تابستان 1858، اهالی لندن خود را در میان بوی تعفن شدیدی یافتند. رودخانه ی تیمز قرن ها محل تخلیه ی فضولات انسانی و زباله های صنعتی بوده و همین موضوع آن را به یک مدخل فاضلاب روباز تبدیل کرده بود که در آن هیچ ماهی یا موجود زنده ی دیگری وجود نداشت. بوی زننده ای که از رودخانه بر می خاست سالها به عنوان یک مشکل جدی مطرح بود اما این موضوع در «تعفن شدید» سال 1858 به اوج خود رسید. آن سال هوا به شکلی غیرمعمول گرم بود. در آن گرمای سوزان، فاضلاب شناور در تیمز شروع به تخمیر کرده و بویی آنچنان وحشتناک از خود متصاعد می کرد که در مجلس، تمامی پرده ها در تلاشی بیهوده برای مقابله با بوی زننده به کلرید آهک آغشته شدند. زمانی که این راه حل جواب نداد، نمایندگان مجلس حتی به فکر تغییر مکان کل دولت و ساختمان های آن از منطقه ی وستمینستر به جایی در غرب و دور از این رودخانه ی تهوع آور افتادند. در نهایت به این نتیجه رسیدند که بازسازی سیستم فاضلاب لندن تنها گزینه ی ممکن است. ظرف 18 روز (در زمانی بی سابقه)، لایحه ای ایجاد، تصویب و به صورت قانون درآمد.
وظیفه ی احیا کردن رودخانه ی تیمز و محقق کردن سیستم فاضلاب جدید به عهده ی سرپرست مهندسی کارهای شهری Joseph Bazalgette گذاشته شد که چندین سال را در پی تایید نقشه های جاه طلبانه اما جامع خود در مورد سیستم فاضلاب شهری گذرانده بود. هر برنامه ای که او ارائه می داد با بهانه های مختلف و به سرعت رد می شدند تا اینکه در نهایت بوی افتضاح، چرخ دنده های بوروکراتیک را به حرکت در آورده و Bazalgette شروع به کار کرد.
در این زمان باور غالب این بود که بیماری هایی مانند تیفوئید و وبا از استشاق misma یا همان هوای بد ناشی از تجزیه ی مواد ایجاد می شوند، misma از لغتی در زبان یونان باستان به معنای آلودگی گرفته شده است. به همین دلیل بود که بوی تعفن لندن تهدیدی برای تمام جمعیت شهر به شمار می رفت.
4 سال قبل (1854) جان اسنو یکی از پایه گذاران ایپیدمولوژی مدرن در حال تحقیق بر روی شیوع وبا در سوهو، علت آن را آب آلوده تشخیص داده بود. به شکلی باورنکردنی اسنو موفق شد منبع آلودگی را به درستی تشخیص دهد که پمپی در خیابان براد بود. بعدها مشخص شد که این پمپ در کنار یک نشتی فاضلاب قرار داشته است. هرچند نظریه ی میکروبی اسنو از طرف همگان نادیده انگاشته شد اما او شورای محلی را متقاعد کرد که این پمپ چاه را با برداشتن دسته ی آن از رده خارج کنند. گفته می شود که با این کار تعداد مبتلایان به شکل قابل ملاحظه ای کاهش یافت.
تصویر بالا کارتون های متعددی را نشان می دهد که پدر تیمز را به شکل دوره گردی کثیف و رودخانه را شبیه مخزنی از زباله و ضایعات صنعتی نشان می دهد که در مجله طنز «پانچ» چاپ شد.
با تمام این اوصاف، «تئوری آلودگی» جایگاه خود را حفظ کرده و بر اساس ایده ی انتقال بیماری ها از راه بوی بد، مجلس تحت فشار قرار گرفت تا بر اساس پیشنهادات Bazalgette، بهبود سیستم فاضلاب ناکارآمد لندن را در راس کارهای خود قرار دهد.
