بحث انسان های اولیه، سالیان سال است که کنجکاوی بی‌پایان انسان امروزی را برانگیخته است. هرچه بیشتر در مورد نیاکان خود اطلاعات به دست می‌آوریم، با سؤالات عجیب و بی‌پاسخ بیشتری مواجه می‌شویم. اگر به‌دنبال این هستید که با زبانی ساده، گونه‌های مختلف انسان اولیه را بشناسید، جای درستی آمده‌اید. در این مطلب از لست‌سکند قرار است که شما را با گونه‌های مختلف انسان نخستین آشنا کنیم و مهم‌ترین اخبار اکتشافات انسان اولیه را برایتان شرح دهیم.
آنچه در ادامه مطلب خواهید خواند
انسان های اولیه واقعی چگونه بودند؟
برای پاسخ به این سؤال، بهتر است مشخص کنیم در مورد کدام‌یک از گونه‌های انسان اولیه صحبت می‌کنیم. بدیهی است که تکامل در طول تاریخ موجب شده انسان اولیه، هم از لحاظ رفتاری و هم از لحاظ ظاهری به انسان امروزی شبیه‌تر شود؛ اما از طریق یک‌سری تفاوت‌های جزئی، می‌توانیم جمجمه انسان اولیه را از جمجمه انسان امروزی تشخیص دهیم؛ برای مثال، جمجمه انسان های نخستین در مقایسه با جمجمه انسان امروزی، کشیده‌تر است و این فقط یکی از تفاوت‌های آن‌هاست.
باستان‌شناسان بسیاری، در مورد چگونگی تعامل گونه‌های مختلف انسان های نخستین با یکدیگر اختلاف دارند. همچنین این اختلاف مربوط به گونه‌های مختلف آن‌ها در دوران پیش‌از تاریخ نیز هست. بااین‌حال، کارشناسان با بررسی فسیل انواع گونه‌های انسان ماقبل تاریخ، اطلاعات مفیدی به دست آورده‌اند.
گونه‌های مختلف انسان اولیه
تاکنون گونه‌های متعددی از انسان های نخستین شناخته شده است که برخی از آن‌ها در روند تکامل منقرض شده و برخی باقی مانده‌اند؛ ولی ما فقط عکس انسان اولیه‌ای را در ذهن داریم که در رسانه دیده‌ایم. دسته‌بندی‌های زیادی در مورد قدیمی‌ترین انسان های اولیه وجود دارد که از میان آن‌ها، ما به جدیدترین طبقه‌بندی، یعنی انسان راست‌قامت می‌پردازیم. در ادامه، درباره مهم‌ترین گونه‌های انسان اولیه توضیح می‌دهیم و با نامشان آشنا می‌شوید.
اولین فسیل انسان راست‌قامت در سال 1891 کشف شد که شباهت انسان با میمون‌ها در آن کمتر دیده می‌شد. کشف بعدی انسان های نخستین، در شمال چین بود و انسانی را نشان می‌داد که جمجمه‌ای بزرگ‌تر از کشف قبلی داشت. در کنار این اکتشافات، ابزارهای ساخته‌شده از سنگ کوارتز، استخوان و چوب نیز پیدا شد که شواهدی بر توانایی این‌گونه انسان‌ها برای شکار بود. علاوه‌بر آن آثار، استفاده از آتش نیز در بین این‌گونه انسان‌ها دیده شد. باستان‌شناسان احتمال می‌دهند که انسان راست‌قامت در غار زندگی می‌کرده است. از مهم‌ترین گونه‌های انسان راست‌قامت می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
انسان نئاندرتال
انسانهای نئاندرتال نزدیک‌ترین خویشاوندان باستانی انسانهای امروزی هستند. تحقیقات هنوز مشخص نکرده‌اند که آیا انسانهای نئاندرتال و انسانهای خردمند، نیاکان مشترک داشته‌اند یا خیر. شواهد نشان می‌دهد که انسانهای نئاندرتال با اجداد ما در یک دوره هم‌زمان زندگی می‌کرده‌اند؛ زیرا گروهی از انسانهای امروزی، حدود دو درصد از ژن انسانهای نئاندرتال را دارند.
دوره پیشرفت این‌گونه از انسان های اولیه واقعی، بسیار طولانی بوده است. قدیمی‌ترین فسیل‌های آن‌ها مربوط به حدود 430 هزار سال پیش است و مشهورترین آن‌ها در 130 هزار تا 40 هزار سال پیش زندگی می‌کرده‌اند. جالب‌ترین ویژگیهای آن‌ها عبارت‌اند از:
براساس برخی از فرضیهها و اکتشافات در شمال عراق، احتمال می‌رود که نئاندرتال‌ها مردگان خود را دفن می‌کردند.
