چند وقتی بود که تصمیم گرفته بودم شهر زیبای شیراز رو اینجا معرفی کنم اما یه کم دیر رسیدم و متوجه شدم که همشهری عزیزم آقای نیما علائی زحمت این کار رو کشیدند. بازهم گفتم خوب هر گلی یه بوئی داره، من هم می‌نویسم شاید یه چیزی تو این سفرنامه یا بهتره بگم راهنمای گردشگری برای دوستان مفید باشه. البته می خوام خودمونی و محاوره‌ای بنویسم نه ادبی. برای معرفی مکان‌ها خلاصه‌ای از تاریخچه آنها ذکر خواهم کرد و در پایان هر مورد، نکات مهم مرتبط با آن مکان را خواهم گفت. در آخر هم یک برنامه بازدید 4 روزه از شهر شیراز رو ارائه می‌کنم که امیدوارم مفید باشه. به دوستانی که خیلی حوصله خواندن ندارند توصیه می‌کنم قسمت آخر رو حتماً مطالعه کنند.

خوب اول معرفی کلی داشته باشم با اینکه میدونم معرف حضور همه هست. شیراز مرکز استان فارس در شهرستان شیراز و بخش مرکزی اون قرار گرفته و همینطور که در نقشه هم می‌بینید با شهرستان‌های مرودشت، سپیدان، ممسنی، کازرون، فیروزآباد، کوار و سروستان احاطه شده است. هر کدام از این شهرستان‌ها جاذبه های گردشگری خودشان را دارند اما من اینجا بیشتر راجع به شیراز بحث خواهم کرد.

موقعیت شهرستان شیراز

 

شیراز از لحاظ آب و هوائی دارای اقلیم نیمه خشک است و زمستان های نسبتاً معتدل و تابستان های گرم دارد (یعنی آفتاب بشدت داغه یه دقیقه وایسی سوختی). به همین علت زمان پیشنهادی برای سفر ابتدای بهار هست (فروردین و اردیبهشت) و سپس پائیز (البته الویت بهار 100 برابر بیشتر است). یکی از فراوان‌ترین درختانی که در خیابان های شیراز و اکثر حیاط ها وجود داره درخت نارنج هست. شکوفه نارنج که ما بهش میگیم بهار نارنج عطر بسیار خوبی داره و معمولاً در اوایل بهار باز میشه و باعث میشه که دو تا سه ماه کامل شهر بوی بهشت بده.

البته درختان نارنج در شمال ایران هم بسیار هستند اما رایحه بهار نارنج به علت خشکی هوا در شیراز بسیار مشخص‌تر و غلیظ‌تر به مشام می رسه. همچنین شهرداری شیراز هم در بهار بسیار فعال می‌شه و همه جای شهر رو گل کاری میکنه و واقعا فضا عطرآگینه.

بهار نارنج

 

شیراز علاوه بر طبیعت زیبا و مردمان خونگرم و مهربان، پیشینه تاریخی بلندی هم داره که البته قصد ندارم تاریخش رو کامل اینجا توضیح بدم چون میدونم حوصله ندارید تاریخ بخونید فقط اینو بگم که چون در زمان سلسله های هخامنشی و زندیه پایتخت بوده، یه عالمه آثار تاریخی داره.

از نظر اقامت هم همه جور امکاناتی در شهر هست. از هتل 5 ستاره بزرگ شیراز در نزدیکی دروازه قرآن و هتل 5 ستاره چمران در بلوار چمران گرفته تا هتل‌های 3 و 4 ستاره مرکز شهر (حوالی مجموعه زندیه)، هتل‌های سنتی تازه تاسیس (هتل نیایش، هتل گلشن و هتل خانه پرهامی) و مهمانسراها و مسافرخانه ها. البته مهمانسرای جهانگردی هم هست. این مهمانسراهای جهانگردی با اینکه 2 ستاره هستند قابل قبولند. من در هر شهری رفتم خیلی خوب و در حد سه ستاره بوده‌اند اما مهمانسرای جهانگردی شیراز متاسفانه یه کم جاش خوب نیست. البته یه مهمانسرای جهانگردی هم در ابتدای ورودی تخت جمشید قرار گرفته که برای عشاق آثار باستانی جای جالبی به حساب میاد. خانه معلم هم هست که خانواده‌های فرهنگی می‌توانند از آن با تخفیف‌های بسیار عالی استفاده کنند.

