شاخص‌ترین ویژگی آفریقا، حیات وحش ناب و جذابش است اما متاسفانه در سال‌های اخیر سموم و مواد شیمیایی تهدیدی جدی برای این حیات وحش زیبا به شمار می‌آیند و همچون سلاحی خطرناک برای حیوانات و سایر جانداران هستند. وبسایت معتبر نشنال جئوگرافیک برخی از داستان‌های فاجعه‌باری که در آفریقا رخ داده را روایت کرده است که در ادامه مروری داریم بر آنها.
توضیح تصویر: شیری را مشاهده می‌کنید که بر اثر خوردن گوشتی مسموم جانش را از دست داده است. این اتفاق متعلق به سال 2015 بوده و همچنان نیز فجایعی از این دست وجود دارند. بد نیست بدانید که شیری که در تصویر می‌بینید یکی از سه شیر مهم منطقه به شمار می‌آمده است.
توضیح تصویر: یکی از روش‌های سنتی شکار در آفریقا که توسط بومیان انجام میشود، استفاده از تیرهایی با نوک زهرآلود است و سمی که محلیان برای کشتن حیوانات به کار می‌برند از پوست درختان گرفته میشود.
فاجعه‌‌های متعدد در طبیعت آفریقا
همه چیز از آنجایی آغاز شد که دو شیر در طی چند هفته به گله‌های بز و گاو حمله کرده و بسیاری از دام‌ها را کشتند و این موضوع به معضلی بزرگ برای بومیان تبدیل شد. در دسامبر سال گذشته سرویس حیات وحش کنیا(the Kenya Wildlife Service) خبر داد که به این مشکل رسیدگی خواهد کرد و به بومیان قول داد که معضل پیش آمده را برای همیشه حل می‌کند. این سرویس در راستای حل مشکل چنین گفت: "ما می‌دانیم که چطور باید شیرها را بکشیم". منظور از این صحبت استفاده از سم به عنوان یک سلاح بر علیه شیرها بود و تنها به زهرآلود کردن نوک پیکان‌ها ختم نمی‌شد. این صحبت‌ها نشان داد که بومیان به شیرها به عنوان خطری جدی برای زندگیشان می‌اندیشند و برای حفظ آنها به عنوان نماد سرزمینشان تلاشی نمی‌کنند.
خوشبختانه پس از رایزنی‌های بیشتر، تصمیم بر آن شد که شیرها را به منطقه‌ی دیگری ببرند و یکی از پارک‌های ملی اطراف نیز برای این کار در نظر گرفته شد. شب کریسمس بود که مسئولان گردهم آمدند و زیر نور درخشان ماه منتظر ماندند تا دو شیر خطرناک منطقه ظاهر شوند. آنها توانستند جان شیرها را نجات بدهند تا اسیر سموم بومیان نشوند. جالب است بدانید که گرفتن و انتقال شیرها به مکانی دیگر کار آسانی نبود و مسئولان با دردسرهای بسیاری توانستند این حیوانات را بگیرند برای مثال در ابتدا یکی از آنها را گرفتند و شیر دیگر توانست فرار کند و ماجراهایی از این قبیل. گفتنی‌ست که انجمن‌های اینچنینی در تلاشند تا به شیرها شانسی دوباره بدهند و از کشتنشان جلوگیری کنند. با تمامی تلاش‌هایی که در راستای نجات حیوانات در آفریقا انجام میشود اما پژوهشگران بر این عقیده هستند که علت کشته شدن بسیاری از جانداران در این سرزمین مسمومیت آنهاست و حیواناتی چون شیر اغلب با خوردن لاشههای سمی می‌میرند و حتی هیچ تضمینی وجود ندارد که شیرهای نجات یافته دوباره در دام محلیان اسیر نشوند. فجایعی که سموم باعث رخدادشان شده‌اند به همین جا ختم نمی‌شود در ادامه بیشتر با آنها آشنا خواهیم شد.
توضیح تصویر: در این عکس پرندگانی را می‌بینید که بر اثر سمومی که برای دفع حشرات به کار رفته، کشته شده‌اند. بومیان پرنده‌ها را جمع‌آوری کرده و می‌خورند، حتی اگر این جانداران توسط سم کشته شده باشند.
کنیا، آن سوی آفریقا
کنیا کشوری در شرق آفریقاست. در کنیا از سم‌های گوناگون برای از بین بردن حشرات و داشتن محصولات بهتر استفاده میشود، شاید تصور کنید که این موضوع در بسیاری از کشورهای دنیا وجود دارد ولی تفاوت کنیا با سایر سرزمین‌های دنیا استفاده‌ی بیش از حد از سم در آن است. مردم این سرزمین از سم برای درمان فیل‌ها، سگ‌ها و... نیز استفاده می‌کنند و در واقع این کار بخشی از طب سنتی آنهاست.
استفاده از سم در کنیا امری عادی‌ست. شاید باورش سخت باشد اما وقتی حیوانات وحشی به گله‌ها حمله می‌کنند و یا فیل‌ها برخی از مزارع را از بین می‌برند، مردم به سرعت سم و کشتن حیوانات خاطی را راه حل ماجرا می‌دانند. البته باید توجه داشت که ارزان بودن سم نیز به این موضوع دامن می‌زند. در کنیا "سم یک مشکل بزرگ است" این را یکی از پژوهشگرانی که در این زمنیه فعالیت می‌کند بیان کرده است. استفاده‌ی بیش از حد از سم‌ها به مرور اکوسیستم را با مشکلاتی جدی روبه‌رو خواهد کرد. اگر با دقت بیشتری به اطراف نگاه کنید، متوجه خواهید شد که سم‌ها در همه‌جا و در هر زمانی استفاده می‌شوند و این موضوع اصلا خوب نیست.
