سفر به چابهار از سفرهایی است که هر ایرانگردی دوست دارد تجربه کند. شاید خیلیها تصور کنند که چابهار در جنوب استان سیستانوبلوچستان، جزو مناطق محروم است و جاذبهای ندارد؛ درحالیکه این شهر یکی از غنیترین شهرهای استان و حتی کشور است. دریا و ساحلهای متفاوت، جنگل و باغهای سرسبز، غذاهای متنوع شبیه به غذاهای هندی و پاکستانی، صنایعدستی رنگارنگ ازجمله سوزندوزی، جاذبههای تاریخی و فرهنگی و از همه مهمتر، مردم مهماننواز از ویژگیهای چابهار هستند. اگر دوست دارید بدانید که چگونه باید به چابهار بروید، با ما در این مطلب از لستسکند همراه باشید؛ زیرا قرار است راهنمای سفر به چابهار را در اختیارتان بگذاریم.
چابهار کجاست؟
چابهار یک شهر بندری بسیار زیبا با دیدنیهای بکر است که در استان سیستانوبلوچستان، در جنوب ایران قرار دارد. این شهر، مجهزترین و پیشرفتهترین بندر اقیانوسی کشور است. بهعبارتی با سفر به چابهار میتوانید دریای عمان و اقیانوس هند را ببینید و شنا و فعالیتهای آبی را در اقیانوس، تجربه کنید. چابهار بهعنوان یک بندر ارتباطی در آسیای میانه برای کشورهای محصور در خشکی، نقش مهمی دارد. همچنین جاذبههای تاریخی، طبیعی و گردشگری فراوانی دارد که در ادامه آنها را بهصورت کامل بررسی و معرفی میکنیم. با ما همراه باشید.
از چابهار بیشتر بدانیم
چابهار، قلب مکران است. از دیرباز به سراسر ناحیه جنوبی بلوچستان که بخشی از آن تا پاکستان هم کشیده شده، «مکران» میگفتهاند. برخی میگویند چون «مک» بهمعنی خرماست و اینجا هم سرزمین نخلها بوده است، آن را مکران مینامند. برخی دیگر هم میگویند چون اینجا سرزمین ماهیخواران بوده، آن را مکران میخواندند. هرچه هست نویسندهها و سفرنامهنویسان زیادی از چابهار بهنام مکران اسم بردهاند. حتی مارکوپولو هم به مکران اشاره کرده است.
چابهار در طول تاریخ، اتفاقات زیادی به خودش دیده است. انگلیسیها و پرتغالیها اینجا را نقطه مهم و دروازه غربی هندوستان میدانستند و دستدرازیهایی به این شهر کردهاند. البته حالا هم میشود آثاری از حضور این دولتهای استعمارگر در چابهار دید؛ مثل قلعه پرتغالیها که در شهرهای جنوبی ایران از جمله چابهار ساخته شده است. پس اگر در گشتوگذارتان به این بناها برخوردید که متعلق به انگلیسیها یا پرتغالیها بوده است، تعجب نکنید. زمانی بیگانگان رفتوآمد زیادی در اینجا داشتهاند.
امروزه چابهار یک منطقه آزاد تجاری محسوب میشود که از استان سیستانوبلوچستان جدا نیست؛ اما یکی از منطقههای استراتژیک جنوب کشور به حساب میآید. چابهار در نزدیکی کشور پاکستان قرار گرفته است و مرز آبی زیادی با دریای عمان دارد. همچنین با کشورهای زیادی تبادلات تجاری انجام میدهد. به همین دلیل یکی از مناطق مهم در کشور محسوب میشود.
آب و هوای چابهار
چابهار در تمامی روزهای سال آبوهوایی معتدل و لطیف دارد. به همین دلیل است که اکثر افرادی که قصد خرید تور داخلی در پاییز و زمستان را دارند، بیشتر به سراغ چابهار میروند. البته باید بدانید که آب و هوای چابهار در تابستان گرم و مرطوب است؛ اما میشود آن را با بادهای خنک شبانهاش تحمل کرد. با همه اینها، حداکثر دما در چابهار از ۳۵ درجه سانتیگراد بیشتر نمیشود. همچنین بادهای موسمی در فصل تابستان، بارشهایی را هم به چابهار هدیه میدهند که هوا را برای گشتوگذار دلانگیزتر میکند.
