در ایران، مناطقی وجود دارد که گاهی با قدم گذاشتن در آنها، از این دنیا جدا می‌شویم و گویی پا به دنیای قصه‌ها و رویاها گذاشته‌ایم. این مناطق انگشت‌شمار، هرکدام بنا به دلیل خاصی دست‌نیافتنی به نظر می‌رسند. در بخش ایرانگردی امروز به سراغ روستای دیزباد بالا رفته‌ایم، یکی از همین مناطقی که انگار این جهانی نیستند، روستایی که صد در صد مردم آن باسواد هستند و به همین دلیل آن را متمدن‌ترین روستای ایران می‌دانند!
در همین راستا، بد نیست بدانید که اولین مدرسه‌ی روستا در سال 1312 تاسیس شد و ناصرخسرو نام داشت. این روستا، در سال 1348 به عنوان یکی از معدود روستاهایی که صد در صد باسواد است، در یونسکو به ثبت رسید و عجیب نیست که نخبگان فراوانی نیز از این روستا برخواسته باشند. افرادی چون امام قلی خاکی خراسانی که از شاعران فارسی زبان در سده 11 هجری قمری و محمد فدایی خراسانی، از شاعران و نویسندگان فارسی زبان در سده 12 هجری قمری.
یکی دیگر از نکاتی که باعث شده این روستا، در میان سایر روستاهای ایران، جایگاه ویژه‌ای داشته باشد، تفکیک زباله است! در این روستا نه تنها کسی حق ریختن زباله بر روی زمین را ندارد، بلکه مردم روستا خودشان را موظف می‌دانند که روستا را تمیز کنند و خیلی پیش‌تر از آنکه کسی به فکر تفکیک زباله بیفتد، آنها این کار را انجام می‌دادند.
در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر با این روستا آشنا شویم.
بهشت عاشقان محیط زیست
پیش از اینکه به توضیح این مورد بپردازیم که چرا این روستا، مقصد نهایی دلبستگان محیط زیست در ایران است، بد نیست به مهمترین محصولات این روستا اشاره‌ای داشته باشیم: روستای دیزباد بالا بهترین گردو و گیلاس خراسان رضوی را تولید می‌کند، محصولاتی که کاملا ارگانیک هستند و چنان کیفیتی دارند که باعث می‌شوند مردم از اقصی نقاط ایران به این روستا بیایند و پی کشف راز این کیفیت مثال زدنی باشند. اما واقعا این راز چیست؟
وقتی وارد این روستا می‌شوید، تابلوی جالبی را خواهید دید که روی آن نوشته شده: « مبادا شكار، مبادا تبر بر درخت و بهار، محیط و زمین را نكو پاك‌دار.» این، شعار مردم روستاست. نکته‌ی دیگری که در همان ابتدای ورود به روستا توجه شما را به خود جلب خواهد کرد، نمادی عجیب به شکل DNA است که بر روی یک بلندی نصب شده است. در قسمت بالایی این DNA، یک لانه‌ی کبوتر و یک قلم به چشم می‌خورد که به این معناست که فرهنگ حفاظت از محیط زیست، چیزی‌ست که در ژن مردم دیزباد بالا وجود داشته و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود.
موقعیت جغرافیایی روستای دیزباد بالا
وارد جاده‌ی نیشابور که می‌شوید و چشمتان به توربین‌های بادی که می‌افتد، قدم به منطقه‌ی دیزباد گذاشته‌اید. با گذشتن از رباط فخر داوود در 62 کیلومتری مشهد به سمت راست بپیچید و 13 کیلومتر دیگر را پشت سر بگذارید تا به روستای دیزباد بالا برسید این روستا بر روی دامنه‌های جنوبی رشته کوه بینالود به صورت شرقی – غربی قرار گرفته است و پس از ماسوله، معروف‌ترین روستای پلکانی ایران نیز هست.
سایر عجایب روستا
محمد درویش، کنشگر محیط زیستی، در مصاحبه‌اش با ایرنا، نکات جالبی را در مورد روستای دیزباد بالا بیان می‌کند، نکاتی که شاید برای ما عجیب و یا حتی رویایی و غیرواقعی به نظر برسند، اما حقیقت دارند و مردمان روستا به آنها پایبند هستند. باهم، این عجایب را می‌خوانیم:
1.«یك آرمانی در این روستا هست كه اولین بند این آرمان این است كه كسی حق ندارد در این روستا درخت بلند قد را قطع كند. می‌گویند پرنده‌ها بر درختان بلند قد بیشتر لانه می‌كنند چون امنیت دارند و هر چه حال پرنده‌ها بهتر باشد، آن پرنده‌ها كرم خرات گردو و گیلاس را می‌خورند و دیگر نیازی نیست سم شیمیایی برای آفت بزنیم.»
2.«در این روستا اگر كسی در مزرعه استخری دارد، موظف است حتماً چند تكه چوب در استخر بیندازد كه اگر پرنده‌ای خواست آب بخورد غرق نشود.»
3.«شورای روستا تصویب كرده است كه اگر كسی می‌خواهد خانه‌ای بسازد یا بخواهد خانه را مرمت كند، حتماً بخشی از خانه باید آشیان پرنده باشد. باورشان به این است كه هر چه پرنده‌ها حالشان در این روستا بهتر باشد، هم در قلمرویی كه پرواز می‌كنند كود بهتری در زمین می‌پاشند و این كود می‌تواند حاصلخیزی خاك را افزایش دهد كه دیگر نیازی به كود شیمیایی نیست و هم اینكه پرنده‌ها با آفات مبارزه می‌كنند و نكته دیگر اینكه پرنده‌ها با آوازی كه می‌خوانند حال مردم را بهتر می‌كنند.»
4.«در این روستا از تراكتور برای شخم زدن استفاده نمی‌كنند، در مواقع شخم سیب‌زمینی یا آلوی قطره‌طلا در زمین جاسازی می‌كنند، گرازها به بهانه اینكه سیب‌زمینی‌ها را پیدا كنند با پوزه قوی‌شان خاك را زیر و رو می‌كنند، غذا را پیدا می‌كنند و زمین را هم آماده كشت و زرع كرده‌اند.»
5.«در این روستا كسی شكارچی اجیر نمی‌كند كه گرازها را بكشند تا به محصولات كشاورزی‌شان آسیب نرسد، بلكه موانع فیزیكی ایجاد كرده‌اند كه گرازها نزدیك مزارع و درخت‌هایشان نشوند. یاد گرفته‌اند چگونه از موهبت‌های طبیعی استفاده كنند بدون اینكه خسارتی به مایملك و منابع محیط زیستی‌شان وارد شود.»
باهم بخشی از سخنان محمد درویش که در قسمت یازدهم پادکست رادیو ماجرا نیز منتشر شد و به عجایب روستای دیزباد بالا اشاره دارد را می‌شنویم:
سخن آخر
عجایب این روستا کم نیستند... اگر از عاشقان محیط زیست هستید، حتما سری به این روستا بزنید تا بتوانید لذت عمیق قدم زدن در میان مردمانی با فرهنگ فوق‌العاده را با جانتان تجربه کنید، تجربه‌ای که کمتر شانس این را داریم تا در زندگی در شهرهای شلوغمان آن را کسب کنیم.
توجه: لطفا اگر نام عکاسان تصاویری که در مطلب کار شده را می‌دانید و یا تصاویر متعلق به شماست، ما را در جریان قرار دهید تا نام شما به عنوان صاحب اثر در کنار تصاویر ثبت شود.