آن‌ها هنرمندانی بودند که بر دیوار غارها نقاشی می‌کشیدند. در برخی از این نقاشی‌ها، تصاویر گذاشتن گل روی مردگان وجود دارد.
به‌غیر از انسان خردمند، نئاندرتال‌ها تنها گونه‌ای بودند که در استفاده از آتش مهارت بسیاری داشتند. آن‌ها با آتش زدن برخی از مواد چسبنده طبیعی سنگ و چوب را به هم می‌چسباندند یا با آتش، غذا درست می‌کردند.
انسان های اولیه واقعی نئاندرتال، در شکار مهارت داشتند. آن‌ها به‌صورت دسته‌جمعی به حیوانات بزرگ حمله می‌کردند و با استفاده از ابزار شکار، آن‌ها را از پای در می‌آورند.
دلیل انقراض نئاندرتال‌ها نامشخص است؛ اما پژوهشگران در سال 2018 دریافتند که هم‌زمان با ناپدید شدن ابزار این گروه، یک دوره سرمای شدید و خشک در اروپا حاکم بوده که ممکن است دلیل انقراض این‌گونه از انسان های نخستین باشد.
انسان خردمند
بقایای انسان خردمند برای اولین بار در اروپا کشف شد. از تغییرات ویژگیهای ظاهری آن، می‌توانیم به کوتاه شدن آرواره‌ها، به وجود آمدن چانه و گردتر شدن جمجمه اشاره کنیم. انسانهای خردمند، نیاکان انسان امروزی هستند که شروع به ساخت ابزار کوچک‌تر و پیچیده‌تری مثل تیر و کمان، قلاب ماهیگیری، سوزن و... کردند. پس‌از مدتی، انسان به‌جای جست‌وجو برای غذا و شکار، شروع به کشاورزی، پرورش دام و تشکیل تمدن کرد. آن‌ها به کمک چند زبان عجیب با یکدیگر ارتباط می‌گرفتند و زادوولد خود را ادامه می‌دادند. این‌گونه بود که روند تکامل انسان شکل گرفت.
تکامل انسان خردمند و کشف مهم در آفریقا
تاکنون گونه‌های مختلف انسان راست‌قامت را برای شما شرح دادیم. خود ما هم در دسته انسانهای راست‌قامت جای می‌گیریم. ممکن است این سؤال برای شما پیش آمده باشد که انسان خردمند چگونه به جایگاه کنونی، رسیده است و چگونه مغزش رشد کرد تا کارهایی هوشمندانه را انجام دهد. پاسخ این سؤال ممکن است در آفریقای جنوبی باشد. قاره آفریقا، اکتشافات بسیاری را از آن خود کرده است که در این مطلب قرار است به یکی از مهم‌ترین آن‌ها بپردازیم.
اکتشافات مهم باستانی که گذشته بشر را تغییر داد
انسان اولیه و غار دریمولن
غار دریمولن در آفریقا، اطلاعات بسیار زیادی را در مورد اینکه انسان های اولیه واقعی چگونه بودند، در اختیار ما قرار می‌دهد. این غار، نخستین بار در سال 1992 کشف شد. این پایگاه باستان‌شناسی، بی‌شک غنی‌ترین منبع درباره انسان های نخستین است. میلیون‌ها سال پیش، اجداد ما انسان‌ها، به دیوارهای سنگی این غار پناه می‌آوردند یا به‌صورت اتفاقی در آن می‌افتادند یا توسط شکارچیان به درون آن کشیده شده و می‌مردند.
زندگی گونه‌های مختلف جانوران و انسان‌ها، باعث متلاشی شدن اسکلت‌های درون این غار می‌شد. این بقایا، به‌مرور زمان در خاک مدفون شدند و امروز یکی از بهترین منابع، برای به دست آوردن اطلاعات درباره گذشتگانمان هستند. تاکنون در کشور ما نیز غارهای متعددی پیدا شده که در آن‌ها، آثار انسان های اولیه وجود داشته است. از میان آن‌ها، می‌توانیم به غار کلدر در استان خرم‌آباد اشاره کنیم.
اکتشافی که تاریخ زندگی انسان را دگرگون کرد
در اکتشافی که در سال 2015 در غار دریمولن اتفاق افتاد، مشخص شد که تاریخ بشر خیلی هم شفاف نیست و نقاط پنهان فراوانی دارد. به نظر می‌رسد روند تکامل انسان راست‌قامت، مدت زیادی طول کشیده است. جسی مارتین و آنجلینا لیس، دانشجویان دانشگاه لاتروب (La Trobe)، در این غار تکه‌های استخوانی را از چیزی شبیه به کودک، جدا کردند. آن‌ها ابتدا فکر می‌کردند این جسد نوعی میمون به‌نام بابون است؛ اما با بررسی بیشتر، متوجه شدند که این جمجمه بیشتر از آنکه شبیه جمجمه یک بابون باشد، شبیه جمجمه یک انسان است. با سرهم‌بندی قطعات مختلف استخوان‌ها، کاملاً متقاعد شدند که جمجمه متعلق به انسان های اولیه واقعی است. حالا آن‌ها جمجمه یک انسان اولیه را داشتند؛ اما نمی‌دانستند مربوط به کدام گونه است.
