وسعت رشته کوه آلپ و قرارگیری آن در کشورهای مختلف موجب شده توصیف زیباییها، فرهنگ اقوام و محیط زیستش دشوار باشد. زمانی که نقشه رشته کوه آلپ را مشاهده میکنید اهمیت آن در نقاط مختلف اروپا برای شما آشکارتر میشود. در این مطلب از لستسکند دنیایی از اطلاعات عمومی، حقایق جالب و دانستنی راجع به آلپ برای شما فراهم کردهایم.
رشته کوه آلپ کجاست؟
اگر میخواهید بدانید رشته کوه آلپ کجاست، باید به بخش جنوبی و مرکزی نقشه اروپا مراجعه کنید. این رشته کوه با طول 1200 کیلومتر، از شمال دریای مدیترانه (در نزدیکی کشور موناکو در جنوب فرانسه) تا سوئیس ادامه یافته است. نقشه رشته کوه آلپ بیانگر وسعت 207000 کیلومتر مربعی آن است. بیشترین عرض رشته کوه آلپ 250 کیلومتر است که بین ایتالیا و جنوب آلمان دیده میشود. آلپ یک رشته کوه ناپیوسته است؛ به عبارتی دیگر این رشته کوه از قله و درههایی تشکیل میشود که در ارتفاع و عمق با یکدیگر متفاوت هستند. بهطور کلی رشته کوه آلپ به سه بخش مرکزی، شرقی و غربی تقسیم میشود که در ادامه به جزئیات مربوط به هر یک میپردازیم.
رشته کوه آلپ شرقی
بخش شرقی کوه آلپ در اصل در کشورهای آلمان، اتریش، ایتالیا و اسلوونی قرار دارد و مناطق معروفی همچون باوارین آلپ، آلپ کارنیک، آلپ دیناری، آلپ دولومیت و جولیان آلپ را تشکیل میدهد. وسعت این بخش از آلپ به 130 هزار کیلومتر مربع میرسد و کوه پیز بوئین مرتفعترین نقطه در آن است.
رشته کوه آلپ مرکزی
رشته کوه آلپ مرکزی از گذرگاه بزرگ سنت برنارد و مرزهای بین سوئیس و ایتالیا تا گذرگاه اسپلوگن ادامه یافته است. در این بخش از آلپ قلههای مهمی همچون ماترهورن و ویشورن قرار دارد. از دریاچههای مهم این بخش نیز میتوانیم به دریاچه ماجیوره و کومو اشاره کنیم.
رشته کوه آلپ غربی
بخش غربی رشته کوه آلپ شامل آلپ فرانسه، شمال غربی ایتالیا میشود و تا دریاچه ژنو و دره رون در سوئیس ادامه مییابد. شکل این رشته کوه شامل سنگ آهکهای آلپ دریایی (نزدیک دریای مدیترانه)، بریدگیهای عمیق فرانسه و انواع یخچال و قله بلورین در آلپ میشود. مون بلان که بلندترین قله آلپ است در رشته کوه آلپ غربی قرار دارد؛ بنابراین بخش وسیعی از آلپ در اروپاست و اگر با تورهای اروپا سفر کردید، میتوانید از نزدیک آن را ببینید.
رشته کوه آلپ جنوبی در اروپا نیست!
شاید برای اولین بار با شنیدن عبارت فریبنده رشته کوه آلپ جنوبی، به یاد قاره اروپا بیفتید؛ اما باید بدانید که رشته کوه آلپ جنوبی در اروپا نیست و در حقیقت بخشی از قاره اقیانوسیه است. از آنجایی که قاره استرالیا و جزیره نیوزلند توسط اروپاییها کشف شد، بخشهای زیادی از آن به نامهای اروپایی شهرت دارد. رشته کوه آلپ جنوبی زنجیرهای است که بیشتر طول جزیره جنوبی نیوزلند را تشکیل میدهد و در بخش غربی این جزیره به بیشترین ارتفاع خود میرسد. اگرچه بخشهای کوچک این منطقه به نامهای مختلفی شناخته میشوند، اما بهطور کلی به کل این منطقه، رشته کوه آلپ جنوبی میگویند. طول این رشته کوه به 500 کیلومتر میرسد که شامل مرتفعترین نقطه نیوزلند، یعنی کوه کوک میشود.
