روستای «ماخونیک» یکی از روستاهای شگفت‌انگیز جهان است و به لحاظ شهرت آن به شهر لی‌لی‌پوت‌ها، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. از روستای ماخونیک تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیک اصالتاً افغانستانی هستند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده‌اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده‌اند. این روستا در فاصله‌ی ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سربیشه در استان خراسان جنوبی و در مسیر جاده‌ی سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.
روستای ماخونیک به دلیل معماری، آداب و رسوم و فرهنگ خاص مردمانش به عنوان یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان معروف شده است. ماخونیک روستایی است که در کوه‌هایی بدون علف در ناحیه‌ای دور از دسترس و جایی که می شود قرن‌ها بدون دیده شدن زندگی کرد و از نظر ها ناپدید ماند، محصور شده است.
در گذشته این روستا هیچ راه دسترسی به بیرون نداشت و در سال‌های اخیر برای دسترسی به این روستا قسمتی از کوه را شکاف داده تا جاده‌ای برای روستا بسازند. مهمترین ویژگی روستای ماخونیک بافت قدیم روستا است که در آن، خانه‌های محقر خشتی و گلی بدون حیاط و ایوان و پنجره و کیپ تا کیپ هم ساخته شده اند که هنوز بعد از گذشت سال‌ها برخی از اهالی این روستا در این خانه‌ها زندگی می‌کنند.
یکی از عمده نشانه‌های فرهنگی روستای ماخونیک، مسکن است که در نوع خود جالب و قابل توجه است، چراکه بافت مسکونی روستا در دامنه‌ی تپه و خانه‌ها به طور فشرده به هم و در گودی زمین ساخته شده اند. کف خانه‌ها حدود یک متر از سطح زمین پایین تر است و دارای یک درب کوتاه از تنه‌ی درختان است. باید برای رفتن به داخل خانه دولا شده و به زحمت وارد خانه شد و اغلب یکی دو پله، درگاهی را به کف خانه متصل می‌کند.
منطقه‌ی ماخونیک متشکل از 12 آبادی است که روستای ماخونیک، بزرگ‌ترین آن‌ها محسوب میشود و این روستا شامل ماخونیک، کفاز، چاپنسر، توتک، سفال بند، سولابست، لجونگ (سفلی و علیا)، کلاته بلوچ، دامدامه و میش نو، خارستو و جلارو است. ماخونیک به سرزمین لی‌لی‌پوت‌های ایران شهرت دارد زیرا سبک زندگی مردمش، معماری خانه‌ها، آداب و رسوم و باورهای عجیب و غریب و انزوای چندصد ساله اش آن را به یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان مبدل کرده است. در روستای ماخونیک مردم تا 30 تا 40 سال پیش به ابتدایی‌ترین شکل ممکن و به دور از کوچک‌ترین تکنولوژی و با اعتقادات بسیار عجیب خود زندگی می‌کردند.
یکی از نقاط دیدنی روستای ماخونیک برج سنگی آن است که این برج در طبقات بالای روستا ساخته شده، به طوری که به اطراف روستا اشراف دارد، از این برج جهت دیده بانی استفاده می کردند تا در صورت حمله‌ی احتمالی دشمن، به همه‌ی اهالی روستا اطلاع دهند.
منابع: نمناک، باشگاه خبرنگاران، فرارو
