چه از آن دسته کوهنوردان حرفه‌ای باشید که سالیان سال است کوهنوردی می‌کند و چه فردی که صرفا علاقه به کوهنوردی و کوهپیمایی دارد و می‌خواهد برای اولین بار کوهپیمایی کند، لازم است اصول و مواردی رعایت شود که این فعالیت لذت بخش برایتان به کابوسی فراموش نشدنی بدل نشود. هر کاری اصولی دارد و رعایت این اصول در محیطی مانند کوه که همراه با مخاطرات است، نیاز به توجه و رعایت بیشتر دارد. متاسفانه مخاطرات بیش از آنکه گریبان‌گیر تازه‌کاران شود، دامن کوهنوردان و کوهپیمایان حرفه‌ای را می‌گیرد که گاهی روی حساب حرفه‌ای بودن، رعایت اصول کوهپیمایی را جدی نمی‌گیرند و متاسفانه همین بی‌توجهی آنها را دچار سانحه می‌کند. در این متن قصد داریم مهمترین اصولی که در کوهپیمایی لازم است رعایت شود را با شما به اشتراک بگذاریم.
آنچه در ادامه مطلب خواهید خواند
تفاوت کوهنوردی و کوهپیمایی چیست؟
ممکن است در نگاه اول تصوّر کنید که کوهپیمایی همان کوهنوردی است امّا چنین نیست و تفاوت‌هایی میان آنها وجود دارد. کوهپیمایی راه‌پیمایی در کوه است و بدون استفاده از ابزار فنی کوهنوردی و گذر از مسیرهای سنگی و یخی، مسیرهای کوهستانی را پیمایش می‌کند در صورتی که کوهنوردی یا mountaineering می‌تواند همراه با ابزار فنی و تخصصی یا درگیر شدن در مسیرهای دشوار سنگی و یخی باشد. بنابراین لازم است بدانید که هدف کوهپیمایی گذر از مسیرهای مشخص و دیدن مناظر بی‌نظیر است. لذا اگر علاقمند به فتح قله هستید باید کوهنوردی را دنبال کنید زیرا در کوهپیمایی هدفمان فتح قله نیست.
در سال‌های اخیر کوهپیمایی طرفداران بسیاری در سراسر جهان پیدا کرده و اصلا مسیرهای ویژه ترکینگ تعریف میشود که افرادی که طرفدار کوهپیمایی هستند بتوانند با خیال راحت در مسیرهای مورد نظرشان کوهپیمایی کنند.
چطور برای کوهپیمایی برنامه‌ریزی کنیم؟
مهم است پیش از حرکت یک برنامه مشخص داشته باشیم تا بر اساس آن توان بدنی، تجهیزات، آب و هوا و سایر موارد را تنظیم کنیم. نمی‌توان دل به دریا زد و بی برنامه خود را به کوه سپرد! بنابراین مواردی که در برنامه‌ریزی لازم است لحاظ کنیم را در زیر بررسی می‌کنیم:
سعی کنید تنهایی به کوهپیمایی نروید و حدقل سه نفر همراه داشته باشید. لازم است همه اعضای گروه از برنامه خبر داشته باشند.
برنامه کوهپیمایی‌تان را با توجه به تجربه، تجهیزات، مهارت و آمادگی جسمانی خود و همراهانتان برنامه‌ریزی کنید چون در غیر این صورت با مشکلات مختلفی مواجه خواهید شد.
آب و هوا در سفر مخصوصا کوهستانی بسیار مهم است. لازم است در آب و هوای مناسب برنامه‌ریزی کنید که دچار سانحه نشوید. اگر هم به محض شروع مسیر باهوای متغیر و متفاوت با هواشناسی مواجه شدید حتما برنامه را لغو کنید.
پیش از شروع برنامه حتما درباره مسیر و مناطق اطرافش اطلاعات دقیق و به روز کسب کنید.