رشته کوه آلپ در کدام کشور است؟
هشت کشور در اروپای مرکزی به کشورهای آلپی معروف هستند که شامل اتریش، فرانسه، آلمان، ایتالیا، لیختنشتاین، اسلوونی، موناکو و سوئیس میشوند و از میان آنها سه کشور سوئیس، ایتالیا و فرانسه بیشترین وسعت آلپ را به خود اختصاص دادهاند؛ اما رشته کوه آلپ آلمان نسبت به آنها وسعت کمتری دارد. علاوهبر کشورهای آلپی، بخشی از کشورهای بوسنی و هرزگوین، آلبانی، سیبری، مونتهنگرو و در منطقه بالکان نیز شامل ارتفاعات آلپ میشوند. درصد وسعت قرارگیری آلپ در کشورهای مختلف به شرح زیر است:
- ایتالیا از 27.3% وسعت آلپ برخوردار است.
- فرانسه شامل 21.4% از رشته کوه آلپ است.
- سوئیس نزدیک به 13.2% از وسعت آلپ را شامل میشود.
- 7% از کل آلپ در اتریش است.
- رشته کوه آلپ آلمان نیز 5.8% از کل وسعت این رشته کوه را دارد.
- اسلوونی دارای 3.5% از وسعت آلپ است.
معروف ترین کوه های آلپ
بلندترین قله رشته کوه آلپ؛ مون بلان (Mont Blanc)
«مون بلان» بلندترین قله رشته کوه آلپ است. این قله بلندترین قله اروپا نیز محسوب میشود که ارتفاع آن به بیش از 4800 متر میرسد. این قله در آلپ فرانسه قرار دارد و فاصله آن با مرزهای ایتالیا کم است و سالانه بیش از 20 هزار گردشگر به آن صعود میکنند. قله مون بلان بزرگترین یخچال در فرانسه است که عمق آن به 200 متر میرسد.
قله مونته روزا در آلپ (Monte Rosa)
مونته روزا چند قله دارد که بلندترین آنها حدود 4600 متر ارتفاع دارد. این قله مرتفعترین نقطه در سوئیس است که در بخش شرقی پنین آلپ و مرز ایتالیا قرار گرفته است و دومین قله بلند این کشور نیز محسوب میشود. این قله علیرغم برخورداری از مناظر زیبا معمولاً نسبت به مون بلان خلوتتر است.
قله دام (Dom)
کوه دام یکی مرتفعترین قلههای اروپا محسوب میشود که فتح آن نسبت به سایر قلل سادهتر است، زیرا مسیر این قله مستقیم است. اگرچه قله دام در نزدیکی مرز قرار دارد، اما بهطور کلی از قلل خاک سوئیس محسوب میشود. این قله برای اولین بار در سال 1858 فتح شد.
قله لیسکام (Lyskamm)
این قله 4500 متری در مرز سوئیس و ایتالیا قرار دارد. این کوه به دلیل بهمنهای خطرناک به آدمخوار مشهور است و قبل از سال 1861 کسی نتوانسته بود آن را فتح کند. کوهنوردان امروزی نیز با احتیاط زیاد و پیگیری مکرر شرایط آبوهوایی از این کوه بالا میروند.
قله ویشورن (Weisshorn)
قله ویشون در نزدیکی کوه ماترهورن قرار دارد. ارتفاع این قله نیز حدود 4500 متر است. زیبایی حیرت انگیز قله ویشورن به ماترهورن شباهت داردT اما گردشگران بسیاری از آن دیدن نمیکنند. زیرا بالا رفتن از آن نیازمند مهارت یخنوردی و صخرهنوردی است.
