یاسه چای؛ روستایی بدون کوچه و خیابان

روستای تاریخی و بدون کوچه « یاسه چای » ( یاسه چاه ) از توابع شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری است که در حاشیه رودخانه زاینده رود و در محدوده کوهستانی شمال این شهرستان قرار دارد.

این روستا در فاصله 38 کیلومتری شهر سامان و 50 کیلومتری شهرکرد ( مرکز استان چهارمحال و بختیاری ) واقع شده است.

روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه )، حدود 400 سال قدمت دارد و وجه تسمیه این روستا هم به موقعیت جغرافیایی آن برمی گردد. « یاسه چای » کلمه مرکب ترکی و به معنای جایی است که پهنای رودخانه زیاد می شود. « یاسو » به معنی « پهن » و « چای » به معنی « رودخانه » است.

مردم این روستا به زبان ترکی سخن می گویند. روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) در حال حاضر، بیش از 800 نفر جمعیت دارد که مسلمان و شیعه هستند.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه )، بافت قدیمی مسکونی متراکم است.

روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) در نگاه نخست، فاقد هر گونه خیابان و معبر به چشم می آید، به همین دلیل هم « روستای بدون کوچه ایران » گفته می شود.

این آبادی، دارای کوچه های سرپوشیده و دالان های قدیمی و بافت معماری خاص است که آن را به یک روستای هدف گردشگری تبدیل کرده و سالانه هزاران گردشگر به این روستا سفر می کنند. مردم این روستا از طریق چهار دالان سرپوشیده که درب همه خانه های روستا به داخل آنها باز می شود، رفت و آمد می کنند

آنها در گذشته برای پوشش امنیتی، کوچه های روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) را سرپوشیده و به صورت دالان هایی ساخته اند که این دالان های تونل شکل خشت و گلی که از ابتدا تا انتهای روستا احداث شده، با گذشت حدود یک قرن، همچنان پا برجا و دیدنی است.

مسیر اصلی این دالان به طول 400 متر، شمال و جنوب روستای « یاسه چای » را به هم متصل کرده و 5 دالان فرعی، راه های ارتباطی خانه های بافت فدیم را به هم وصل می کند.

دو دروازه اصلی هم در روستا وجود دارد که در زمان حمله و هجوم اقوام بیگانه در ادوار گذشته، توسط اهالی بسته می شده است.

خانه های این روستا، به دلیل استقرار آبادی در اقلیم سرد و کوهستانی، کمبود زمین برای ساخت مسکن و ناامنی در گذشته، در دامنه کوه در کنار هم و به طور پلکانی ساخته شده و برخی خانواده ها، از پشت بام دیگری برای محوطه حیاط استفاده می کنند.

محدوده‌ تاریخی روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه )، به وسعت سه و چهار دهم هکتار، با گونه مسکونی و معابر سرپوشیده‌ خشتی، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

مصالح به کار رفته در خانه های بافت تاریخی و قدیمی روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه )، خشت، گل، چوب و سنگ است.

طاق های ضربی و چشمه ای، دالان های تاریکی اصلی و فرعی، فضای کالبدی و معماری خاص منازل به عنوان ویژگی منحصر به فرد در « یاسه چای » خودنمایی می کند.

روستای « یاسه چای » از دو قسمت بافت تاریخی و قدیمی، و بافت جدید ( از آجر، گچ، آهن، سنگ و سیمان ) تشکیل شده که در شیب دامنه کوه در کنار هم به صورت پلکانی و با دید مشرف به مناظر طبیعی روستا و زاینده رود ساخته شده اند.

اصلی ترین مزیت گردشگری روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) در کنار بافت تاریخی، به جاذبه های طبیعی اختصاص دارد.

روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) در گذرگاه کمربند سبز حاشیه رودخانه زاینده رود با طول تقریبی 50 کیلومتر جاده ای در امتداد رودخانه ( که پل زمانخان را به سد زاینده رود متصل می کند ) قرار گرفته است.

این روستا به لحاظ اقلیم و طبیعت مساعد، چشم اندازهای شگفت ‌انگیزی در همه فصول سال دارد و گردشگران در مسیر مفرح پل تاریخی زمانخان، پس از عبور از دالان های سبز جاده در حاشیه رودخانه زاینده رود، در میان منطقه ای بکر و زیبا و بیشه زارها و باغ های انبوه، به هم پیوسته و وسیع از انواع درختان گردو، بادام، هلو، انگور، آلوچه، زردآلو، گیلاس، سیب و ... به این آبادی تاریخی می رسند و همگونی طبیعت و معماری را به نظاره می نشینند.

تنوع گل ها و گیاهان خودرو، همراه با گونه های متنوع جانوری از قبیل شغال، گرگ، روباه، خرگوش و کبک، جلوه جالب توجهی و زیبایی چشم نوازی به منطقه اطراف روستای « یاسه چای » بخشیده است.

معروف ترین سوغات روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) را خشکبار و انواع میوه جات تر و خشک تشکیل می دهد.

شهرستان سامان، از شهرستان های 9 گانه استان چهارمحال و بختیاری، با بیش از ۳۴۴۸۶ نفر جمعیت می باشد که مرکز آن ( شهر سامان ) در فاصله 22 کیلومتری شهرکرد ( مرکز این استان ) قرار دارد.

منبع:باشگاه خبرنگاران