جهانگردی در دنیای امروز ما بعد از صنعت نفت و گاز، سومین صنعت در تجارت جهانی محسوب میشود. بین روش‌های مختلف حمل‌ونقل در گردشگری، راه‌آهن به دلیل ارزان‌تر بودن، ایمنی بیشتر و راحتی آن، اهمیت ویژه‌ای دارد. به دلیل همین جذابیت قطار، نوعی گردشگری به نام گردشگری ریلی به وجود آمده است که یکی از اشکال مختلف توریسم با محوریت سفر با قطار است و به دو دسته تجربه «بین ریلی» و «ریلی» تقسیم میشود.
این نوع گردشگری به مسافرانی پیشنهاد میشود که مایلند در مدت زمان محدود تعطیلاتشان، جاهای مختلفی را ببینند و در عین‌حال حرکت آرام در سفر برایشان خوشایند است (عجله‌ای برای رسیدن به مقصد ندارند!) و به قول معروف می‌خواهند دمی بیاسایند!
توسعه سریع مسیرهای مونوریل و ریلی در مناطق جنگلی و کوهستانی و استفاده از جذابیت‌های داخلی قطارها حاکی از تقاضای زیاد و اهمیت راه‌آهن در توسعه این نوع گردشگری است. کشور ما با جغرافیای وسیع، مناظر طبیعی بکر و 14078 کیلومتر شبکه راه‌آهن استاندارد موقعیت ممتازی برای گسترش گردشگری ریلی دارد. در این مطلب زیباترین خطوط ریلی ایران را مرور می‌کنیم.
زیباترین خطوط ریلی ایران کجاست؟
سفر با قطار و تماشای منظره‌های اطراف از پشت شیشه‌های آن، تجربه‌ای لذت‌بخش است. آنقدر لذت‌بخش که توسط میلیون‌ها مسافر جهان تبدیل به عکس‌های زیبا و حیرت‌انگیز، تابلوهای نقاشی، شعر یا سکانسی از یک فیلم میشود. تماشای تصاویر پشت شیشه‌های قطار، تغییر منظره‌ها و رنگ‌ها در ساعت‌های مختلف تجربه‌ای آرام‌بخش برای ذهن بازیگوش هر مسافری است.
اگر مسافر یکی از مسیرهای راه آهن ایران هستید، خواندن این مطلب به شما کمک می‌کند زیباترین و مشهورترین خطوط ریلی ایران را که برخی از آن‌ها جزء آثار ملی محسوب می‌شوند و حدود دو قرن از احداث آن‌ها می‌گذرد، بشناسید. این خط ریلی از میان رشته کوه البرز عبور می‌کند، جاذبه‌هایی مانند پل‌های بلند، دره‌ها، تونل‌های طولانی، رودخانه‌ها و چشمه‌ها را دربرمی‌گیرد و از روی پل‌های تاریخی سه خط طلا، ورسک و گردنه گدوک که مرتفع‌ترین نقطه و طولانی‌ترین تونل منطقه است عبور می‌کند تا زیباترین خط ریلی ایران را شکل دهد.
خط ریل تهران شمال
راه آهن شمال یا راه آهن مازندران، یکی از شعبه‌های اصلی راه آهن سراسری ایران است که در سال ۱۳۰۸ خورشیدی در دوران رضا شاه پهلوی، نخستین فاز آن بین شهرهای ساری-بندر شاه افتتاح شد. این راه‌آهن دارای ۲۷ ایستگاه است که هفت ایستگاه مشترک با راه آهن خراسان دارد. حوزه استحفاظی راه آهن شمال از سوزن خروجی ایستگاه گرمسار در استان سمنان آغاز و با عبور از کوه‌های البرز و بخش‌هایی از استان تهران وارد استان مازندران و مناطق جنگلی شده و با عبور از شهرهای متعدد و مناطق جلگه‌ای، وارد استان گلستان شده و در انتها به ایستگاه گرگان ختم میشود که به همین دلیل به آن خط ریلی گرگان هم می‌گویند.
شهرهای شمالی ایران از مهم‌ترین مقاصد گردشگری هستند و یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌ها برای مسافران این شهرها تغییر چهره رشته کوه البرز از دامنه‌های جنوبی تا دامنه‌های شمالی و مسیری سراسر سبز و زیبا در دل طبیعت است. مسیر تهران تا ساری 24 ایستگاه قطار دارد، تا شهر گرمسار همه‌چیز مانند مسیرهای ریلی دیگر است اما از گرمسار به بعد منظره‌های بکر طبیعی ظاهر می‌شوند. پس از پل سفید، قطار از دل کوهستان وارد جنگل میشود که در این مسیر سد لفور و پارک جنگلی جوارم دیده می‌شوند.