قله ماترهورن (Matterhorn)
اگر بهدنبال عکس کوه آلپ بگردید بیشک یکی از اولین تصاویری که مشاهده میکنید قله ماترهورن است. هر ساله میلیونها گردشگر با تور سوئیس سفر میکنند که تنها از مناظر این کوه دیدن کنند، اما افرادی که هر ساله موفق به فتح این قله میشوند حدود 3000 نفر هستند. اگرچه فتح این قله جزو سختترین موارد نیست، اما بهدلیل احتمال سقوط از صخره باید با راهنمایانی که این کوه را بهخوبی میشناسند هممسیر شوید.
آلپ در فرهنگ و تاریخ
سرزمینهای مرتفع و کوهستانهای سربهفلککشیده همواره در تاریخ، افسانهها، حماسهها و سایر موضوعات فرهنگی جایگاهی ویژه داشتهاند. رشته کوه آلپ نیز مانند البرز و کوهستانهای مشرق زمین ماجراهای زیادی را در بر میگیرد. مردمی که قرنها در دامنههای این کوه کشاورزی، دامپروری و شکار مشغول بودهاند، داستانهای زیادی را از این کوه سینهبهسینه نقل کردهاند. که از آنها میتوانیم به داستانهایی عجیب درباره یخچالها و موجودات افسانهای این رشته کوه اشاره کنیم.
وقایع و آثار تاریخی رشته کوه آلپ
برخی از اسناد تاریخی همچون 200 هزار نقاشی غارنشینان و بقایای خانههای سنگی در رشته کوه آلپ حاکی از تاریخ زندگی 10 هزار ساله انسانها در این رشته کوه است.
کشف مومیایی یک مرد یخی که او را اوتزی نامیدند. لباسهای او بیانگر زندگی اوتزی در جوامع کشاورز آلپ در 3000 سال قبل از میلاد مسیح بوده است.
طی دومین جنگ کارتاژ ژنرال هانیبال با یک ارتش 46000 نفری از آلپ عبور کرد. این واقعه حدود 200 سال قبل از میلاد مسیح رخ داد.
رومیان باستان چندین استان کوچک را در محدوده آلپ ساختند که برخی از آنها به دوران نرو و برخی به قبلتر باز میگردد. بهطور کلی کوههای آلپ در تاریخ رم باستان نقش زیادی را ایفا کرده است.
در قرون وسطی رقابت بسیاری بین دودمان ساوی، دودمان هابسبورگ و اسلوونی در جریان بود. کوه آلپ نقش مهمی در درگیری اینگروهها ایفا میکرد.
کوههای آلپ یکی از مناطقی بود که طی جنگهای ناپلئونی بسیار مطرح بود و پس از آن سنگرگاههای بسیاری در مناطق مختلف آن ساخته شدند که آثار آن را امروز هم میتوان دید.
رشته کوه آلپ همواره در آثار برجسته مربوط به جنگ جهانی دوم و تاریخ معاصر جهان مطرح شده است.
رشته کوه آلپ و پیرنه در طول تاریخ بهعنوان مرزهای طبیعی در جنگها، نقش مهمی در جنگهای روم و فرانسه داشتهاند.
فرهنگ مردم آلپ
جمعیت مردم ساکن آلپ امروزه به 14 میلیون نفر میرسد و آمار نشان میدهد که طی 150 سال گذشته جمعیت تمدنهای این منطقه تقریباً دو برابر شده است. کشاورزی و جنگلداری همواره بخش مهمی از فرهنگ مردم آلپ بوده است. مناطق آلپ فرهنگ گوناگونی دارند. علاوهبر آن ازآنجاییکه آلپ حدود 8 کشور را در بر میگیرد زبان و گویشهای متنوعی را در این مردم کوهستانی میبینیم. از برخی دانستنیهای جالب درباره فرهنگ مردمان آلپ میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- بسیاری از فرهنگهای مردمان آلپ از زمان قرونوسطا دست نخورده باقی ماندهاند. که از آنها میتوانیم به توانایی بقا در کوهستان از طریق استفاده از فنون نجاری و نانوایی اشاره کنیم.
- کشاورزی یکی از حرفههای سنتی مهم در بین مردمان آلپ بوده است، اما امروزه با پیشرفت صنعت گردشگری کمرنگتر شده است. با این حال دامداری یکی از مهمترین مشاغل امروزی مردم کشورهای آلپ است.