خوب من که خودم همیشه میرم اما همانطور که گفتم برای دوستانی که قصد سفر دارند یک برنامه 4 روزه را پیشنهاد میکنم (3 شب و 4 روز). البته هرچی بیشتر بهتر !!! اول اینکه بهترین راه سفر به شیراز از مسافت های دور با هواپیما است. به این علت که تا مسافت های بسیاری فقط دشت‌های خشک و وسیع هست و حوصله برخی دوستان ممکنه تو جاده سر بره یا یکنواختی جاده باعث خواب آلودگی راننده بشه.

بلیط رفت و برگشت تهران- شیراز با هواپیمائی ایران ایر، بسته به کلاس پروازی بین 380 تا 430 هزار تومان متغییر است. فرودگاه شهید دستغیب شیراز در منتهی الیه جنوب شرقی شهر قرار گرفته اما به این علت که هنوز در دست مرمت و توسعه و از این حرف هاست یه کم بی در و پیکره. باید خودتون حواستون به تابلوی پروازها باشه وگرنه ممکنه صدا نکنند و جا بمونید (البته فرودگاه خوشگل و کوچکی است و مطمئن باشید مشکلی پیش نمیاد).

هزینه تاکسی از فرودگاه تا مرکز شهر (حوالی مجموعه زندیه و میدان شهرداری) بین 12 تا 15 هزار تومان است.

دومین راه استفاده از اتوبوس های بین شهری است که تعاونی ها و شرکت های مختلفی همه روزه سرویس هائی به شیراز ارائه می‌کنند. در تهران بهترین‌شان از نظر من اتوبوس های VIP شرکت رویال سفر ایرانیان است که 24 صندلی دارد (فاصله بین صندلی ها زیاد است و بسیار راحت است) و از ترمینال بیهقی تهران به سمت شیراز حرکت می کنند. مسیر تهران – شیراز از ترمینال بیهقی بین 10 تا 12 ساعت طول می‌کشه و به علت طولانی بودن مسیر اکثر سرویس‌ها شب رو هستند. همه روزه در ساعت های 10:30 ، 16، 17، 18، 19، 20، 21، 22 و 23 سرویس از تهران به شیراز برقراره و هزینه هر نفر برای یک مسیر 57 هزار تومان است (رفت و برگشت 114 هزار تومان). البته سرویس های مختلف دیگری نیز از ترمینال بیهقی یا ترمینال جنوب به سمت شیراز وجود دارد که خودتان می توانید جستجو کنید. اتوبوس های شیراز در انتهای مسیر وارد پایانه مسافربری کاراندیش در بلوار سلمان فارسی (شرق شیراز) می شوند و از آنجا می توانید با تاکسی با نرخ 10-12 هزار تومان به مرکز شهر بروید.

راه سوم استفاده از قطار است که کمی بیشتر از اتوبوس طول می کشه و نزدیک 15 ساعت از تهران تا شیراز در راه خواهد بود. البته قطار به علت داشتن تخت‌خواب و سرویس بهداشتی راحت‌تره اما کلاً قطارهای این مسیر مثل قطارهای مشهد، تر و تمیز و مرتب نیستند و سرویس های محدودی در هفته دارند.

قطار تهران – شیراز همه روزه ساعت 4:25 بعداز ظهر حرکت کرده و صبح روز بعد ساعت 7 صبح به شیراز می‌رسد. دو نوع قطار 6 تخته و 4 تخته وجود دارد و قیمت بلیط از 53 هزار تومان تا 79 هزار تومان متغییر است. ایستگاه قطار کمی بیرون از شهر و در غرب شیراز قرار دارد. من شخصاً اتوبوس را ترجیح می دهم.

