یکی از زیباترین شهرهای ایران، اردبیل است که تاریخی پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته است. این شهر که در دامنه کوه مرتفع سبلان قرار گرفته، سرشار از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی است و به همین دلیل اردبیل را می‌توان یکی از محبوب‌‌ترین شهرها و استان‌ها برای طبیعت‌گردان نام برد. اما فقط طبیعت زیبای اردبیل نیست که گردشگران را خود جذب می‌کند، بلکه فرهنگ غنی و تاریخ کهن این منطقه هم بسیار زبانزد است. این منطقه قرارگاه بسیاری از پادشاهان ایران بوده و شیخ صفی‌الدین اردبیلی که بنیان‌گذار خرقه صفوی است در این خاک متولد و به خاک سپرده شده است. بی‌دلیل نیست که نمی‌توان تاریخ صفویه را جدای از تاریخ اردبیل دانست. به مناسبت روز ملی اردبیل (4 مرداد ماه) در ادامه نگاهی به این استان خواهیم داشت.
۴ مرداد؛ روز ملی اردبیل
۴ مرداد را روز ملی اردبیل می‌نامند. این روز، سالگرد استقرار سلسله صفویه بوده و روز ملی اردبیل با هدف معرفی جایگاه این خاندان در تاریخ ایران به ثبت رسیده است. چرا که شاه اسماعیل یکم (اولین پادشاه صفویان) از نوادگان شیخ صفی‌الدین اردبیلی است. شیخ صفی‌الدین اردبیلی پایه‌گذار خانقاه صفوی در اردبیل بوده که پیروان بسیاری داشته است.
آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در اردبیل واقع شده و از همان سال‌های ابتدایی خاندان صفوی، اردبیل به پایتخت معنوی این سلسله تبدیل شد. چرا که پادشاهان صفوی احترام خاصی برای جد و بزرگ خود و آرامگاه او قایل بودند. گفته میشود که شاه عباس از نیم فرسنگی شهر، چکمه را از پا درآورده و پای برهنه به دیدار آرامگاه جد خود می‌رفته است.
همچنین تاریخ صفویه که از مهم‌ترین سلسله‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود، با قیام شاه اسماعیل یکم بر علیه امیران آق قویونلو در اردبیل شروع شده است. زادگاه شاه اسماعیل یکم شهر کلخوران اردبیل بوده و نشان می‌دهد که اردبیل در تاریخ صفویه نقشی پررنگ و تاثیرگذار داشته است.
هرچند قیام از اردبیل آغاز شد، اما صفویان تبریز را پایتخت خود اعلام کردند. بااین‌حال اردبیل در عهد صفویه به اوج رشد و ترقی خود رسید. بدون شک تاریخ صفویه را نمی‌توان از اردبیل جدا دانست، چرا که اردبیل و صفویه در تاریخ به یکدیگر گره خورده و شادمانی‌ها و جنگ‌های بسیاری را به خود دیده‌اند.
چرا باید به اردبیل سفر کنیم؟
اردبیل یکی از زیباترین شهرها و استان‌های ایران بوده که به عنوان یک شهر گردشگرپذیر هرساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی فراوانی است. اردبیل نه تنها موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای دارد، بلکه از تاریخ و فرهنگ هم غنی و سرشار است. موقعیت جغرافیایی این استان باعث شده تا با کشور آذربایجان هم‌مرز باشد و از طبیعتی بکر و آب‌‌وهوایی مطبوع و بی‌نظیر برخوردار شود.
اردبیل همچنین از شهرهای باستانی و تاریخی ایران به شمار می‌رود که جاذبه‌های طبیعی بسیاری را در خود جای داده است. بی‌دلیل نیست که به اردبیل سرزمین چشمه‌های بهشتی می‌گویند. چرا که چشمه‌های طبیعی بسیار و آب‌گرم‌های بسیاری در این استان قرار دارد.
