از زمانی که انسان چشم باز کرد، تمایل به دیدن جهان در او شکوفا شد. سفر کردن از آرزوهای دیرینه انسان‌ها بوده است. انسان‌ها فارغ از محدودیت‌های ذهنی و جسمی خود به دنبال آن هستند تا جهان و طبیعت را کشف و با فرهنگ‌ها و تاریخ جوامع آشنا شوند. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، حدود ۱۵ درصد جمعیت زمین (یک میلیارد و ۲۰۰ هزار نفر) دارای معلولیت هستند. این افراد هم درست مانند سایر انسان‌ها به دنبال سفر کردن و تجربه لذت‌بخش گردشگری هستند. به همین دلیل مفهوم گردشگری برای همه یا گردشگری در دسترس (Accessible Tourism) در سال ۲۰۰۹ مطرح شد. این مفهوم زیرساخت‌های لازم برای گردشگری در تمام مناطق را فراهم می‌کند تا همه انسان‌ها بدون توجه به سن، نژاد، معلولیت جسمی و ذهنی بتوانند در میان کشورها سفر و جهان را کشف کنند. در ادامه همراه باشید تا گردشگری در دسترس را به شما معرفی کنیم.
گردشگری در دسترس یا Accessible Tourism چیست؟
ممکن است که تا به حال اصطلاح گردشگری در دسترس یا گردشگری برای همه را نشنیده باشد. جای تعجبی هم ندارد، چرا که این اصطلاح تقریبا جدید بوده و هنوز در همه کشورها اجرا نمی‌شود. در ایران از این مفهوم با عبارت‌های «گردشگری برای همه»، «گردشگری در دسترس» و «گردشگری دسترس‌پذیر» نام برده میشود. مفهوم گردشگری در دسترس یا Accessible Tourism در سال ۲۰۰۹ توسط دیکسون و دارسی برای افراد ناتوان جسمی و ذهنی مطرح شد. این نوع گردشگری با فراهم کردن تسهیلات مورد نیاز افراد معلول، نابینا، ناشنوا، لال و حتی افراد مسن، زنان باردار و کودکان، این امکان را ایجاد می‌کند تا همه از کودک تا افراد ناتوان بتوانند از امکانات گردشگری به صورت عادلانه و با حفظ کرامت خود بهره ببرند.
در گردشگری برای همه، تمامی خدمات، محصولات و محیط‌ها به گونه‌ای طراحی و آماده می‌شوند که همه افراد فارغ از محدودیت‌های جسمی و ذهنی خود بتوانند از آن‌ها استفاده کنند. هتل‌ها، موزه‌ها و شرکت‌های بسیاری در سراسر جهان در تلاش هستند تا خدمات و محصولات خود را متناسب با این افراد ارائه کنند. در حقیقت گردشگری در دسترس به این معنا است که همه افراد حق برابری برای لذت بردن از سفر دارند و بازدید از تمام جاذبه‌های گردشگری چه طبیعی، چه تاریخی و چه فرهنگی باید برای همه امکان‌پذیر باشد.
معلولیت ناتوانی نیست
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که افرادی که دارای معلولیت هستند، نمی‌توانند همانند سایر گردشگران به سفر مشغول شوند و گردشگری برای آن‌ها پیشنهاد مناسبی نخواهد بود. خیلی‌ها بر این باورند که ماجراجویی برای افراد دارای معلولیت می‌تواند خطرناک باشد. اما نباید فراموش کنیم که معلولیت ناتوانی نیست و افراد عادی از درک توانایی معلولان عاجز هستند.
درست مانند سایر انسان‌ها، افراد دارای معلولیت هم این حق را دارند لذت سفر کردن را تجربه کنند و به ماجراجویی بروند. به همین دلیل صنعت گردشگری در تلاش است تا با ایجاد امکانات و تسهیلات، این افراد را به سفر رفتن تشویق و از آن‌ها حمایت کند.
فیلم مستند «Right to Risk»، ماجراجویی ۱۵ روزانه هشت فرد دارای معلولیت را در پارک ملی گرند کنیون آمریکا به تصویر کشیده است. این مستند گواهی بر این موضوع است که «باید به افرادی دارای معلولیت اجازه دهیم تا مسئولیت خود را بر عهده گرفته و خودشان تصمیم‌گیری کنند». باید پیش فرض‌ها را کنار گذاشته و ببینیم که این افراد هم دارای توانایی‌هایی هستند و می‌توانند درست مانند سایر افراد به ماجراجویی و سفر بروند. فرقی نمی‌کند که عصای سفید داشته باشیم یا ویلچر، اگر هدفمان صعود به قله یا غواصی در اعماق اقیانوس است، باید برای رسیدن به آن‌ها تلاش کنیم.