چهارمین راه هم که استفاده از وسایل نقلیه شخصی است که البته معایب و مزایای خاص خودش را داره. هرجا که خسته شدید می توانید توقف کنید، موزیک مورد علاقه‌تان را در این مسیر 12 ساعته گوش کنید و از آبادی ها و شهرهای مسیر هم دیدن کنید. البته خوب مسیر طولانی خستگی هم خواهد داشت که توصیه میشه برای پیشگیری از خواب آلودگی رانندگان عزیز، از آقا یا خانم راننده حسابی پذیرائی کرده و تند تند میوه و آجیل برایشان سرو کنید.

شهر شیراز ورودی های مختلفی داره که از استان های همجوار به آن وارد میشن ولی ورودی اصلی شهر که از جانب اصفهان به شیراز میرسه، تنگه الله اکبر یا دروازه قرآن است. بعد از گذر از پلیس راه شیراز دیدن تابلوی "شیراز 5 کیلومتر" و پس از آن دیدن دروازه قرآن شادی وصف ناپذیری برای ما شیرازی ها به همراه داره.

در قدیم شیراز دارای 6 دروازه بوده اما الان هیچ کدام به جز دروازه قرآن وجود ندارد ولی مردم هنوز به محل دروازه‌های قدیمی اشاره می‌کنند و محلاتی را به نام دروازه های قدیمی می‌نامند مثل دروازه اصفهان، دروازه کازرون و ...... . دروازه قرآن به دستور عضدالدله دیلمی ساخته شده و وجه تسمیه آن بخاطر قرآنی بوده که در آن قرار داده بودند تا مسافرین به سلامت ازآن عبور کنند.

این طاق به مرورزمان تخریب شد تا اینکه در زمان کریم خان زند از اول ساخته شد و قرآن معروف به "هفده من" که منسوب به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری است در اطاقک بالای آن گذاشته شد. این دروازه مجدداً در 1316شمسی ویران شد و قرآنش به موزه پارس انتقال یافت .اما دوباره به همت بازرگان معروف شیراز بنام مرحوم حسین ایگار در سال 1328 شمسی تجدید بنا گردید.

دروازه قرآن

 

پس از گذر از دروازه قرآن اولین چیزی که جلب نظر می کند هتل بزرگ شیراز است که بر روی صخره بزرگی ساخته شده است. این هتل 5 ستاره بهترین و مجلل‌ترین هتل شیراز و تقریباً نوساز است. هزینه اقامت یک شب در آن در اتاق دوتخته بسته به زمان و فصل بین 400 تا 500 هزار تومان متغییر است.

هتل بزرگ شیراز (عکس از اینترنت)

 

موقعیت هتل بزرگ شیراز و دروازه قرآن

 

هتل مهم بعدی شیراز هتل چمران هست که در بلوار چمران قرار گرفته. اون هم شبی حدود 400 هزار تومان است اما از نظر موقعیت جاش بهتر از هتل بزرگ شیراز هست. البته به مراکز دیدنی نزدیک نیست ولی بلوار چمران خودش دیدنی هست. در شیراز مسیل بزرگی (که در حقیقت برای سیل تعبیه شده) در راستای شرقی- غربی در وسط شهر وجود داره که مردم بهش رودخانه خشک میگن.

البته هر از چندگاهی یه آب باریکی هم ازش رد میشه ولی کلاً خشکه. در امتدادش هر دو طرف باغ های بزرگی وجود داره که متعلق به اعیان و اشراف شهر است. ساحل شمالی رودخانه، بلوار چمران هست که جای باکلاسی محسوب میشه و پر از باغ و رستوران هست. تقریباً همیشه صبح و شب، مردم زیادی در حال پیاده روی هستند. در تابستان بوته‌های نسترن از روی دیوار کاه‌گلی باغ ها عبور کرده و وارد فضای خیابان میشه و عطر نسترن همه جا رو پر میکنه ضمن اینکه گیسوان پریشان بیدهای مجنون هم فضای دل انگیزی رو به وجود میاره.

