هزاردره کوهستانی بلند است که به تقریب در بخش مرکزی زاگرس در جنوب غرب کشور واقع گردیده است. این کوهستان در شرق استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته. از نظر تقسیم بندی جغرافیای سیاسی بخش جنوبی کوهستان هزار دره در بخش مرکزی شهرستان لردگان و بخش شمالی آن در شهرستان بروجن قرار گرفته است. کوه هزار دره از شمال و شمال خاوری به کوه چرو و دشت گندمان، شمال غرب به سبزکوه و در دامنه جنوبی آن رودخانه کره بس در جریان است. تنگ معروف دز یا زندان با آبشار و چشمه مشهور "کرودی کن" هزار دره را از سبزکوه جدا می کند. روستاهای پیرامون و نزدیک هزار دره از سوی شرق سرپیر، از شمال شرقی مورچگان و وستگان و از جنوب روستای دو مکان و برجویی هستند.
در دره تنگ زندان در منطقه حفاظت شده سبزه کوه روبری قله کلار این آبشار قرار دارد.کرودی کن در زبان محلی مرکب از کلمه های کر به معنای مه و دی به معنای دود است نامی زیبا برای این آبشار ریزش آب از ارتفاع بالا و باد باعث معلق شدن ذرات ریز آب در آسمان می شود.
این آبشار در بین دیواره های سنگی بلندی از دو طرف در میان دره ای عمیق واقع شده است. به دلیل سختی دسترسی به این مسیر نام این دره تنگ زندان گذاشته شده که مجموعه ای زیبا از کوهستان ،آبشار ، جریان آب ،گیاهان خودرو و حیات وحش است ،چند صباحی بیش نیست که به شکل اتفاقی طی یک گشت هوایی نقاب از رخ زیبای بی مثال خود باز کرد و الان تنها گردشگران و کوهنوردانی که خستگی سفری چند روزه از میان صخره ها و ناهمواریهای کوهستان را به جان می خرند ، می توانند حظ بصرازاین قطعه گمشده بهشت زمینی را در ضمیر خاطره یا چشم تنگ دوربینهای تصویربردار خود جاودانه کنند.
مسیر این آبشار از طریق کره بست و پل خدا آفرین است. ارتفاع آن بسیار بلند و منظرۀ آن بسیار دیدنی و جالب است. طول کلی آبشار 120 متر است و طی دو مرحله 50 و 70 متری سرازیر می شود. حجم آب فروریخته از بالای آبشار باعث پخش شدن قطرات و ذرات بسیار ریزی در فضا می شود همچون مه یا دود سفید رنگی که تمام فضای اطراف آن را می پوشاند و باعث عدم دسترسی نزدیک به آبشار می شود. بطوریکه از فاصله حدود 100 متری آبشار باید به آن نگریست یا عکسبرداری نمود. و برای کمی نزدیک شدن باید پوشش کامل ضد آب، پانچو یا بارانی بر تن داشت.
سبزه ها و خزه های نزدیک آبشار که همان ذرات پاشنده معلق در فضا عامل رویش آنها هستند باعث لغزنده بودن محیط گشته و باید بسیار مراقب بود تا حادثه ای برای افراد پیش نیاید. 10 آبشار مرتفع در دره تنگ زندان سبزکوه واقع گردیده که بدلیل شیب زیاد و نبود راه مالرو مشخص، حتی عشایر نیز قادر به گذر از آن نیستند.
نام هزار دره از فراوانی دره های کوچک این کوهستان برگرفته شده است. در نزد برخی از کوچ نشینان و مردم محل هزار دره شامل دو کوه هزار دره پایین و بالا است که برخی به اشتباه هزار دره پایین را سبزکوه می خوانند در حالیکه سبزکوه در شمال باختری هزاردره و تنگ دز واقع گردیده است. کوهستان هزار دره بیش از 17 قله بالای 3600 متر ارتفاع دارد. بلندای قله اصلی هزار دره 3874 متر از سطح آبهای آزاد ارتفاع دارد .
از مهمترین ویژگیهای کوه هزار دره وجود دره های فراوان که هم در تشکیلات زمین شناسی آهکی و هم مارن ها چنین دره های کوچک و فراوان را می توان مشاهده کرد. در واقع مقاومت کم سنگهای مارنی در برابر فرسایش و همچنین عامل هایی دیگر (مانند حرکت بهمن های برفی و آب ناشی از ذوب برفها، شیب تند دامنه ها ، کاهش پوشش گیاهی و غیره) قدرت فرایندهای فرسایشی را بیشتر کرده و چنین شکل هایی را بوجود آورده است .
علاوه بر آن انحلال و ساختار زمین ساختی را نیز به عنوان عوامل شکل گیری دره های کوچک بسیار در سنگ های آهکی بایستی به آنها اضافه کرد. اختلاف ارتفاع بسیار زیاد (2500متر) در فاصله ای کوتاه از دیگر ویژگیهای هزار دره است. گذر خط گسله از لبه دامنه جنوبی تا جنوب غربی کوهستان هزار دره و بریدگی رودخانه کره بس در پای آن سبب گردیده شیب این دامنه بسیار تند و در بسیاری از قسمت ها به صورت دیواره ها ، پرتگاه ها و صخره های سترگ رخ بنماید. به همین خاطر صعود از دامنه های جنوبی بسیار مشکل و فنی بوده ، اما توان طبیعی بسیار مناسبی را برای ماجراجویان ماهر و خبره فراهم می کند. دامنه های شمالی این کوهستان شیب ملایم تر دارند و مسیر مناسب برای صعود عمومی از این بخش انجام می گیرد.
منبع: ویکی پدیا، سیری در ایران، تراورس، بیتوته