درباره آب و هوای چابهار در زمستان هم باید بگوییم که بسیار معتدل است. بادهای غربی در فصل زمستان در این منطقه باعث بارش پراکنده باران میشوند؛ اما هوا سرد نیست و روزهای خوبی برای تفریح در چابهار به شمار میرود. اگر بهدنبال بهترین زمان سفر به چابهار هستید، میتوانید از اوایل آبانماه تا اواسط فروردینماه به این بندر بروید. نکات تکمیلی را میتوانید در بخش بعدی بخوانید.
بهترین زمان سفر به چابهار
همانطور که گفته شد، چابهار را در همه فصول سال میتوان دید و به آن سفر کرد. میتوانید در تابستان و اوج گرمایش سفر کنید تا ببینید چگونه وقتی همه از گرما فراری هستند، در برخی از روزهای تابستان، بادهای خنکی میوزد و دریا چطور موجفشانی میکند. اصلاً همین موارد است که سفر با تور جنوب را برای اکثر افراد جذاب میکند. اگر هم سفر به چابهار را در زمستان انتخاب کنید، دمای متعادلی را حس میکنید و خبری از آن سوز سرما نیست. طبق شنیدهها، نام چابهار را که مخفف چهار بهار هست، محلیها به این دلیل روی این شهر گذاشتهاند که در همه فصول، آبوهوایی لطیف و مناسب دارد. البته برخی هم میگویند که چابهار بهمعنی چاه بهار است و برای آن قصههای زیادی تعریف میکنند.
چطور به چابهار برویم و در شهر تردد کنیم؟
چابهار یکی از دورترین نقاط گردشگری ایران به حساب میآید؛ اما این دوری باعث نشده است که گردشگران لذت دیدن آن را از دست بدهند. برخی پایتختنشینها حتی حاضرند فاصله ۱۸۰۰ کیلومتری را از تهران تا چابهار با خودروی شخصی در ۲۴ ساعت طی کنند. با مراجعه به لینک زیر میتوانید از 3 مسیر ویژه برای سفر به چابهار با ماشین مطلع شوید.
خوب است بدانید از همه مراکز استانها هم اتوبوس بهسمت چابهار وجود دارد. گرچه ریل قطار هنوز به چابهار نرسیده است؛ اما تا زاهدان کشیده شده و قطارسواران میتوانند ابتدا خود را به زاهدان و سپس با اتوبوس از ترمینال به چابهار برسانند. مسافران پروازی هم میتوانند از مرکز استانها بلیط به مقصد چابهار بخرند؛ اما همه پروازها در کنارک مینشیند و هنوز منطقه آزاد چابهار پروازی ندارد؛ مگر اینکه در آینده، فرودگاه آن به بهرهبرداری برسد. آن وقت دیگر لازم نیست ۴۰ دقیقه از فرودگاه کنارک تا چابهار را با تاکسی طی کنید.
برای جابهجایی بین هریک از مناطق گردشگری داخل چابهار، باید خودروی دربست بگیرید؛ چون حملونقل عمومی در شهر پیدا نمیشود؛ مگر اینکه مسیرهای کوتاه را با تاکسی بروید. بهترین راه این است که از راهنماهای محلی برای جابهجایی و گرفتن خودرو کمک بگیرید.
برای سفر به چابهار چند روز لازم است؟
حالا که بیشتر با چابهار آشنا شدهاید و دقیقتر متوجه شدهاید چابهار کجاست، موقع آن است که بدانید برای سفر به چابهار چند روز لازم است. موضوع این است که همهچیز به برنامهریزی شما بستگی دارد. اگر زمانتان آزاد است و محدودیتی بابت برگشت به مبدأ ندارید، بهتر است برای یک هفته در چابهار بمانید و با آسودگی خاطر از همه دیدنیهای آن بازدید کنید. در این بندر، مناطق توریستی زیادی وجود دارد که حیف است بدون دیدن آنها به خانه برگردید.