ضلع جنوبی رودخانه هم بلوار قصرالدشت هست که اونم پر از ویلاها و باغ های اشرافی است و محله خوبیه.

هتل چمران (عکس از اینترنت)

 

تصویر سه بعدی هتل چمران در بلوار چمران

 

برگردیم به بقیه هتل ها. هتل های مرکز شهر معمولی و متوسط هستند و مزیت خیلی خاصی نسبت به هم ندارند. می‌توانید در سایت های مختلف راجع به آنها اطلاعات کسب کنید.

بر خلاف شهر یزد که پر از هتل های سنتی زیباست، شیراز متاسفانه فعلاً فقط 3 تا هتل سنتی دارد. یکی هتل سنتی نیایش در محله سنگ سیاه (سه راه نمازی) است که خیلی معروف‌تر از رقباش هتل سنتی گلشن و هتل خانه پرهامی (نزدیک مسجد نصیر الملک) هست.

من خودم هتل نیایش نرفتم اما فامیل هامون میگویند که رستورانش بد نیست و باصفاست خودش هم خیلی خوشگله. فکر کنم اقامت در آن هم حال و حوای خوبی داشته باشه. هزینه اقامت هر شب در اتاق دو تخته اش هم حدود 120 تا 140 هزار تومان است.

هتل سنتی نیایش (عکس از اینترنت)

 

هتل خانه سنتی پرهامی هم از همه جدیدتره و رتبه خوبی در تریپ ادوایزر داره.

هتل سنتی پرهامی (عکس از اینترنت)

 

اما هتل سنتی گلشن را خودم رفتم. هتل سنتی گلشن که در حقیقت یک هاستل (Hostel) هست تا هتل، در کوچه پس کوچه‌های خیابان لطفعلی‌خان زند و در نزدیکی مسجد زیبای نصیرالملک قرار گرفته (golshanhotelshiraz.blogfa.com) . ما یک شب به همراه یگ گروه عکاس باشی (تور عکاسی) در این هتل اقامت کردیم. فضای بسیار زیبا و دوست داشتنی داره اما داخل اتاق‌ها چندان چشم نواز نیست. حیاط کوچک هتل پر از گلدان‌های شمعدانی است و چند تخت برای استراحت میهمانان در حیاط قرار داده شده به علاوه یک حوض آبی کوچولو که یادآور خانه پُر مهر مامان بزرگها هست.
از نظر موقعیت و دسترسی به اماکن گردشگری خوبه اما کلاً محله قدیمی و تقریباً فقیر نشینی است.

هتل سنتی گلشن

 

صبحانه هتل علاوه بر نان و پنیر و مربا و سایر اقلام معمولی حاوی یک آیتم ویژه هم بود. "آش سبزی". این آش که در شیراز به عنوان صبحانه طبخ شده و خورده می‌شود یکی از لذیذترین آش‌های ایرانی است. همه حلیم فروشی‌ها در شیراز آش‌سبزی هم می‌فروشند اما بهترین آش از قدیم الایام آش دم برق بوده و هست (برق خیابانی است که به علت وجود اداره برق خیابان برق نامیده میشده و دم هم به معنای ابتدای خیابان است).

به قول دوستی، شیرازی‌ها هر جای دنیا که زندگی کنند، نوستالژی آش برق دارند (منم دارم). حتماً در سفر به شیراز یک بار این صبحانه بی نظیر و البته کمی سنگین را امتحان کنید و اگه نارنج هم دم دستتون بود که چه بهتر .

