در دامه کوه‌های مند و در نزدیکی روستای خورموج، نیایشگاه مند یا معبد کلات قرار دارد. قدمت این نیایشگاه به دو هزار سال پیش و زمان حضور آیین مهرپرستی در ایران باز می‌گردد. امروزه در بخش پیشنهادات ایرانگردی لست‌سکند به سراغ این جاذبه استان بوشهر رفته‌ایم. با ما همراه باشید.
معرفی نیایشگاه مند
منبع: گردشگری ۷۲۴
استان بوشهر یکی از استان‌های تاریخی ایران به حساب می‌آید که جاذبه‌های تاریخی بی‌نظیر در مناطق مختلف آن قرار دارد. یکی از جاذبه‌های تاریخی این استان نیایشگاه مند یا معبدکلان است. این نیایشگاه در دامنه کوهی به نام مند قرار دارد که در فاصله ۳۰ کیلومتری روستای خورموج از شهرستان دشتی میباشد.
نیایشگاه مشرف بر رودخانه سیلابی است که راه ورود به آن نیز از کنار همین این رودخانه قدیم میباشد. این رودخانه امروزه خشک شده است اما آثار تاریخی در اطراف آن به چشم می‌خورد.
تاریخچه نیایشگاه مند
منبع: گردشگری ۷۲۴
قدمت نیایشگاه مند یا معبد کلات را دو هزار سال تخمین می‌زنند. از نظر کارشناسان، سبک معماری و مصالح مورد استفاده در این نیایشگاه متعلق به دوران اشکانیان و اوایل دوران ساسانیان میباشد.
به طور کلی نیایشگاه متعلق به دوران حضور مهرپرستی در ایران بوده و که این نشان می‌دهد نیایشگاه متعلق به دوران قبل از اسلام در بوشهر بوده است.
مشخصات نیایشگاه مند
منبع: گردشگری ۷۲۴
نیایشگاه در میان کوه و صخره‌ها ساخته شد و برای اینکه بتوانند قسمت‌های مختلف نیایشگاه را بسازند سنگ‌ها و صخره‌های کوه را تراشیده‌اند.
نیایشگاه مند یا معبد کلات را باید یکی از نمونه‌های زیبا از تمدن ایران قدیم دانست که پیشزرفت معماری زمان خود را به ما نشان می‌دهد. همچنین نیایشگاه یک نمونه اصیل از زمان حضور آیین مهرپرستی در ایران میباشد.
معماری نیایشگاه مند
منبع: گردشگری ۷۲۴
در ساخت بنا از معماری‌های ایرانی، هندی، آشوری و فینیقی استفاده شده تا بنای زیبا و با استحکام ساخته شود. بنا دارای دو در ورودی بوده است که یک در بر اثر اتفاقات طبیعی (زلزله و سیل) تخریب شده است. ورودی کنونی در ارتفاع ۶۰ متری قرار دارد. نمای خارجی در در حال حاضر سقف قوسی با انحنای منظم بوده و درب دیگر که تخریب شده سقفی ساده داشته است.
منبع: گردشگری ۷۲۴
یک شاه‌نشین با یک سکوی میانی و یک سکوی افقی در قسمت راست شاه‌نشین ساخته شده و همچنین در این قسمت یک اتاق قوسی با انحنای منظم که از سنگ و گچ میباشد، نیز دیده میشود. در طرفین شاه‌نشین حفره‌های وجود دارد که به احتمال زیاد به منظوره پنجره و نورگیرهای رواق‌های اصلی نیایشگاه بوده است.
طبقات مختلف نیایشگاه مند
منبع: گردشگری ۷۲۴
نیایشگاه مند یا معبد کلات از سه طبقه تشکیل شده (طبقه زیرین تحتانی، میانی یا اصلی، بالایی یا فوقانی) است. هر طبقه از نیایشگاه برای هدف خاصی بنا شده و معماری خاص خود را دارد. راه ارتباطی هر طبقه با طبقه دیگر نیز متفاوت میباشد.
منبع: گردشگری ۷۲۴
نیایشگاه شامل بخشهای مختلفی است از جمله شاه‌نشین، آتشگاه، دخمه‌ها و چند اتاق و رواق. در طبقه تحتانی چاه‌های دیده میشود که از نظر کارشناسان محل دفن اجساد یا نگهداری استخوان‌های اجساد حفاری شده بود. در طبقه میانی یا اصلی مراسم‌های مذهبی برگزار می‌شده و همچنین محل نشستن کاهنان و مقربان نیایشگاه بوده است. در این قسمت یک سکو دیده میشود که برای برگزاری مراسمی به نام گنهکار یا قربانی بوده و گناهکار یا قربانی بر روی آن سکو قرار می‌گرفت.
میدان نیایشگاه مند
منبع: گردشگری ۷۲۴
با توجه به وجود بقایای درختانی و آب‌انبارهای که در پای کوه هستند، به نظر در جلوی نیایشگاه میدانی وجود داشته که این میدان برای جلوگیری از نفوذ سیلاب‌های شدید از بند‌های بسیار و از گچ و سنگ ساخته شده بود. این میدان همچنین محل تجمع مردم بوده که به مرور زمان از بین رفته است.
دخمه‌های باستانی نیایشگاه
عکاس: هادی انصاری
در نیایشگاه مند دخمه‌های نیز دیده میشود که به عنوان قبر از آن استفاده می‌کردند. این دخمه به تقلید از خانه‌های موجود در آن زمان ساخته شده بودند. نقشه ساخت قبرها نیز از قبرهای فینیقی گرفته شده بود. دخمه‌ها به شکلی هستند که روی هم قرار گرفته‌اند و هر چه به طبقات بالاتر نزدیک شوید، از ابعاد دخمه‌ها کاسته میشود.
این شیوه ساخت اصالت بابلی و عیلامی دارد. جالب است بدانید در یکی از دخمه‌ها یک صندلی سنگی وجود دارد که به شیوه معماری سنگی هندی حجاری شده است.
بهترین فصل سفر به نیایشگاه مند
بهترین زمان سفر به شهرستان دشتی و دیدن نیایشگاه مند روزهای پاییز و زمستان است. با توجه به آب و هوا منطقه در تابستان و بهار، برای دیدن نیایشگاه در تابستان احتمالا گرما و رطوبت زیادی باید تحمل کنید، برای همین پیشنهاد میشود در روزهای خنک نیمه دوم سال به این نیایشگاه ۲۰۰۰ ساله بروید.
سخن پایانی
در قسمت‌های مختلفی از استان بوشهر می‌تواند جاذبه‌های تاریخی بسیاری دید. نیایشگاه مند یکی از جاذبه‌های تاریخی این استان به حساب می‌آید که قدمت آن به دوران اشکانیان و اوایل دوران ساسانیان باز می‌گردد. این مکان که برای برگزاری مراسم‌های مذهبی و همچینن دفن اجساد بوده است. اگر در سفرتان به استان بوشهر از این جاذبه دیدن کرده‌اید، تجربه‌هایتان با ما در میان بگذارید.