با وجود این موارد، افرادی هستند که میخواهند در مدت کمی از چابهار دیدن کنند و تصمیم دارند بقیه زمانشان را صرف بازدید از دیگر مناطق جنوبی ایران مانند کیش و قشم کنند یا باید بعد از سه چهار روز به خانهشان برگردند و محدودیت زمانی دارند. اگر جزو این دسته از افراد هستید و میخواهید بدانید برای سفر به چابهار چند روز لازم است، میتوانید با خواندن این راهنمای سفر به چابهار، برنامه سفرتان را در سه چهار روز بچینید و به برنامهریزی خود پایبند باشید تا بتوانید در زمان کم از جاهای دیدنی زیادی بازدید کنید.
در سفر به چابهار کجا اقامت کنیم؟
برای اقامت در چابهار، گزینههای زیادی روی میزتان است. درحالحاضر، سه هتل در چابهار وجود دارد که بیشتر محبوب گردشگران است. یکی از آنها هتل لوکس و مجهز لیپار است که مرتفعترین ساختمان منطقه را دارد و جزو هتلهای قیمتمناسب به شمار میآید. هتل فردوس که یکی دیگر از هتلهای چابهار است، فاصله کمی تا بازار چابهار دارد و برای کسانی که به بازدید از پاساژهای معروف چابهار علاقهمندند، بسیار مناسب است. هتل صدف هم گرچه امکانات لوکس دو هتل دیگر را ندارد؛ اما به مرکز تجاری صدف چسبیده و برای آنهایی که میخواهند از بازار مستقیم به هتل بروند، گزینه خوبی است.
این هتلها، اتاقهای زیادی دارند؛ اما پاسخگوی مهمانان چابهار، بهخصوص در فصول پرگردشگر مانند بهار و زمستان نیستند. به همین دلیل اهالی این شهر، خانههایی را در اختیار مسافران قرار میدهند که به آنها خانههای استیجاری میگویند و مجوزشان را هم از سازمان منطقه آزاد گرفتهاند. این خانهها امکانات هتل را ندارند؛ ولی حسوحال خوبی را به شما منتقل میکنند. برای آن دسته از مسافرانی هم که دوست دارند اقامت در چادر را تجربه کنند، کمپهایی در نظر گرفته شده است.
از دیگر گزینهها برای اقامت در چابهار، اتاقها و خانههای بومگردی است. در این شهر، مردان و زنان بلوچ، بومگردیهایی را به سبکوسیاق کپرهای خودشان راهاندازی کردهاند که یکی از بهترین نمونههای آن «دُر بلوچ» است. در این اقامتگاه، چند کپر به سبک قدیمی ساخته شده و درون آن امکانات یک هتل وجود دارد.
بومگردیهای دیگری هم میتوان در روستاهای چابهار دید که مسافران از آنها استقبال زیادی میکنند؛ بهعنوان مثال روستای بریس، سه اقامتگاه بومگردی دارد یا در روستای درک میتوانید در اقامتگاه آقای اسحاقی، دهیار آنجا، سکونت کنید. در روستای گواتر هم اقامتگاه «آژ» توسط یکی از اهالی جوان روستا ایجاد شده است. تقریباً میتوان گفت در همه روستاهای گردشگری چابهار چند اقامتگاه وجود دارد که غذای محلی و اقامت را در اختیار مسافران قرار میدهد.
در چابهار چه غذایی بخوریم؟
اگر در همین بومگردیها اقامت میکنید، از صاحبخانه بخواهید که برایتان غذای محلی بپزد. در چابهار میتوانید بهاندازه یک ماه، در هر وعده غذای جدیدی بخورید. تنوع غذایی اینجا و شباهتش با غذاهای پاکستانی و هندی آنقدر زیاد است که میتوان گفت بهاندازه غذای هندی تند و بهاندازه غذای پاکستانی پر از ادویه است. بلوچها اصلاً پلو را بدون ادویه نمیخورند.