بنابراین اگر قصد سفر زمینی به شهرهای همسایه اردبیل از مرز شمالی ایران را دارید، توقف در استان اردبیل را فراموش نکنید. همچنین اگر طبیعت‌گرد هستید و بازدید از جاذبه‌های خارق‌العاده طبیعی و زیست بوم متنوع اردبیل برایتان جذاب است، حتما اردبیل را در فهرست سفر خود قرار دهید. اگر هم که شیفته تاریخ و فرهنگ اقوام ایرانی هستید، باز هم بازدید از اردبیل می‌تواند انتخاب مناسبی برایتان باشد.
چه زمانی به اردبیل سفر کنیم؟
اردبیل یکی از سردترین شهرها و استان‌های ایران محسوب میشود که در دامنه کوهستانی سبلان قرار گرفته است. پنج تا هشت ماه از سال، هوای این استان سرد بوده و به ويژه در پاییز و زمستان این سرما به اوج خود می‌رسد. در تمامی فصول سال هم در اردبیل شاهد بارندگی خواهیم بود اما میزان بارش‌ها در فصل بهار و پاییز شدت بسیاری می‌گیرد.
با همه این‌ها، بهترین زمان سفر به اردبیل را می‌توان تابستان دانست. چرا که اردبیل در تابستان آب‌وهوای معتدل و مطبوعی را پشت سر می‌گذارد و می‌توانید به راحتی و به دور از سرما در این استان به گشت‌وگذار بروید. فصل بهار هم از دیگر فصل‌های محبوب سفر به اردبیل شناخته میشود. هرچند ممکن است که هوا کمی خنک یا با بارندگی همراه باشد، اما طبیعت اردبیل در این فصل بسیار سرسبز و سرزنده است و می‌توانید مناظر خیره‌کننده‌ای از طبیعت بکر این استان را ببینید.
در اردبیل از چه جاذبه‌های گردشگری دیدن کنیم؟
همان‌طور که گفتیم می‌توان هم از منظر تاریخ و هم از منظر طبیعت از شهر و استان اردبیل بازدید کرد. آثار و بناهای تاریخی بسیاری در این استان قرار دارد، و جاذبه‌های طبیعی و بکر بسیاری هم در این استان وجود داشته که در ادامه مشهورترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
جاذبه‌های تاریخی اردبیل
1. آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
همان‌طور که گفتیم شیخ صفی‌الدین اردبیلی جد بزرگ خاندان صفوی است که جایگاه معنوی بسیاری در میان شیعیان داشته است. آرامگاه او از مهم‌ترین و برجسته‌ترین بناهای مذهبی و تاریخی در استان اردبیل است که شاهان صفوی بسیاری همچون شاه اسماعیل یکم در کنار او به خاک سپرده شده‌اند.
دقیقا مشخص نیست که ساخت و تکمیل این مجموعه تاریخی در چه سال‌هایی از تاریخ بوده است، اما چیزی که بسیار آن را زبانزد می‌کند، معماری اسلامی منحصربه‌فرد آن است. این آرامگاه به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
منبع: ایرنا
محوطه باستانی شهریئری در نزدیکی مشگین شهر قرار گرفته و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل شده است. قدمت دژ نظامی و معبد به ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد و قدمت تپه قوشا به ۷ هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.
مشهورترین جاذبه‌های دیدنی این محوطه، سنگ‌های بزرگ و طویلی هستند که به صورت عمودی در خاک قرار گرفته‌اند. این سنگ‌ها که بیش از ۲۵۰ عدد بوده و ۸ هزار سال قدمت دارند را سنگ‌افراشت می‌گویند. روی این سنگ‌ها انسان‌هایی دست به سینه و بدون دهان حک شده و تنها تصویر یک زن که دارای دهان است در میان آن‌ها قرار دارد.
3. بقعه کلخوران
بقعه کلخوران، آرامگاه سید امین‌الدین جبراییل از دیگر اجداد صفویان است که در روستایی با همین نام قرار دارد. قدمت بنای این بقعه به اوایل قرن دهم هجری قمری می‌رسد و طرحی هشت ضلعی دارد. از این آرامگاه با نام کلخوران شیخ هم یاد میشود و در فهرست آثار ملی ایران هم به ثبت رسیده است.