برنامه ی Bazalgette این بود که بر اساس جریان ثقلی و موتورهای پمپاژ بخار، فاضلاب را تا جای ممکن به دورترین نقطه ی شهر انتقال داده و در بخش های جنوب شرقی به داخل تیمز بریزد. برای این منظور او شبکه ی فاضلابی موازی رودخانه طراحی کرد که طول آن به 82 مایل می رسید. این شبکه فاضلاب را از 450 مایل شبکه ی موجود که خود شامل 13000 مایل از شبکه ی فاضلاب محلی می شد ( سر و کار داشتن با نیم میلیون گالون فاضلاب در طول روز)، جمع آوری می کرد. احداث این شبکه ی فاضلاب اقدامی فوق العاده بود که نیاز به 3.5 میلیون یارد مکعب حفاری، 318 میلیون آجر و 880 هزار یارد مکعب بتن و ملات داشت. Bazalgette همچنین سه دیوار خاکی در راستای ساحل تیمز ساخت که از داخل آن خط فاضلاب عبور می کرد.
در بیشتر بخش های این شبکه، فاضلاب می توانست با نیروی ثقلی حرکت کند اما در نقاط معدودی همچون چلسی، دپتفورد، ابی میلز و کراسنس، ایستگاه های پمپاژی تعبیه شده بودند که سطح آب را بالا آورده و جریان کافی را فراهم می کردند. از میان این آنها، ایستگاه های ابی میلز و کراسنس از نظر معماری جالب توجه هستند که در آنها گنبدهای پرزرق و برق به سبک کلیساهای بیزانس ساخته شده اند. مورخ معماری نیکولاس پوزنر معماری این ایستگاه را بدین گونه توصیف می کند: «ترکیبی غیر متعارف، به شکلی مبهم یادآور سبک گوتیک ایتالیایی که ردیف پنجره های بیزانسی و فانوس هشت ضلعی مرکزی، حس و حال دلپذیر روسی به آن اضافه کرده است.»
Bazalgette هنگام طراحی این سیستم، آینده نگری شگفت انگیزی از خود نشان داد. به عنوان مثال، بعد از محاسبه ی دقیق اندازه ی لوله های فاضلابی برای جمعیت لندن، با در نظر گرفتن اینکه سیستم فاضلاب یکبار ساخته می شود و همواره مواردی پیش بینی نشده وجود دارد، او قطر شبکه را دو برابر در نظر گرفت. به لطف برنامه ریزی های اوست که شبکه ی 150 ساله و ویکتوریایی فاضلاب لندن همچنان پاسخگوی نیازهای این شهر است.
این شبکه همچنین با از بین بردن آلودگی ها، توانست نشانه های بیماری وبا و سایر بیماری های عفونی را از میان بردارد. در حقیقت بعد از ساخته شدن شبکه ی فاضلاب، تنها یکبار دیگر وبا خود را در این شهر نشان داد که مربوط به سال 1866 و بخش کوچکی از این شهر می شد.
امروز بازدید از ایستگاه پمپاژ کراسنس در لندن امکان پذیر است. این ساختمان جالب که با نام مستعار «کلیسای باتلاق» نیز شناخته می شود ( به دلیل نزدیکی به باتلاق اریت) دارای تزئینات بسیار ظریف و زیبایی است. فضای خارجی این ایستگاه دارای یک دودکش بوده و ورودی آن از روی کلیساهای نورمن ساخته شده است.
داخل این ساختمان چهار موتور قدرتمند بخار قرار گرفته اند که به نام اعضای خانواده سلطنتی یعنی ملکه ویکتوریا، شاهزاده کنسورت، آلبرت ادوارد و الکساندرای دانمارک نامگذاری شده اند. هر کدام از این ماشین های عظیم می توانستند در هر سیکل 6 تن فاضلاب را به ارتفاع 30 تا 40 فوتی بالا برده و به مخزنی منتقل کنند که محتویات آن در طول جزر به داخل تیمز ریخته می شد. در دهه ی 1950 میلادی و زمانی که این پمپ ها از دور خارج شدند، هزینه ی برچیده شدن آنها به قدری زیاد بود که در جای خود باقی ماندند. بالغ بر 50 سال این ایستگاه پمپاژ و ماشین های آن بلااستفاده باقی ماندند تا اینکه در سال 2015 به عنوان یک جاذبه ی گردشگری دوباره احیا شدند.
منبع: amusingplanet