بیشتر مواد غذایی که اهالی شهر چابهار مانند کل استان سیستانوبلوچستان استفاده میکنند، ادویه، برنج و گوشت است. با همین ترکیبات، غذاهایی ازجمله تنورچه، بریانی گوشت یا مرغ، تباهگ، تخلان، املتسوزی، کراهی مرغ، گوشت یا ماهی میپزند. البته اهالی چابهار بهدلیل نزدیکی به دریا، از ماهی هم خیلی استفاده میکنند و میتوانید همیشه در بازارهایشان ماهی تازه بخرید یا انواع ماهی را در رستورانها و بومگردیها سفارش دهید.
نوشیدنی محلی در چابهار
مهمترین نوشیدنی که هر جایی بروید، از شما با همان استقبال و پذیرایی میکنند، شیرچای است که از صبحانههای جنوبی هم محسوب میشود. چای مخصوص شبیه به چای کلهمورچهای با شیر و ادویههایی ازجمله هل و دارچین که یک نوشیدنی داغ، ولی شیرین، به حساب میآید و به آن دودپتی هم میگویند. این نوشیدنی را صبحها هم بههمراه یک نان روغنی بهعنوان صبحانه میخورند.
ازآنجاکه چابهار هم مثل شهرهای دیگر جنوبی کشور، نخل زیادی دارد، میتوان در اینجا دسرهایی را که با خرما تهیه میشوند هم چشید؛ مثل خرما با کنجد که یک نوع شیرینی است. حتی میشود نانخرمایی را خورد که هنوز هم توسط برخی از افراد در روستاها پخته میشود. این نوع شیرینیها را برای مراسم مختلف و آیینهای محلی نیز تهیه میکنند. شاید شانس بیاورید و در سفرتان شاهد یکی از این جشنها باشید. مردم این خطه از کشور، آیینهای جذاب و دیدنی دارند و از شما با روی گشاده پذیرایی میکنند.
در چابهار چه چیزهایی ببینیم؟
از همان ابتدا گفتیم که جاهای دیدنی چابهار بسیارند و در مطلبی جداگانه، بهطور مفصل آنها را معرفی کردهایم. اینجا فقط میگوییم که چابهار با طبیعت سخاوتمندش، هم جاذبههای طبیعی بسیار زیبا دارد و هم فرهنگ رنگارنگ مردمش، برایتان جذاب خواهد بود. گِلفشان، سواحل شنی بندر تنگ، دریاچه صورتی لیپار، ساحل صخرهای بریس و کوههای مریخی از بهترین دیدنیهای چابهار هستند و برای بازدید از آنها نیازی نیست که هزینهای بپردازید.
جشنهای بلوچی
جشن و پایکوبی در چابهار رایج است. یکی از این آیینها، مراسم عروسی است. مراسم ازدواج در اینجا بیشتر از آنکه یک مراسم باشد، فرایندی است که بین دو خانواده طی میشود. واژه گندونن را شاید بتوان به نشست دیدار ترجمه کرد. در این نشست، خانواده پسر، محبت خود را به خانواده دختر ابراز میکنند. در واقع آغاز مرحله ازدواج در گندونن کلید میخورد. حلقهکنان هم نوعی نشانگذاری بر عروس است. بعد از آن هم «هبرجنی» انجام میشود که همان مراسم بلهبرون است. مراسم عروسی در چابهار تا هفت شبانهروز ادامه پیدا میکند. یکی از این شبها «جلبندی» انجام میشود؛ یعنی پارچهای را حائل میکنند و عروس را پشت آن نگه میدارند تا عروس از چشمنظر به دور بماند. در عروسی بلوچی، عروسکشان وجود ندارد؛ اما در عوض داماد نزد عروس میرود. «سرآپی» و «مشاطه» از مراسم مخصوص این مرحله ازدواج هستند. در این مراسم، داماد را به آرایشگاه میبرند.
