سایه بال‌هایش مانند بازوهایی است که می‌خواهد همه‌چیز را در حمایت خود بگیرد و مانعی باشد برای جلوگیری از رانش هسته مرکزی دژ. صحبت از قلعه کنگلو است؛ قلعه‌ای که یک هسته مرکزی و دو بازو دارد و شکل یک عقاب را در ذهن همگان تداعی می‌کند.
این قلعه در استتار طبیعی بالای دره باستانی آرم و در شکاف بخشی از رشته‌کوه‌های البرز در سوادکوه قرار دارد و همین یکی از دلایلی بوده که از دستبرد و تجاوز بیگانگان و غارتگران در امان مانده است. دژ کنگلو از پلان منحصر‌به‌فردی در میان قلاع و استحکامات دفاعی ایران برخوردار است که با بهره‌گیری از تکنیک‌های بومی البرز ساخته شده و دارای معماری اشکانی- ساسانی است. فرم طاق‌های این قلعه قابل قیاس با غار دژ اسپهبد خورشید در همین منطقه و قلعه‌دختر فیروزآباد، کاخ سروستان و مجموعه تخت سلیمان در دیگر نقاط ایران است.
نمای خارجی قلعه را یک باروی عظیم سنگی تشکیل می‌دهد که درقسمت میانی و طرفین آن، برج‌های دیده‌بانی تعبیه شده‌است. فضای داخلی این قلعه با توجه به بقایای آن، مدور و در دو طبقه ساخته شده‌بود که قسمت عمده آن از بین رفته و در حال ویرانی است. عمده مصالحی که در ساختمان قلعه به کار رفته عبارتند از؛ سنگ لاشه با ملات آهک و سنگ ریزه.
قلعه کنگلو زمانی در سه طبقه احداث شده‌بود. اما با توجه به از بین رفتن بخش اعظمی از معماری طبقه سوم، کار کاوش در فضاهای طبقه دوم به روش ارگانیک آغاز شد. در این طبقه سه فضا، یکی در وسط به شکل مستطیل و دو دیگر به شکل نیم دایره در دو طرف آن کشف شد و حفاری آن ها تا روی کفی از جنس ملات گچ که در نتیجه پر نمودن طبقه اول احداث شده‌است، ادامه یافت.
براساس شواهد،این قلعه در عهد ساسانی به عنوان عبادتگاه مورد استفاده بوده است.
برای دیدن این قلعه، باید سری به مازندران بزنید و حدود 70 کیلومتر از قائمشهر به سوی فیروزکوه بروید. در مسیرتان از سه راهی خطیر کوه که چند کیلومتر بعد از دوآب است، می‌گذرید. در سمت چپ، جاده‌ای فرعی به طول 14 کیلومتر وجود دارد که از خطیر کوه آغاز و به دو راهی روستای چاشم ـ کنگلو منتهی میشود. در سمت چپ بعد از عبور از پل سیمانی جدیدالاحداث، راه پرپیچ‌وخم و صعب‌العبور روستای کنگلو شروع میشود. این جاده را باید پیاده طی کنید.
می توانید در نزدیکی روستای کنگلو و در مکانی که قلعه از دور خودنمایی می‌کند کمی استراحت کنید و دوباره مسیرتان را تا قلعه پیش ببرید. این قسمت از مسیر حدود 400 متر با شیب ملایم سرازیر است و سپس با یک سربالایی صد متری به قلعه ختم میشود. ورودی روبه‌روی قلعه مسدود است و راه ورود سمت راست و زیر یکی از دو بال قلعه قرار دارد. قلعه از جنوب با شیب 90 درجه و گاهی با شیب منفی، منتهی به دره‌ای میشود که عمق آن حدود 350 متر است.
ضلع جنوبی چشم‌اندازی وسیع به جاده دوآب ـ شهمیرزاد ـ سمنان دارد و احتمالا در قدیم از این نقطه منطقه را کنترل می‌کردند. بنابراین می توان حدس زد که قلعه از موقعیت استراتژیک حساسی برخوردار بوده است. ضلع جنوبی هم به دلیل ختم شدن به دره نیازی به دیوار نداشته است.
کنگلو در زبان محلی مازندرانی به کنگلی هم معروف است و کنگلی در زبان مازندرانی به زنبور گفته میشود و شاید به دلیل اینکه کندوی زنبور عسل همیشه یادآور و الهام‌بخش دژ و قلعه است، قلعه کنگلو هم اینگونه تشبیه و نامگذاری شده است.همچنین واژه «لی یا لو» در زبان مازندرانی به معنی غار یا شکفت است مانند اسامی غارهای پلنگ لی، دیولی، زِلی و... که در البرز دیده می‌شوند.
منبع:جام جم-تبیان