بازار تاریخی اردبیل از دیگر جاذبه‌های دیدنی این استان است که قدمت آن به دوره صفویه و قبل از آن می‌رسد. این بازار در دوره صفویه بسیار پرشکوه و پررونق بوده و چندین راسته همچون بازار زرگران، پارچه فروشان، کفاشان، چاقوسازان و آهنگران دارد.
5. گورهای متعلق به عصر آهن
در میان شهرهای اردبیل و مشگین شهر، چهار گور باستانی کشف شده است که قدمت آن‌ها به عصر آهن می‌رسد. این گورها سالم نیستند و در طول زمان مورد غارت قرار گرفته‌اند. بااین‌حال از سایت‌های باستان‌شناسی مهم در اردبیل به شمار می‌روند که میان تاریخ‌دوستان محبوبیت دارند.
دیگر جاذبه‌های استان اردبیل
پل معلق مشگین شهر به عنوان طولانی‌ترین و مرتفع‌ترین پل معلق کابلی خاورمیانه در ارتفاع ۸۰ متری رودخانه خیاوچایی و بر روی پارک جنگلی مشگین شهر احداث شده است. این پل بخشی از مجموعه گردشگری خیاو تا گیردولی است و سالانه گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف ایران به سمت خودش می‌کشاند.
بقعه شیخ حیدر که از نوادگان شیخ صفی‌الدین اردبیلی بود، در ۹۲ کیلومتری غرب مرکز استان اردبیل و در مرکز شهرستان مشگین شهر قرار دارد. این مقبره در باغ سبز و با صفایی که قبرستان قدیمی مشکین شهر بوده و در مرکز شهر واقع شده است. نمای بیرونی بقعه شیخ حیدر مزین به کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ با آیه‌هایی از قرآن کریم و اشکال هندسی است. این بنا در دو طبقه ساخته شده و در مورد قدمت بنا و تاریخ احداث آن هم اعتقاد بر این است که این بنا از آثار قرن ۷ و ۸ هجری قمری است و در دوره صفویه تکمیل و کاشیکاری شده است.
این روستا از شمال به روستای اوجور، از شرق به روستای شایق، از جنوب غرب به روستای شاه نشین و از جنوب شرق به روستای میمند محدود می شود. این روستا از سطح دریا بیش از ۲۰۰۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان بسیار سرد است. میزان بارش سالیانه قلمرو اراضی روستا، بیش از ۴۰۰ میلی متر است. بررسی های میدانی و شواهد موجود نشان می دهد که مکان گزینی یا استقرار روستا در حدود ۳ قرن یا بیشتر روی داده است. این روستا قبلاً ییلاق چراگاهی عشایر شاهسون بوده است.
منبع: ایرنا
منطقه گردشگری ازناو در جنوب شهر خلخال و در نزدیکی جاده اسالم قرار دارد و شامل کوه ازناو، چشمه ازناو و باغهای مفرح بوده و همه ساله پذیرای خیل عظیمی از گردشگران است. چشمه ازناو در فاصله 5 کیلومتری از منطقه گردشگری قرار دارد.
- موزه‌های اردبیل
موزه‌های متنوع بسیاری همچون موزه تاریخ طبیعی، موزه مردم‌شناسی، موزه صنایع دستی، موزه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، موزه مفاخر، موزه تخصصی باستان‌شناسی، موزه سنگ، موزه تاریخ علوم و موزه چینی خانه در این استان واقع شده‌اند. اگر بازدید از موزه‌ها برایتان جذاب است، موزه‌های اردبیل می‌تواند پیشنهاد مناسبی برای شما باشد.
جاذبه‌های طبیعی اردبیل
همان‌طور که گفتیم اردبیل به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و قرار گرفتن در دامنه مرتفع سبلان، سرشار از دیدنی‌های طبیعی و بکر است. کوه سبلان، دریاچه شورابیل، رودخانه بالیقلو چای، دریاچه نئور، جنگل فندق‌لو، آبشار نره‌گر و آبشار سردابه بعضی از دیدنی‌های طبیعی و منحصربه‌فرد این منطقه محسوب می‌شوند.