این تنها یکی از مراسم بلوچهاست. برای بیشتر مناسبتها، جشنهایی برپا میشود که هرکدام آدابورسوم و سازوآواز مخصوص خودش را دارد. به همین دلیل دیدن چنین مراسمی برای هر گردشگری میتواند جذاب به نظر برسد. یکی دیگر از جشنهای بلوچیها، جشن «پاک واجهی» نام دارد که معنی آن انتخاب بزرگ طایفه است. در زبان بلوچی به عمامه و دستار «پاک» و به سردار و سرور «واجه» میگویند. در این مراسم، ریشسفیدِ یک طایفه انتخاب میشود. سپس مردم را خبردار میکنند و دهل مینوازند. اجرای موسیقی حماسی و بلوچی جزو جدانشدنی از این مراسم است.
راهورسم بلوچی
مردم چابهار به خوشقولی و مهماننوازی معروف هستند. آنها همیشه با روی گشاده از مهمان خود پذیرایی میکنند. رسم خوبی که دارند، این است که بلوچها برای محلیهای خود احترام زیادی قائلاند؛ مثلاً اگر کسی مشکلی داشته باشد و به آنها پناه ببرد، نزد خود نگه میدارند و سعی میکنند با وساطت، گره از مشکل باز کنند. این رسم میان بلوچها به «میارجلی» شهرت دارد.
«بجار» هم یکی از پسندیدهترین سنتهای قوم بلوچ است و معنی کمک و همراهی مادی با جوانی را میدهد که تازه میخواهد ازدواج کند. وقتی همه اقوام و آشنایان برای جمع کردن سرمایه به او کمک میکنند، مبلغی بهعنوان «بجار» برای او در نظر میگیرند تا بتواند سر خانه و زندگیاش برود. پذیرش مسئولیت و خطا هم بین بلوچها «پتر» نامیده میشود. اگر اختلافی بین دو نفر به وجود بیاید، برای اینکه این اختلاف گسترده نشود، یکی از آن دو نفر پتر میکند؛ یعنی اشتباهش را میپذیرد و حاضر به جبران خسارت میشود.
آوای بلوچی
چون سازوآواز میان مردم بلوچ بسیار مهم است، در اینجا میتوان سازهایی را دید که مخصوص خودشان است و شاید نمونه آن در استانهای دیگر وجود نداشته باشد؛ مثل ساز قیچک. شعر و آواز و ترانه با همین آلات موسیقی طوری به هم تنیده میشوند که فقط باید بشنوید و لذت ببرید. آنها برای هر مناسبتی هم یک نوع آواز و موسیقی دارند. «موتک» همان مویه است که در مراسم عزا و سوگواری توسط زنان بهشکل گروهی خوانده میشود. «سپت» یا «نات» هم نوعی مولودی است که پس از زایمان به افتخار مادر خوانده میشود. هنگام سپتخوانی، خداوند بهدلیل سالم ماندن مادر و بهدنیا آمدن فرزند ستایش میشود.
«هامین» هم نوعی آواز در زمان برداشت خرماست. مردم این خطه از کشور، برای کارهای روزمرهشان، آواز میخوانند. مثلاً آهنگ راندن شتر، آهنگ اغوای خرس، آوای فریفتن مار، آوای قالیبافی، چوپانی، سوزندوزی و حتی آوای حصیربافی دارند. اگر خوشاقبال باشید، شاید هنگام دیدن جاذبههای چابهار، گوشتان یکی از این آوازها را هم بشنود. در این راستا اگر دوست دارید درباره موسیقی جنوبی و تاریخچهاش اطلاعات بیشتری به دست آورید، میتوانید روی عبارت لینکشده کلیک کنید.
پوشاک رنگارنگ چابهاریها
اهالی چابهار، مانند باقی سیستانوبلوچستان، لباسهای خوشرنگی دارند که از هنر دستشان درست شده است. این لباسهای محلی، اجزای مختلفی دارند که هرکدام از آنها میتواند شهر را زیباتر جلوه دهد. از کودک گرفته تا زنان مسن، لباس بومیشان را میپوشند و همین لباسهای رنگارنگ یکی از جاذبههای چشمنواز استان سیستانوبلوچستان محسوب میشود.
