معرفی کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی در دوره صفویه بین سال‌های 1078 تا 1109 ساخته شده است. اینکاروانسرا بهدلیل موقعیت قرار‌گیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و در راه اصلی ری، طالقان و مازندران بوده است. با قدم‌زدن در محدوده مرکزی شهر کرج این سازه تاریخی را می‌بینید. در کلان شهر کرج بناهای تاریخی مختلفی از ادوار گذشته وجود دارد. با گشت و گذاری در شهر می توانید بناهای تاریخی دوره سلجوقی را در ورودی شهر در قالب یک پل تاریخی با معماری زیبا ببینید که گذر سال ها از زیبایی آن کاسته است. در این بخش می‌خواهیم با کاروانسرای شاه عباسی کرج بیشتر آشنا شویم.
کاروانسرای شاه عباسی در جاده ابریشم و شاهراه ارتباطی شرق به غرب کشور قرارگرفته و تنها کاروانسرای درون شهری ایران است. این کاروانسرا در ابتدای ساخت برای کاروان ها و مرکب هایشان مکان استراحت بوده و در اوایل دوران قاجاریه تبدیل به پادگان یا قلعه نظامی شد و در اواخر این دوره به عنوان مدرسه (موسوم به فلاحت) بکار رفته است.
کاربری اینکاروانسرا، در دوران قاجار و پهلوی، به پادگان و مدرسه تغییر یافته بود. همچنین، اولین مدرسه کشاورزی ایران در این کاروانسرا تاسیس شده است. بنای یاد شده در سال‌های گذشته و قبل از بازسازی انبار غلات بوده است که بیشترین‌آسیب به ساختمان این مجموعه، در همین دوره خورده است. زمانی این بنا محل اتراق کاروان‌ها نیز بوده است.
معماری کاروانسرا
بنای کاروانسرای شاه عباسی دارای قاعده‌ای یکسان نیست. بنای اینکاروانسرا مربع شکل است که مساحت کلی آن شش هزار متر‌مربع است و مساحت زیربنای آن 2500 متر‌مربع است. دو شاه‌نشین، 22 حجره برای اسکان مسافران و پنج بارانداز را نیز دارا بوده. گرداگرد بنا، در گذشته، اصطبل قرار داشته است. از ویژگیهای ممتاز اینکاروانسرا، قرارگرفتن ورودی در ضلع شمال شرقی است. در کاروانسراهای دیگر معمولا ورودی در ضلع جنوبی است. در وسط حیاط کاروانسرا یک حوض سنگی وجود دارد که در گذشته قنات شمال به جنوب به آن آب‌رسانی می‌کرد و جلوه زیبایی به کاروانسرا بخشیده است.
یک حلقه چاه در وسط حیاط کاروانسرا قرار دارد که مربوط به عبور همین قنات بوده است. مصالح استفاده شده در ساخت این بنا، سنگ، آجر و ملات ساروج بوده‌اند. یکی دیگر از ویژگیهای جالب توجه اینکاروانسرا نبودن برج در اطراف بنا و همچنین نبود اتاق محافظان است که خودبیان می‌کند معمار این بنا کم‌تر نگران امنیت آن بوده است. همچنین در بالای در ورودی کاروانسرا جای خالی یک کتیبه دیده میشود که شاید حاوی نوشته‌ای درخصوص سال ساخت و سازنده بنا بوده است.