سعی کنید یکی از نزدیکان یا دوستانتان را از برنامه مطلع کنید زیرا نبود آنتن در مسیرهای کوهستانی مانع از برقراری ارتباطتان با دیگران میشود. همچنین در صورت بروز حادثه، مطلع بودن فردی از سفرتان می‌تواند زمینه کمک رسانی بهتر را فراهم کند.
در هر سفر ممکن است تجربیات و نکات جدیدی یاد بگیرید. می‌توانید در هر برنامه از این نکات جدید استفاده کنید تا برنامه‌های دقیق‌تری بچینید.
فراموش نکنید که اگر قصد برگشت دارید، تا قبل از ساعت 14 اقدام به برگشت کنید که به تاریکی هوا مواجه نشوید.
چطور در کوهپیمایی مسیریابی کنیم؟
از اصول مهم و لازم کوهپیمایی، مسیریابی است. برای مسیریابی صحیح لازم است نقشه‌خوانی و کار با GPS و قطب‌نما را بلد باشید. درست است گاهی در مسیر تابلوهایی برای راهنمایی مسافران نصب شده امّا علاوه بر آن نقشه‌خوانی هم باید بدانید.
سعی کنید از مسیر اصلی و پاکوب خارج نشوید و پاکوب جدید ایجاد نکنید. برای اینکه در بازگشت به مشکل تاریکی و هوای سرد شب‌های کوهستان برنخورید، به موقع برگردید و روی شیب و مسیرهای کنار پرتگاه ندوید. برای اینکه با کوهپیمایی امن آشنا شوید روی لینک کلیک کنید.
چه مواد غذایی برای کوهپیمایی مناسب است؟
نکته مهم دیگر تغذیه حین کوهپیمایی است. حتما می‌دانید که در چنین سفرهایی، اولویت سبک حرکت کردن است. بنابراین نباید کوله‌مان را با مواد و وسایل غیرضروری پر کنیم. مواد غذایی از وسایلی هستند که کوله را سنگین می‌کنند، بنابراین باید آگاهانه خوراکی‌هایی برداریم که با حجم کم بیشترین انرژی را به ما بدهند. از طرفی، مواد غذایی انرژی کافی برای ادامه مسیر به ما می‌دهند، هر قدر هوشمندانه‌تر خوراکی‌ها را انتخاب کنیم، توان و حال بهتری در مسیر داریم. بهتر است مواد غذایی که برم‌دارید شامل پروتئین، ربی و کربوهیدرات به نسبت 4:1:1 باشد. سعی کنید مواد غذایی خشک و چیزهایی که به گرم و سرد کردن نیاز ندارند به همراه داشته باشید. همچنین مواد غذایی مصنوعی و شیمیایی برای کوهپیمایی توصیه نمی‌شود.
علاوه بر این‌ها، آب و محلول ORS یا ترکیب نمک، شکر و آب بسیار مهم هستند که دچار افت آب و گرمازدگی نشویم. علاوه بر این، همراه داشتن فلاسک کوچکی برای نوشیدنی گرم، لذت بیشتری در سفر برایمان فراهم می‌کند.
چه تجهیزاتی برای کوهپیمایی نیاز داریم؟
هر سبک سفری نیاز به تجهیزات مناسبش دارد که سفر را برایمان ساده‌تر می‌کند و در شرایط اضطراری ما را از خظرات حفظ می‌کند. درست است که کوهپیمایی مانند کوهنوردی‌های حرفه‌ای نیاز به تجهیزات تخصصی و خاص ندارد امّا حداقل‌ها و تجهیزاتی نیاز دارد که سفر را برایمان لذت بخش‌تر می‌کند:
پوشاک مناسب: بسته به منطقه و فصل حرکت، پوشاکی که برای کوهپیمایی انتخاب می‌کنید متفاوت میشود امّا به صورت کلی پوشاک مناسب کوهستان شامل سه لایه است: لایه زیرین از جنس فیلیس است و باعث میشود گرمای بدن حفظ شود و دیر خیس و زود خشک میشود. لایه بعدی از جنس فیلیس ضخیم است که آن هم مثل لایه زیرین زود خشک و دیر خیس میشود و علاوه بر آن سبک و راحت است و ضد باد است. لایه بیرونی هم ضد آب و باد است و کلاهی متصل دارد و باید قابلیت تنفس داشته باشد. این پوشاک بیرونی معمولا در کوهستان به رنگ‌ها فسفری و مشخص است که افراد راحت همدیگر را پیدا کنند.