درباره چابهار چه بخوانیم؟
اگر میخواهید درباره چابهار و مردمش بیشتر بدانید، کتابهای زیادی وجود دارد. درباره این خطه از جنوب کشور، خیلی از نویسندگان، سفرنامهنویسان و محققان، کتابها و گزارشهایی نوشتهاند. سپهبد امانالله جهانبانی کتابی بهاسم «سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن» نوشته است. خواندن کتاب «جغرافیای بلوچستان» نوشته احمدعلی خانوزیری و همچنین «باستانشناسی و تاریخ بلوچستان» نوشته سید منصور سیدسجادی را از دست ندهید.
اگر اهل خواندن کتابهای قدیمی هستید، «بلوچستان یادگار مطرود قرون» نوشته کمالالدین غراب کتاب خوبی است. همچنین میتوانید کتابهای «بلوچستان و تمدن دیرینه آن» از ایرج افشار سیستانی و «جای پای اسکندر و سفری در بلوچستان» از اسلام کاظمیه و حسین ملک را به فهرست کتابهایی اضافه کنید که برای شناخت چابهار مفیدند. خیلی از افراد، کتابهایی درباره سیستانوبلوچستان نوشتهاند و در آن اشارهای هم به منطقه چابهار یا همان مکران داشتهاند؛ مثل کتاب «عشایر و طوایف سیستانوبلوچستان» از ایرج افشار سیستانی. در دانشنامه ایرانیکا بخش بلوچستان هم به این منطقه اشارهای شده است.
ازآنجاکه چابهار جزو جدانشدنی استان سیستانوبلوچستان است، بیشتر میتوانید کتابهایی را بخوانید که به منطقه بلوچستان پرداختهاند؛ مثل «سفرنامه آهنگ بلوچستان» از سعید نیکبختی. چنانچه اهل داستان و روایتهای نویسندگان مطرح کشور هستید، اصلاً «دیدار بلوچ» محمود دولتآبادی را از دست ندهید. اطلاعات غنیتر را هم از مجموعه «حکایت بلوچ» از دکتر محمود زند مقدم پیدا کنید؛ چون در چند جلد، مفصل درباره بلوچستان سخن گفته است. هرآنچه درباره این منطقه نوشته شده، تنها بهدست نویسندگان ایرانی نبوده است. «سفرنامه پاتینجر» ترجمه شاپور گودرزی، شما را با این منطقه از نگاه گردشگران خارجی آشنا میکند؛ بهخصوص آنها که سالها قبل به این منطقه رفته بودند.
خرید تور چابهار از لستسکند
چابهار شگفتیهای زیادی دارد. به همین دلیل اکثر افراد دوست دارند از این بندر اقیانوسی دیدن کنند؛ اما با توجه به موقعیت جغرافیایی و قرارگیری آن در دورترین نقطه کشور، سفر با ماشین گزینه مناسبی برای همگان نیست و بهترین راه برای سفر به چابهار، خرید تور است. با خرید تور، میتوانید بهراحتی و در کمتر از دو ساعت به مقصد برسید و انرژی خود را صرف بازدید از جاهای دیدنی چابهار کنید. با مراجعه به صفحه تور چابهار در وبگاه لستسکند، میتوانید با استفاده از فیلترهای گوناگون، توری متناسب با سلیقهتان پیدا کنید و سفری لذتبخش به جنوب ایران داشته باشید.
سخن آخر
سفر به چابهار، تجربهای بینظیر است. این خطه از ایران، سرزمین سحرآمیزی است که گوشهگوشهاش شگفتآور است. به همین دلیل در مطلب راهنمای سفر به چابهار سعی کردیم اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار دهیم تا سفر پختهتر و جذابتری را تجربه کنید. علاوهبر این مطلب، خواندن سفرنامههای چابهار هم میتواند اطلاعات خوبی از تجربه دیگر مسافران را به شما منتقل کند. اگر تجربه سفر به چابهار را دارید، هر نکتهای را که میتواند مسیر سفر به چابهار را هموار کند، با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.