اگر گشت‌وگذار در دامنه‌های کوه سبلان، بازدید از روستاهایی که در میان طبیعت بکر قرار گرفته‌اند، چشمه‌ها، آبشارها، رودخانه و دریاچه‌ها برایتان جذاب است، بدون شک باید برای سفر به اردبیل برنامه‌ریزی کنید. سرعین، مشگین شهر، نمین، خلخال، روستاهای اندبیل و انار از مناطق توریستی و جذاب این استان به شمار می‌روند. جاده اسالم به خلخال را هم فراموش نکنید که تکه‌ای از بهشت روی زمین است. سرعین هم به عنوان شهر آب گرم‌ها و چشمه‌های معدنی این استان، میزبان گردشگران بسیاری است که برای آب درمانی به آن سفر می‌کنند.
اگر هم سرمای اردبیل و بارش برف برایتان جذاب است به پیست اسکی آلوارس سری بزنید. این پیست اسکی در روستایی با همین نام و در دامنه کوه سبلان قرار دارد. این پست در ارتفاع بسیار زیادی قرار گرفته و به همین دلیل حتی از خود شهر اردبیل هم سردتر میشود. به همین دلیل است که در زمستان معمولا خلوت‌تر بوده و تنها روزهای پنج‌شنبه و جمعه باز است. بااین‌حال این پیست، بزرگ‌ترین پیست اسکی ایران به شمار می‌رود.
در اردبیل چه غذاهایی بخوریم؟
اردبیل یکی از آن استان‌های بسیار خوشمزه ایرانی است. غذاهای محلی و سنتی اردبیل بسیار خوش طعم و مشهور بوده و می‌تواند هر اشتهایی را وسوسه کند. اگر به اردبیل سفر کردید، کباب شیشلیک، آلبالو پلو، اوماج آشی، آش دوغ، سوتلی آش، بزباش، پیچاق قیمه، ترح پلو، ترشی‌قرمه، چیغیرتما، حلوای سیاه، لونگی و قیساوا را حتما امتحان کنید.
البته تعداد غذاهای سنتی و محلی اردبیل بسیار بیشتر از این‌ها است. بااین‌حال آش‌ها و کباب‌های اردبیل بسیار شهرت دارند. آش دوغ اردبیل را می‌توان مهم‌ترین غذای سنتی اردبیل دانست که به عنوان یک غذای سنتی بین‌المللی هم شناخته میشود.
سوغاتی‌های اردبیل کدام است؟
منبع: پارسی کرفت
سوغاتی‌های اردبیل را می‌توان به دو گروه صنایع دستی و خوراکی‌ها تقسیم کرد. به دلیل آنکه رادبیل یک استان مرتفع محسوب میشود، در کوهستان‌های سبلان صنعت پرورش عسل بسیار رواج دارد. به همین دلیل عسل سبلان را می‌توان یکی از مهم‌ترین سوغاتی‌های خوراکی اردبیل دانست. همچنین حلوای سیاه، سرشیر و شکلات ریسه از دیگر خوراکی‌های محبوب اردبیلی است که می‌توانید به عنوان سوغات برای خانواده یا دوستان خود هدیه ببرید.
تاریخ و قدمت کهن اردبیل باعث شده تا صنایع دستی در این استان در تمامی ادوار بسیار پررونق و متنوع باشد. آبگینه، گلیم‌بافی، رودوزی، چرم‌‌دوزی، نمد مالی و صنایع دستی چوبی و سنگی بعضی از سوغات بی‌نظیر این استان بوده که به دست هنرمندان اردبیلی تهیه میشود. گلیم اردبیل را می‌توان مهم‌ترین صنایع دستی اردبیل دانست که در میان گردشگران هم بسیار محبوب است.
کلام آخر
اردبیل مهد جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیاری بوده و به عنوان یک استان سردسیر، در فصل‌های تابستان و بهار میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است. اگر شما هم به طبیعت دیدنی و چشم‌نواز اردبیل و تاریخ و فرهنگ غنی آن علاقه‌مند هستید، آب‌وهوای معتدل تابستانی این استان را از دست ندهید و از اردبیل دیدن کنید.
تهیه و تالیف: لست‌سکند