بعد از هتل‌ها باید به معرفی جاذبه‌های گردشگری شهر پرداخت. البته نمی‌خوام خیلی با جزئیات تعریف کنم چون ممکنه از حوصله خوانندگان خارج باشه ولی یه حداقلی رو مجبورم بگم. لازم به ذکره که تصاویر سه بعدی که در اینجا استفاده میکنم از نرم افزار گوگل ارث نسخه Google.Earth.Pro.7.1.5.1557.Portable گرفتم. این نسخه رو می‌تونید دانلود کنید و بدون نیاز به نصب ازش استفاده کنید. تنها نیاز هست که به اینترنت متصل باشید. در این نسخه خیلی از مناطق مهم دنیا رو می‌توانید به صورت سه بعدی مشاهده کرده و از دیدن آنها به صورت مجازی لذت ببرید.

همچنین آخرین لیست قیمت ورودیه های اماکن تاریخی و ساعات بازدید آنها بر اساس جداول زیر است.

جدول ساعات بازدید در ایام نوروز

 

جدول مبلغ ورودیه‌های اماکن گردشگری

 

در این سفرنامه یا بهتر بگم راهنمای گردشگری شیراز باید از موارد زیر نام ببریم که برای دیدن همه آنها واقعا به یک برنامه خیلی فشرده نیاز هست.

نمودار جاذبه‌های گردشگری شیراز

 

تخت جمشید :

مهمترین جاذبه شیراز که البته 60 کیلومتر خارج از شیراز قرار گرفته و بیشتر متعلق به مرودشتی‌ها حساب میشه (البته یه اثر جهانی است و متعلق به همه جهانیان)، تخت جمشید یا پرسپولیس است. تخت‌جمشید مجموع کاخ‌های امپراطوری هخامنشیان در 518 سال پیش از میلاد مسیح است که به دستور داریوش بزرگ ساخته شد و توسط پسرش خشایارشاه و نوه‌‌اش اردشیر اول گسترش یافت تا اینکه در سال 330 قبل از میلاد توسط اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد.

این مجموعه دارای وسعتی در حدود 125 هزارمترمربع است که بر روی سکوئی به ارتفاع بیش از 15 متر بالاتر از سطح دشت مرودشت ساخته شده است (دیدن ویرانه‌های باقی مانده از این بنا از بلوار ورودی، احساس هیجان انگیزی به انسان می‌دهد).

نمای ورودی مجموعه

 

برای دسترسی به این مجموعه باید از شهر شیراز تاکسی کرایه کنید یا از تورهای یک روزه تخت جمشید که معمولاً مجموعه نقش رستم رو هم در برنامه دارند استفاده کنید.

ضمناً معمولاً در ایام نوروز برنامه نور و صدا در محوطه این مجموعه برگزار میشه که واقعاً دیدنی و بی‌نظیره و حسابی آدم جوگیر میشه. در این برنامه که شبها در ایام نوروز و گاهی تابستان برگزار میشه، با نورپردازی کاخ های خاص و پخش صداهائی موسوم به پادشاهان، تاریخ مجموعه، نحوه ساخت آن و سرنوشت آن روایت میشه. توصیه میکنم اگر در ایام نوروز به شیراز سفر می‌کنید دیدن و شنیدن این برنامه رو از دست ندید .

این مجموعه باستانی از چند مجموعه کاخ تشکیل شده که چندتا از آنها را در زیر معرفی می‌کنم.

کاخ دروازه ملل: بلافاصله پس از ورود به مجموعه با این دروازه عظیم مواجه می‌شوید. کاخ دروازه ملل شامل سه درگاه غربی، شرقی و جنوبی است. در درگاه غربی و شرقی به ترتیب تندیس گاوان غول آسا و موجودات افسانه‌ای با سر انسان را خواهید دید.

نمای سه بعدی تخت جمشید

 

پلان تخت جمشید و محل کاخ ها

 

دورنمای دروازه ملل و سفره هفت سین ما نوروز 87

 

جزئیات دروازه ملل

 

کاخ آپادانا : این کاخ بزرگ که جز 4 تا ستون از 72 ستون آن باقی نمونده از اولین و بزرگترین کاخ های ساخته شده این مجموعه بوده و برای برگزاری جشن‌های نوروزی و پذیرش نمایندگان کشورها به حضور شاه، از آن استفاده می‌شده است.