پل ورسک
پل وِرِسک از بزرگ‌ترین پل‌های راه‌آهن سراسری ایران است که در ارتفاعات روستای ورسک در ۲۷ کیلومتری شهر پل سفید در شهرستان سوادکوه استان مازندران قرار دارد. پل ورسک با 86 متر طول و ارتفاع 110 متری از شاهکارهای مهندسی به حساب می‌آید و در سال ۱۳۱۵ به بهره‌برداری رسیده است. این پل در دوران جنگ جهانی دوم توسط چرچیل، نخست‌وزیر وقت انگلیس «پل پیروزی» لقب گرفت. علاوه بر قطارهای مسافربری، قطارهای باری و سوختی هم از روی این پل عبور می‌کنند.
تونل گدوک
تونل گدوک حدود 2887 متر طول دارد و طولانی‌ترین تونل ایران است، به طوری که 4 دقیقه گذشتن قطار از داخل این تونل طول می‌کشد. تونل گدوک که تقریبا 90 سال از عمر آن می‌گذرد در انتهای مسیر به مرتفع‌ترین تونل ایران تبدیل میشود.
سه خط طلا
در زمان حکومت رضاشاه و در اول اردیبهشت سال ۱۳۱۲ شرکت دانمارکی کامپساکس قرارداد احداث راه‌آهن شمال جنوب ایران را امضاء کرد. تا قبل از آن برخی شرکت‌های آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی در ساخت راه‌آهن از میان کوه‌های البرز ناکام مانده بودند.
بهترین مهندسان اروپا به ایران آمده و پس از تهیه عکس هوایی از کوه‌های البرز متوجه شدند که راه‌آهن باید از روستای عباس‌آباد (که بعدها به ورسک تغییر نام داد)، عبور می‌کرد و قطار پس از عبور از روستای ورسک باید طی مسافت 10 کیلومتر و نیز ۶۰۰ متر صعود، از کوهستان عبور و به سمت تونل گدوک حرکت می‌کرد که حرکت در چنین شیب تندی برای قطار ناممکن بود. پس آنان تصمیم گرفتند مسیر را به شکل سه پله بر روی دامنه کوه اجرا کنند که به سه خط طلا معروف شد.
طراحی این خطوط به جهت کم کردن شیب و افزایش ضریب قدرت لوکوموتیوها در نظر گرفته شده است که برای ایرانیان ارزشی به مراتب بیشتر از طلا دارد. از این رو به این سه خط راه آهن که بالای یکدیگر قرار دارند به اصطلاح سه خط طلایی راه‌آهن می گویند.
خط ریلی مشهد ساری
در مسیر قطار مشهد ساری با مناظر زیبایی رو‌به‌رو می‌شوید. این قطار از ایستگاه‌های فریمان، کاشمر، نیشابور، سبزوار، جوین، اسفراین، شاهرود، دامغان، سمنان، گرمسار، فیروزکوه، پل سفید و قائم شهر عبور می‌کند و سپس به ساری می‌رسد.این قطار تنها در ایستگاه‌های کاشمر، اسفراین، شاهرود، دامغان، سمنان، گرمسار، فیروزکوه و قائم شهر توقف می‌کند.
خط ریل قزوین رشت
راه آهن قزوین رشت در سال ۹۷ افتتاح شد. قطار رشت از میان کوه‌ها، دشت‌ها، سد و پوشش‌های جنگلی زیبا عبور می‌کند و فرصتی برای تماشای طبیعت برای مسافران فراهم می‌کند. از قزوین که بگذرید بخش کوهستانی راه آغاز میشود و از دل کوه‌ها می‌گذرد. کوه‌هایی که برای پشت سر گذاشتن آن‌ها ۵۲ تونل که در مجموع ۲۲۰۰۰ متر طول دارند در مسیر راه آهن رشت حفر شده‌اند. ایستگاه بعدی دستجرد کوهین و مرتفع‌ترین نقطه مسیر است.
در روزهای بهار چشم‌انداز پیش رو دشت‌های سرسبز است که در تابستان و پاییز به رنگ طلایی در می‌آیند و در زمستان نیز پوشیده از برف می‌شوند. پس از پشت سر گذاشتن ارتفاعات کوهین به لوشان قطار وارد استان گیلان میشود. در ادامه ایستگاه منجیل قرار دارد و از این جا کم‌کم طبیعت و چشم‌انداز عوض میشود.
درختان زیتون و استان منجیل با زیتون‌فروشی‌های معروف آن در این مسیر مشاهده می‌شوند. ایستگاه امامزاده هاشم مقصد بعدی قطار است. شهری زیبا و دیدنی که از کنار رودخانه سفید رود عبور می‌کند و زیباترین مناظر را پیش چشم می‌آورد. با پشت سر گذاشتن امامزاده هاشم به ایستگاه رشت می رسید. ایستگاهی که نزدیک روستای فلکده در ۱۲ کیلومتری جنوب شهر قرار دارد. ساختمان آن را می توان زیباترین ایستگاه راه آهن کشور دانست که با الهام از زیبایی‌های طبیعت و شبیه به موج دریا ساخته شده است. این بنا را به گونه طراحی کرده‌اند که حداقل هزینه نگهداری را داشته باشد و علاوه بر زیبایی، کارآمد و مقاوم باشد.
شما کدام یک از این خطوط ریلی زیبای ایران را تجربه کرده‌اید؟
تألیف: لست‌سکند
