب زنان نیز حق آموزش عالی پیدا کردند.

مامنی در میان بافت پر پیچ و خم شهر

برخی از معروف ترین مدرسه های مراکش Bou Inania در Fes، Ben Youssef در Marrakech و Abu-al Hassan در Sale هستند که هر سه آنها در اوایل قرن چهاردهم و در زمان یک سلسله ی سنی مذهب به نام Marinid که بین قرن سیزدهم و پانزدهم بر نواحی شمال آفریقا فرمان می راند، پایه گذاری شده اند.

این حکومت در سال 1248 شهر Fes را پایتخت خود قرار داده و بالغ بر یک قرن بعد، مدرسه ی Bou Inania بنا گشت. این مدرسه با هزینه ی زیادی در شهر فس و در محله ای با بافتی ارگانیک و تودرتو پوشیده از مدارس قدیمی، کاخ ها، مساجد و عمارت ها ساخته شد.

شهر فس که یکی از سایت های ثبت شده ی میراث فرهنگی جهانی است، یکی از بزرگترین جاذبه های گردشگری مراکش به شمار می رود.

مدرسه ی Bou Inania مامنی در میان شهر است که هر روز توسط بازدیدکنندگان و فروشندگان دوره گرد احاطه می گردد.

راه رفتن از میان درهای برنجی زیبا و عظیم این مدرسه، به شما احساس استقبالی سراسر آرامش می دهد.

شگفتی های موریش ها (وابسته به اهالی شمال آفریقا)

از میان برخی از ظریف ترین و زیباترین ساخته های Marinid که به سه مورد آنها Bou Inania، Ben Toussef و Abu-al Hassan در بالا اشاره شد، هر کدام اینها مقادیر زیادی از هنر ساخت خود را مدیون مکتب معماری موریش Moorish هستند.

در هر کدام از این مدرسه ها به زحمت می توان حتی یک اینچ بدون تزئین پیدا نمود. هر ستون، دیوار، در، کف، پنجره، قوس و هر گوشه از سقف برای خود یک اثر هنری محسوب می شود.

برخلاف Bou Inania و Ben Youssef که در مرکز شهرهای توریستی واقع شده اند، این مدرسه از فضاهای گردشگری فاصله داشته و اغلب مورد کم توجهی مسافران قرار می گیرد. این مدرسه به نسبت دو مدرسه ی یاد شده کوچک تر است اما فضای فوق العاده شگفت انگیزی دارد. هنگامی که سر خود را به سمت سقف بگردانید، با نوری مواجه می شوید که از پنجره های طبقه ی دوم به داخل سرازیر شده و روی کاشی های لعاب دار رنگی انعکاس یافته و در نهایت کف مدرسه و انبوه ستون ها را آراسته می کند.

زیبایی خیره کننده

مدرسه ی Ben Youssef در انتهای یک کوچه ی شلوغ در شهر پر هیاهو و توریستی مراکش واقع شده و همین موضوع باعث می شود که تعداد زیادی از گردشگران همزمان از آن بازدید کنند. هرچند به محض اینکه قدم به حیاط مرکزی این مدرسه می گذارید، تمامی هرج و مرج فضاهای بیرونی ناپدید می شود.

این مدرسه یکی از درخشان ترین فضاهایی است که تاکنون به دست بشر ساخته شده است. سطح ساخت و ساز و هنر در این مدرسه و 100 اتاق آن آن قدر بالاست و فضاهای آن به گونه ای استثنایی هستند که تمام حواس شما را به خود مشغول کرده و در آن واحد امکان تمرکز بر روی زیبایی های آن را از شما می گیرند.

بازدیدکنندگان معمولا در سکوتی عجیب هنر و معماری فضاهای این مدرسه را از نزدیک مشاهده کرده، انگشت های خود را بر سطوح شگفت انگیز و طرح های پیچیده ی آن می کشند تا بتوانند آن را بهتر درک کنند.

در کنار این همه شکوه و عظمت احتمالا تمرکز برای شاگردان این مدرسه نیز کار بسیار سختی بوده است!

منبع : edition.cnn