ستون های به جامانده از کاخ آپادانا

 

کاخ تچر : این کاخِ مورد علاقه من هست که مقدار بیشتری از آن سالم مونده (چهارچوب درها) اما در سالهای اخیر برای حفاظت از آن ورود به محوطه آن ممنوع شده و فقط از دور میشه بقایای آن رو دید. تچر که به معنای زمستان است کاخ زمستانی و اختصاصی داریوش بوده و مملو از کتیبه های خطی و نقوش مختلف است.

کاخ تچر

 

کاخ تچر در چپ و کاخ آپادانا در راست تصویر

 

کاخ هدیش: کاخ اصلی خشایار شاه بوده که احتمال می رود آتش سوزی از این نقطه آغاز شده باشد. شدت تخریب در این کاخ زیاد بوده است.

بقایای کاخ هدیش

 

کاخ صدستون : از این کاخ 4300 مترمربعی که سقف آن با صد ستون 14 متری مهار شده بوده تنها چند ته ستون و چند نیم ستون باقی مانده است.

نمائی از محوطه کاخ صدستون

 

مقبره اردشیر سوم هم در دل کوه رحمت و در ضلع شرقی محدوده قرار گرفته است.

مقبره اردشیر سوم

 

چندتا کاخ دیگه هم هست که اگر علاقمند باشید می‌تونید بیشتر راجع به آنها کسب اطلاعات کنید. مهمترین نقوش این مجموعه هم عبارتند از:

فَرَوهَر: یکی از نیروهای باطنی است که به عقیده زرتشتیان پیش از پدید آمدن موجودات وجود داشته و پس از مرگ و نابودی آنها، به عالم بالا رفته و جاودان می‌ماند.

نماد فروهر

 

نبرد شیر و گاو : این نقش نماد نوروز زرتشتیان است. در اعتدال بهاری در روز نخست نوروز، نیرو و توان شیر و گاو در حال نبرد برابر است. شیر نماد خورشید و گاو نماد زمین است.

نقش نبرد گاو و شیر

 

نقوش پلکان‌های کاخ آپادانا : نقوشی از فرماندهان عالی‌رتبه نظامی مادی و پارسی که گل‌های نیلوفر آبی دست دارند و همچنین نقوش افرادی که هدایایی به همراه دارند و به کاخ نزدیک می‌شوند.

پلکان آپادانا

 

نقش رستم : این محوطه باستانی در 6 کیلومتری تخت جمشید و نزدیک روستای زنگی آباد قرار گرفته که مجموعه ایست از 4 مقبره حفر شده در کوه مهر، متعلق به پادشاهان هخامنشی (داریوش، خشایارشاه، اردشیر یکم و داریوش دوم) و همچنین بنای مکعبی شکل کعبه زرتشت که کاربری آن مشخص نیست. کتیبه‌های زیادی نیز در این محوطه وجود دارد

نمای پانوراما از نقش رستم (عکس از امیرحسین ذوالفقاری)

 

پاسارگاد:

مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از بناهای هخامنشی است که شامل آرامگاه کوروش کبیر، آرامگاه کمبوجیه (پدر کوروش)، باغ پادشاهی، کاخ دروازه، کاخ بار عام و کاخ اختصاصی است. منطقه‌ای ست بسیار وسیع و 130 کیلومتر از شیراز فاصله دارد. این محوطه باستانی پنجمین اثر ثبت جهانی شده ایران است که با موافقت صد در صد آرا به فهرست آثار جهانی یونسکو اضافه گردیده است.

مقبره کوروش پاسارگاد

 

مقبره کمبوجیه

 

خرابه های به جای مانده

 

به شهر برگردیم.