کفش کوهپیمایی: قرار است پاهایتان در مسیر شما را راه ببرند، بنابراین اگر کفش مناسبی انتخاب نکنید، همان ابتدای مسیر لنگتان می‌گذارند. بنابراین کفش سبک، راحت و ضدآب انتخاب کنید، ترجیحا ساق‌دار باشد که از پیچ خوردن پا محافظت کند، دارای اصطحکاک باشد که به راحتی لیز نخورید و گرم باشد که در آب و هوای سرد، پایتان درون کفش یخ نکند.
کوله پشتی: وسیله دیگری که به اندازه قبلی‌ها اهمیت دارد، کوله پشتی است. سعی کنید کوله‌پشتی استاندارد با اندازه مناسب بردارید که در مسیر طولانی خسته نشوید. برای برنامه یک روزه، کوله 40 لیتری مناسب است.
سایر لوازم: جوراب، دستکش، کلاه مناسب و ضخیم، گتر (در مسیرهای برفی)، کیف بقا، چراغ پیشانی، باتوم، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب.
نکات مهمی که در کوهپیمایی نباید فراموش کرد...
تنفس درست در کوهپیمایی بسیار مهم است. سعی کنید گام‌هایتان کوتاه، آهسته و پیوسته باشد. هر چه اصولی‌تر حرکت کنید و به موقع استراحت کنید، توانتان برای پیمودن مسیر بیشتر میشود و دیرتر خسته می‌شوید. تنفس منظم و ارادی و انجام دم از بینی و بازدم از دهان به این کار کمک می‌کند.
سعی کنید با آمادگی جسمانی به کوهپیمایی بروید و حتّی پیش از برنامه‌تان، در هفته سه روز را به نرمش و ورزش هوازی اختصاص دهید. اگر برنامه‌تان درجه سختی بالا دارد هم بیشتر باید خود را آماده کنید.
بعضی افراد چنین فعالیت‌هایی را شروع نمی‌کنند، زیرا از هزینه گران قیمت تجهیزات نگرانند. لازم است بدانید برای تهیه لوازم باید به کاربری و راحتی آنها دقت کنید، لازم نیست حتما هزینه‌های فراوان بابت خرید محصولات برند کنید. از طرفی با چند بار تجربه کردن، خودتان متوجه می‌شوید چه تجهیزاتی برایتان مناسب‌تر است، بنابراین برای کوهپیمایی اول نیاز نیست اول هزینه کنید. می‌توانید حتی از تجهیزات دوستانتان قرض بگیرید و اگر دوست داشتید این فعالیت را ادامه دهید، به مرور به تجهیزاتتان اضافه کنید.
سعی کنید پیش از حرکت با راهنمایان تخصصی کوهستان و افراد باتجربه مشورت کنید و از راهنماییشان استفاده کنید.
طبیعت با سکوت آرامش بیشتری دارد، بنابراین سعی کنید با رعایت سکوت این لذت را به خودتان و همراهانتان هدیه دهید.
در محیطی مثل کوهستان که با خطراتی همراه است، باید از خودتان ماظبت کنید و خودتان را در دام خطرات نیندازید! این کار ممکن است خسارات جبران ناپذیری برایتان داشته باشد.
تألیف: لست سکند