راز جمجمه کشف‌شده
پژوهشگران با بررسی بیشتر ویژگیهای جمجمه کشف‌شده، مثل شکل دندان و اندازه مغز، به این نتیجه رسیدند که جمجمه مربوط به یک کودک دو سه ساله از گونه انسان اولیه راست‌قامت است. این موضوع به نظر غیرممکن بود؛ زیرا باستان‌شناسان مدت‌ها بر این باور بودند که این‌گونه از شرق آفریقا و آسیا به سایر نقاط راه یافته و گردش در زمین از کارهای هوشمندانه انسان راست‌قامت به شمار می‌رود. با این اکتشاف، مشخص شد که انسان راست‌قامت هم‌زمان با گونه‌های قبل‌از خود، می‌زیسته است.
شکل ظاهری جمجمه
قدمت این جمجمه، تنها بخشی از پیچیدگی مطالعات آن را رقم زد. شکل ظاهری آن نیز مانند جمجمه انسان امروزی نبود. این موضوع باعث تعجب و درگیری بیشتر ذهن کارشناسان شد. باستان‌شناسان عقیده دارند که این اختلاف ظاهر شاید به‌دلیل دگرگونی‌های محیطی رخ داده باشد.
عکس انسان های اولیه
بسیاری از مردمان امروزی، به‌دنبال عکس واقعی انسان اولیه هستند. اگر شما هم جزو این دسته هستید و دوست دارید با نیاکان خود بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به تصاویر زیر بیندازید. عکس واقعی انسان اولیه، قطعاً با انسان امروزی تفاوت‌های زیادی دارد؛ اما شاید بتوان گفت که ویژگی مشترک همه انسان‌ها، میل به جاودانگی و تلاش برای بقاست. در این عکس‌ها، اسکلت‌هایی را می‌بینید که در کنار سلاح‌های سرد دفن شده‌اند و نشان‌دهنده روزگاری است که انسان همچنان درحال جنگ و جدال برای زنده ماندن بوده است.
سرانجام تحقیقات انسان های اولیه
این اکتشاف به بیش‌از ۱۰۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد و با توجه به مطالعات انجام گرفته، احتمالاً سه نوع انسان اولیه با هم در یک زمان زندگی می‌کرده‌اند. همچنین گفته میشود که انسان راست‌قامت به‌دلیل ظرفیت بیشتر سازگاری با محیط، نسلش ادامه پیدا کرده است. این موضوع باعث شد تمام داستان‌های مربوط به انسان اولیه از ابتدا نوشته شود.
نقطه‌ای که بتوان به‌جرئت گفت انسان راست‌قامت و همچنین انسان کنونی از آن سرچشمه گرفته‌اند، هنوز به اندازه کافی شفاف و روشن نیست و دانشمندان و باستان‌شناسان، به‌عنوان نقطه‌ای تاریک از این منشأ یاد می‌کنند. به‌هرحال یافته‌هایی مثل یافته‌های این غار، توانسته است نشانه‌های حیات را روشن و مطالعات آینده را آسان‌تر کند.
در واقع اگر این جمجمه یافت نمی‌شد، تاریخ وجود انسان راست‌قامت به اشتباه تخمین زده می‌شد و شاید مسیر مطالعات دیگر، منحرف می‌شد. ممکن است هرگز معلوم نشود که آیا سه انسان اولیه در یک چهارچوب ژنتیکی قرار می‌گیرند یا خیر؛ ولی مطمئناً این تحقیق توانسته بخشی از نقاط تاریک را روشن کند.
سخن آخر
هوش سرشار و پیشرفت روزافزون انسان‌ها، این سؤال را برای همه ما پیش آورده است که نقطه آغاز این موجود کاریزماتیک کجاست. حتماً بارها با دیدن عکس انسان اولیه، در مورد چگونگی بقای آن در مقابل اقتدار طبیعت شگفت‌زده شده‌اید. پاسخ به این سؤالات و رویارویی با این شگفتی‌ها، انگیزه باستان‌شناسان جهان است. اکتشافی که در این متن به آن اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین مواردی است که ما را یک گام به حل معمای انسان اولیه نزدیک‌تر می‌کند. حالا که به انتهای این مطلب رسیده‌ایم، مشتاقیم نظر شما را درباره انسان های اولیه بدانیم.