باغ‌های ایرانی:

باغ های ایرانی که در ادبیات گذشته به پردیس یا فردوس مشهور بودهاند چندین خصوصیت ویژه دارند. اول اینکه در مسیر جوی آب بنا می‌شده‌اند. دوم با دیوارهای بلند محصور می‌شده و سوم دارای عمارت و استخر بوده‌اند. همچنین استفاده از هندسه مربع یا مستطیل در ترکیب کلی و اجزای آنها الزامی بوده و داشتن دید مستقیم و طولانی در امتداد محور اصلی، در طراحی این باغ‌ها مد نظر قرار می‌گرفته است.

باغ پاسارگاد به نظر اولین باغ ایرانی است که از این سبک پیروی می‌کرده است. بعضی باغ‌ها بصورت چهار باغ بوده و آب را در ۴ مسیر عبور می‌داده‌اند. باغ ایرانی از طریق این سبک طراحی، درعین حال که چهار عنصر اصلی در آیین زرتشت یعنی آسمان، زمین، آب و گیاهان را در خود دارد، به نحوی می‌کوشیده که تصویری از باغ بهشت را القا کند.

باغ گیاهشناسی ارم : تاریخ ساخت این باغ بزرگ که به سبک باغ‌های ایرانی ساخته شده دقیقا مشخص نیست اما بر اساس سفرنامه‌های قرون دهم و یازدهم هجری، این باغ در زمان سلجوقیان و آل اینجو وجود داشته است اما عمارت فعلی آن در دوران قاجار و با الگوی معماری دوران زندیه ساخته شده است. این باغ که گونه‌های فراوانی از انواع گیاهان را در خود دارد یک باغ گیاهشناسی است و در اختیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز قرار گرفته است.

بازدید فقط از محوطه باغ امکان پذیر است. وجود سروهای بلند از مشخصه‌های اصلی این باغ است. یکی از بلندترین سروهای این باغ "سروناز" نام دارد که سمبل این باغ می‌باشد. در محل این باغ موزه سنگ‌های تزئینی نیز وجود دارد.

باغ ارم

 

باغ عفیف آباد: باغ عفیف آباد یا باغ گلشن در انتهای خیابان زیبای عفیف آباد قرار گرفته و هم اکنون در اختیار ارتش جمهوری اسلامی ایران است و در داخل عمارت اصلی آن موزه سلاح بزرگی بر پا است. این باغ در دوران صفویه از باغ‌های مهم شیراز و محل جلوس پادشاهان بوده است.

این باغ در زمان قاجار بازسازی می‌شود و در اواخر قاجاریه به دست عفیفه خانم، خواهر زاده بانی باغ می‌رسد. وی در این باغ دگرگونی و بهسازی گسترده‌ای پدید می‌آورد و به همین جهت پس از آن این باغ به نام عفیف آباد معروف می‌شود. اما وارثین باغ در زمان پهلوی آن را به فرح پهلوی هدیه می‌دهند و در سال ۱۳۴۰ ارتش در مزایده‌ای این باغ را خریداری می‌کند.

باغ عفیف آباد

 

باغ دلگشا: پیشینه تاریخی این باغ که نزدیک به آرامگاه سعدی بنا شده است به زمان ساسانیان باز میگردد. باغ دلگشا در دوره تیمور گورکانی در اوج آبادانی بوده تا جایی که گفته شده تیمور پس از دیدن آن، در سمرقند باغی را به همین نام بنا می کند. این باغ در دوره صفویه نیز بسیار نامور بوده، به گونه‌ای که در نوشته‌ها و نقاشی‌های به جا مانده از جهانگردان اروپایی در آن دوران از نام باغ هم فراوان یاد شده است.

عمارت کوچک میان باغ به شیوه معماری کاخ‌های ساسانی بیشاپور ساخته شده است که از یک تالار با چهار شاه‌نشین شکل گرفته است. این عمارت دارای سه طبقه و یک ایوان و دو ستون است.

