بیشتر از یک قرن است که قطارها به جاذبه‌ای برای گردشگری تبدیل شده‌اند، اما در تمام این سال‌ها کمتر پیش آمده که راه آهن خودش به تنهایی محصول گردشگری شود، اتفاقی که در ایران رخ داده است.
در گردشگری راه آهن، مبدا و مقصد و حتی مَرکب سفر، آن قدرها مهم نیست که مسیر اهمیت دارد. البته نه این که درجه اهمیت آنها صفر باشد، مساله آن است که در گردشگریِ راه آهن قرار است دنیایی تجربه شود که در یک سفر عادی با قطار، کمتر شانس آن نصیب خواهد شد.
محمد محسنیان، مبتکر گردشگری راه آهن و مجری این تورها در ایران است که پس از چهار سال تحقیق و شناسایی مسیرهای ریلی، نظر مسؤولان راه آهن را نسبت به اجرای نوع متفاوتی از گردشگری روی ریل های آهنی جلب کرده است. او درباره این ایده به ایسنا می‌گوید: راه‌آهن دغدغه شخصی‌ام بود. از حدود چهار سال پیش این موضوع را پیگیری می‌کردیم. برنامه کسب و کاری درباره آن نداشتیم، صرفا پای یک علاقه شخصی در میان بود که بعدها با دوستان دیگری به اشتراک گذاشتیم و نظرشان جلب شد و بازخورد خوبی هم گرفتیم. راه را با همین رویکرد ادامه دادیم و از همین دریچه هم به بازکشف راه آهن ایران پرداختیم.
او معتقد است؛ راه آهن ایران وجهی فراتر از حمل بار و مسافر دارد و دارای مشخصه‌های تاریخی، اجتماعی، فنی، اقلیمی و مسیر متنوع است و در ادامه بیان می‌کند: ساختار راه‌آهنِ ایران دارای شخصیت ویژه‌ای است که حتی اگر قطاری از روی آن نگذرد، باز هم جذاب است، شخصیتی که تا سال 1335 با تمام شاخصه‌هایش به خوبی مشهود بود.
محسنیان برای درک بیشتر این ایده اظهار می‌کند: در راه آهن، فقط قطار است که به چشم می‌آید و معمولا مکانیزم پشت قطار دیده نمی‌شود، ولی ما در تور راه‌آهن آن وجه ناپیدا را نشان می‌دهیم و گردشگر را وارد ماجراجویی‌هایی می‌کنیم که در سفر عادی ریلی امکانپذیر نیست.
وی می گوید: در این تور وجه و شخصیت خاصی از راه‌آهن پیگیری میشود و دنبال کشف رفتارها و نشانه‌ها از دید باستان‌شناسی هستیم. در طول مسیر رفتارهایی که باعث ایجاد راه‌آهن ایران تا سال 1335 خورشیدی شد، توضیح داده میشود. کار ما گردشگری ریلی مثل سفر با قطار «عقاب طلایی» نیست. در واقع در آن نوع سفر، قطار بهانه‌ای است برای تردد بین شهری، درحالی که موضوع ما راه‌آهن است. در این برنامه لزومی ندارد حتما با قطار روی راه‌آهن حرکت کنید.
او که تا به حال سه سفر آزمایشی در راه‌آهن شمال ایران اجرا کرده است، درباره شکل این سفر توضیح می دهد: در توافقی با راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، قرار شد پس از شناسایی مسیرهای ریلی، گردشگران امکان ماجراجویی روی راه‌آهن را داشته باشند. تاکنون در حد فاصل خط راه‌آهن بندرترکمن ـ اندیمشک، شش مسیر در شمال و جنوب برای اجرای تورهای گردشگری راه‌آهن شناسایی شده که فعلا این تورها در مسیرهای شمالی (گرمسار ـ فیروزکوه، فیروزکوه ـ سوادکوه ـ، سوادکوه ـ شیرگاه )، به صورت آزمایشی اجرا شده تا مشکلات و ضعف ها شناسایی شود که خوشبختانه تا به حال بازتاب ها خوب بوده است.
به گفته او، قرار نیست قطار فقط در ایستگاه‌ها توقف داشته باشد، هنگام شناسایی مسیر، به محیط پیرامون راه‌آهن، تاریخ و شاخصه‌های دیگر آن توجه شده است. برای همین قطار این امکان را دارد که خارج از ایستگاه بایستد تا گردشگر در مواجهه نزدیک با آن جاذبه‌ها قرار بگیرد.
محسنیان می‌گوید: شاید در حالت عادی قطاری که مسیر فیروزکوه ـ سوادکوه را طی می‌کند، چهار توقف در ایستگاه داشته باشد، اما در تور راه آهن این توقف‌ها در 14 نقطه خواهد بود. قطار در هر جا که جاذبه‌ای باشد، مثل پل ورسک، روستاها، ایستگاه‌های متروک قدیمی، آبشارها و تونل‌هایی با هویت تاریخی متوقف میشود و مسافران می‌توانند پیاده شوند تا به ماجراجویی در محیط بپردازند.
مجری تور گردشگری راه آهن درباره نوع قطارهای مورد استفاده در این تورها نیز توضیح می دهد: قطار مورد استفاده فعلا از نوع «ریل باس» است که حالت اتوبوسی دارد در مسیر شمالی استفاده می شود، اما درحال مذاکره با رجا هستیم تا از ظرفیت های دیگر آن برای اجرای این تور در سایر مسیرهای ریلی استفاده کنیم.
فروش تورهای گردشگری راه آهن ایران هنوز گسترده و فراگیر نشده، اما محسنیان از رایزنی با تعدادی آژانس مسافرتی خبر می دهد که این این تور را در دسترس عموم قرار خواهد داد و می گوید: از مهرماه امسال اجرای تورهای گردشگری راه آهن در مسیرهای شناسایی شده، رسما شروع خواهد شد.
منبع: ایسنا