کنیا ذخایر طبیعی زیادی دارد و از هرسو با یک پارک طبیعی یا جاده‌ی زیبا محاصره شده است و به نسبت بسیاری از کشورهای آفریقایی از جمعیت بالایی برخوردار است و پیش‌بینی میشود جمعیت آن تا سال 2050 دو برابر شود. بنابراین از حالا باید به فکر راه حلی مفید و کارآمد برای کم کردن استفاده از سم در این سرزمین بود زیرا منابع طبیعی آفریقا در زندگی تمامی ساکنان کره‌ی زمین تاثیرگذار است. کنیا در حال تبدیل شدن به جایی‌ست که مزارعش روبه افزایش هستند و حیوانات به مناطق حفاظت شده هدایت می‌شوند و در واقع این کشور در حال تغییر بزرگی است.
توضیح تصویر: تاکنون صدها گاو به پارک ملی ماسایی مارا منتقل شده‌اند، هجوم گاوها به این پارک باعث به وجود آمدن مشکلاتی از قبیل تغییر جمعیت ناگهانی و وارد کردن خسارت به زمین‌های همجوار شده است.
پیامدهای انتقال حیوانات
همانطور که بالاتر اشاره کردیم یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی خوب برای حفاظت از حیوانات وحشی در مقابل سموم و خطرات دیگر، انتقال آنها به مناطقی دورتر و حفاظت‌شده است. این راه‌حل مشکلاتی را به همراه دارد که نگاه گذرایی می‌اندازیم بر این پیامدها.
برای حیوانات بزرگی چون فیل باید مکان‌هایی وسیع در نظر گرفته شود و حمل و نقل آنها نیز کار دشواری‌ست. همچنین برای حیوانات باید غذای کافی وجود داشته باشد و از آنها در زمان‌های بارداری یا زایمان نگهداری شود. همین مشکلات سبب شد تا یکی از مسئولان کنیا به نام (Thomsett) چنین صحبتی را منتشر کند: "ما دیگر اجازه نمی‌دهیم که کشورمان به بهشتی برای حیوانات وحشی تبدیل شود". وی افزود: "ما سعی داریم که کشورمان به دبی آفریقا تبدیل شود". این صحبت‌ها از نظر افراد بسیاری غیر قابل باور به نظر می‌رسد اما واقعیت دارد.
متاسفانه در حال حاضر حدود 2000 حیوان وحشی (تحت حفاظت) در سراسر کنیا وجود دارد و این در حالی‌ست که در حدود 5 دهه قبل این عدد 20000 بود و علت این موضوع را از بین رفتن زیستگاه بیان کرده‌اند. با کامل تاسف بیان میشود که شمار شیرها در کنیا به شدت روبه کاهش است و مسمومیت عمدی نقش بسزایی در این ماجرا ایفا می‌کند. اگر این موضوع ادامه داشته باشد به گفته‌ی یکی از مسئولان "پایان بازی" خواهد بود.
بی‌تردید کم شدن مصرف سم و اهمیت بیشتر به وضعیت شیرها و سایر حیوانات آسان‌ترین راه‌حل برای رفع معضل حیوانات در کنیا و سایر کشورهای آفریقایی‌ست. در ادامه عکس‌هایی را مشاهده خواهیم کرد که معضلاتی را به تصویر کشیده‌اند که همگی ریشه در ازدیاد مصرف سم دارد و زندگی کنونی آفریقایی‌ها را نشان می‌دهند.
توضیح تصویر: این عکس چوپانان نگرانی را نشان می‌دهد که در حال مراقبت از گله‌ی خود هستند تا شیرها به آنها حمله نکنند. شکارچیان دام‌ها را می‌کشند و بومیان برای تلافی، آنها را با خوراندن لاشههای مسموم می‌کشند.
در تصویر بالا آفریقائیانی را می‌بینید که در حال بررسی وضع گاوی هستند که مورد حمله‌ی یک شیر قرار گرفته است.
در تصویر بالا شیری به تصویر کشیده شده که دو گاو را کشته است.
توضیح تصویر: یک آفریقایی در حال تعقیب شیری‌ست که گاوی را کشته است. گاو نقش مهمی در زندگی آفریقائیان دارد و به همین خاطر جمعیت گاوها رو به رشد است.
توضیح تصویر: کفتار منتظر مرگ شیر است. شب گذشته گله‌ای از بوفالوها به این شیر حمله کردند و آن را از پای درآوردند اما با سموم دافع حشره، دور شدند و شیر را به حال خود رها کردند.
سخن پایانی
مروری داشتیم بر وضعیت حیوانات وحشی در آفریقا و دیدیم که مصرف زیاد سم در این سرزمین چه پیامدهایی داشته است. نظر شما در رابطه با نقش سم‌ها در زندگی ما چیست؟ آیا شما هم با مشکلاتی که سموم به بار آورده‌اند دست و پنجه نرم می‌کنید. نظرات خود را با لست سکند در میان بگذارید. منتظر دیدگاه‌های شما خوبان هستیم.
منبع: nationalgeographic.com