عمارت باغ دلگشا (عکس از امین آل شمس)

 

باغ جهان نما: این باغ که در شمال شیراز و نزدیکی دروازه قرآن قرار گرفته نیز در زمان آل اینجو و آل مظفر و قبل از حمله تیمور گورکانی در اوج شهرت و آبادانی بوده است. عمارت کوشک میانی آن در دوران زندیه و به دستور کریمخان زند ساخته شده است.

باغ جهان نما

 

مجموعه زندیه :

بازار وکیل : این بازار یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه. ق) ساخته شده تا کنون برجاست و از آن بهره‌برداری می‌شود. این بازار که از نظر معماری دارای سه فضای عبور و مرور (فضایی برای گذر مشتریان) حریم مغازه (به ارتفاع تقریبی ۲پله بالا تر از سطح زمین) و فضای مغازه (محل فروش) است دارای پنج در بزرگ است که در چهار سوی آن قرار گرفته‌اند.

در انتهای راسته پارچه فروشان سرای مشیر قرار دارد که سرای گلشن نیز نامیده می‌شود و از آثار دوره قاجاریه در شیراز است. این حیاط کوچک و دکان‌های اطراف آن که دارای طرح و نقشه ای دایره ای (هشت گوش) هستند توسط میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک ساخته شده‌اند.

قبل از ورود به سرای مشیر، در انتهای راسته بزازان دو فالوده فروشی هست که کیفیتشون خیلی خوبه همچنین می‌تونید در فصل گرم از عرقیاتشون هم استفاده کنید. عرقیات در شیراز بسیار پرمصرف هستند. نوشیدن ترکیب عرق بیدمشک (طبع سرد) و نسترن (طبع گرم) که کمی هم شیرین شده و حسابی خنک هست واقعا لذت بخش هست. یعنی دیدن بازار وکیل بدون خوردن فالوده یا عرق ناتمام است.

بازار وکیل

 

سرای مشیر

 

حمام وکیل: حمام نیز به دستور کریمخان ساخته شده و دارای قسمت شاه‌نشین است و دارای معماری پیچیده‌ای برای حفظ گرما و رطوبت است.

مسجد وکیل : مسجد وکیل نیز یکی از آثار مهم مجموعه زندیه است. این مسجد دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است. شبستان جنوبی با ستون‌های سنگی یکپارچه و مارپیچ از شاخصه‌های معماری ایرانی و از مناطق دیدنی این مسجد است که دارای ۴۸ ستون سنگی یکپارچه است.

مساحت این شبستان در حدود ۵ هزار متر مربع است و منبر چهارده پله‌ای یکپارچه از سنگ مرمر از زیبائی‌های قسمت شبستان است.

مسجد وکیل

 

حاجیه خانم های اتریشی در مسجد وکیل

 

ارگ کریمخانی : این بنا نیز به دستور کریمخان زند ساخته شده و محل زندگی او در شیراز بوده است ولی متاسفانه در زمان پهلوی به زندان تغییر کاربری داده که آسیب‌هائی به آن وارد کرده است. از مشخصه‌های بارز این بنا چهار برج 14 متری در چهارگوشه آن است که جهت دیده‌بانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

برج جنوب شرقی کج شده و برای حفاظت از آن در پائین آن حفره‌ای حفر شده که با تزریق سیمان به استحکام آن کمک شود. این ارگ دارای حمام بزرگی نیز هست که دیدن آن خالی از لطف نیست. در فرهنگ مردم شیراز هنوز هم با نام زندان شناخته می‌شود. پشت زندان (خیابان پشت ارگ) پُر است از سوغاتی‌ فروشی‌هائی که انواع حلواهای مسقطی، نقل بیدمشک و نقل بهارنارنج می‌فروشند و باز هم فالوده فروشی‌های قدیمی که زبانزد خاص و عام هستند.

ارگ کریمخان

 

نویسنده: پرستو عطرسائی

مطالعه قسمت دوم سفرنامه