اگر قسمت هفدهم از فصل اول رادیو ماجرا را به خاطر سپرده باشید، سعید ضروری به خوبی ثابت می‌کند که معلولیت ناتوانی به حساب نمی‌آید.
گردشگری برای همه یا گردشگری در دسترس چگونه است؟
گردشگری برای همه یا در دسترس به آن معنا است که همه افراد بتوانند بدون ترس سفر کرده و گردشگری را تجربه کنند. درست است که محدودیت‌هایی وجود دارد، اما با رعایت بعضی نکات می‌توان گردشگری در دسترس را اجرا کرد.
۱. انتخاب و تحقیق درباره مقصد
جزییات شناخت مقاصد و امکانات موجود در شهرها و کشورها به صورت کامل وجود ندارد و به همین دلیل افراد دارای معلولیت نمی‌توانند به خوبی شرایط مقصد سفر خود را پیش از سفر بررسی کنند. سازمان‌های فعال در حوزه گردشگری با فراهم کردن اطلاعات کامل درباره مقاصد، می‌توانند سفر کردن را برای این افراد راحت‌تر کنند. اگر این افراد نتوانند اطلاعات کاملی درباره مقصد و جاذبه‌های گردشگری آن پیدا کنند، ممکن است که از سفر دست بکشند.
۲. رزرو سفر
اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های بسیاری در حوزه رزرو سفر از خرید بلیط هواپیما تا رزرو اقامتگاه و خرید بلیط موزه فعال هستند. اما افرادی که نابینا بوده یا نمی‌توانند از قدرت دستان خود استفاده کنند، چگونه باید با این وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها کار کنند؟ سازمان‌ها و آژانس‌های گردشگری برای حل این مشکل باید تلاش کرده تا همه افراد فارغ از محدودیت‌های خود بتوانند به سادگی سفر خود را رزرو کنند.
۳. سفر به مقصد
افراد دارای معلولیت هم درست مانند بقیه از اتوبوس، قطار یا هواپیما برای سفر خود استفاده می‌کنند. به همین دلیل اگر این وسیله‌های حمل‌ونقل به ریل‌های ویلچر یا دیگر امکانات مورد نیاز این افراد مجهز نباشد، سفر کردن برای آن‌ها دشوار میشود. به همین دلیل در تهیه وسایل حمل‌ونقل عمومی بهتر است که به امکانات و تسهیلات مورد نیاز همه افراد کودک، مسن و دارای معلولیت توجه شود.
۴. لذت بردن در مقصد
برای آنکه همه افراد بتوانند در مقصد سفر خود به ماجراجویی رفته و از تفریح‌ها و بازدید جاذبه‌ها لذت ببرند، نیاز دارند تا امکانات مورد نیاز آن‌ها فراهم باشد. برای مثال برای بازدید از موزه‌ها، وجود راهنمای صوتی به افراد ناشنوا کمک خواهد کرد. سازمان‌های گردشگری با فراهم کردن امکانات مورد نیاز این افراد از حمل‌ونقل در شهر تا اقامت در هتل‌ها و بازدید از جاذبه‌ها، می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا سفر آسان و لذت بخشی را تجربه کنند.
نمونه‌های جهانی گردشگری برای همه
۱. مسافر ویژه
مسافر ویژه یا The Special Traveler، یک راهنمای مجازی گردشگری در دسترس است که به افرادی که ویلچر دارند، کمک می‌کند تا در برزیل مقصد و فعالیت‌های خود را بررسی کنند.
۲. سفر وسمان
سفر وسمان یا Wesemann Travel، جامعه ناشنوایان در سراسر جهان است. این پروژه به افرادی که ناشنوا هستند، کمک می‌کند تا بدون مشکل سفر کنند. برای مثال راهنمایان گردشگری به خوبی آموزش می‌بینند و با دنیای این افراد آشنا می‌شوند.
۳. لطفا هنر را لمس کنید
لطفا هنر را لمس کنید یا Please Touch the Art، پروژه موزه هنرهای مدرن نیویورک است که برای نابینایان تورهای گردشگری داخل موزه برگزار می‌کند. افراد نابینا با استفاده از دستکش و راهنمایی دقیق می‌توانند آثار را لمس کنند.
کلام آخر
فراموش نکنیم که گردشگری و سفر کردن حق هر انسانی است و همه انسان‌ها روی زمین بدون توجه به محدودیت‌های جسمی و ذهنی که دارند، اگر امکانات برایشان مهیا باشد، می‌توانند سفر کرده و زمین را کشف کنند. گردشگری برای همه یا گردشگری در دسترس، مفهومی است که به این افراد کمک می‌کند تا آسان‌تر و راحت‌تر به سفر بروند.
تألیف: لست سکند