- تولید پنیر یکی از مهارتهای مردم آلپ است که ریشه باستانی دارد که امروزه با ماشینهای صنعتی انجام میشود.
- مناطق آلپ، فرهنگ معماری خاص خود را دارند. خانههای قدیمی کوههای آلپ از صخرههای این منطقه ساخته شدهاند. بهدلیل بارش برف و باران قابل توجه در این منطقه، سقف خانهها باید به اندازه کافی شیب داشته باشد.
- مناطق آلمانی زبان آلپ که از آنها میتوانیم به لیختنشتاین، اتریش و سوئیس اشاره کنیم، ریشههای عمیقی در فرهنگهای قومیتی آلپ دارند و مردم این مناطق از آنها محافظت میکنند.
- از لباسهای محلی اروپایی در از مناطق آلپ میتوانیم به شلوارکهای مردانه و دامنهای زنانه اشاره کنیم.
- رشته کوه آلپ و پیرنه مرزهای طبیعی اروپا هستند که بسیاری از اقوام را از هم جدا کردهاند؛ به همین دلیل فرهنگ مردم در نقاط مختلف آلپ با هم تفاوت دارد.
ارتباط آلپ و هیمالیا
عدهای رشته کوه آلپ را دنبالهای از هیمالیا میدانند و از عبارتهایی همچون آلپ هیمالیا استفاده میکنند؛ اما اگر به نقشه جهان دقت کنید خواهید دید که رشته کوه آلپ و هیمالیا فاصله زیادی از هم دارند، اما گویی با خطی بلند از رشته کوههای کشورهای مختلف به هم متصلند. شاید مهمترین وجه اشتراک بین این دو رشته کوه، نحوه شکلگیری آنها باشد. علاوهبر رشته کوه آلپ، هیمالیا نیز در دوره کوهزایی آلپی شکل گرفته است. تمام رشته کوههای زاگرس، پیرنه، البرز، هندوکش و برخی دیگر نیز مربوط به تحولات شکلگیری کمربند آلپاین هستند؛ بنابراین عباراتی همچون رشته کوه آلپ هیمالیا طبق نقشه چندان درست به نظر نمیرسد.
گردشگری در کوههای آلپ
همانطور که میدانید رشته کوه آلپ بخشهای مختلفی دارد و هر یک از این بخشها جاذبههای گردشگری بسیاری دارند. بهطور کلی سالانه بیش از 120 میلیون توریست در فصول گرم و سرد از رشته کوه آلپ دیدن میکنند که کشور سوئیس حدود 60 الی 80 درصد از این جمعیت را تشکیل میدهد. شاید تصورات شما از آلپ فقط تفریحات کوهستانی را شامل شود، اما باید بدانید که وجود رودخانهها و تشکیل دریاچههای گوناگونی در کشورهایی همچون سوئیس، بازار تفریحات آبی را نیز در بخشهای مختلف آلپ امکانپذیر کرده است. از معروفترین فعالیتهای گردشگری در آلپ میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
اسکی در آلپ
در لیست تفریحات آلپ، بدون شک اسکی یکی از معروفترین و محبوبترینهاست. در طول ماههای زمستان رشته کوه آلپ یکی انواع مختلفی از سراشیبیهای مناسب اسکی را آماده تفریح گردشگران میکند که برای هر سطح مهارتی مناسب است. منطقه سه رده در آلپ فرانسه بزرگترین منطقه اسکی در جهان است. علاوهبر آن پیستهای برتر در اتریش، رشته کوه آلپ آلمان سوئیس و غیره بهترین خدمات اسکیسواری را ارائه میدهند.
پاراگلایدینگ در آلپ
آلپ یکی از ایدهآلترین مکانهای روی زمین برای پرواز در آسمان است. خوب است بدانید که اولین پاراگلایدر جهان به رشته کوه آلپ مربوط است. پاراگلایدینگ آلپ هم شامل پروازهای آرام و تماشای مناظر و هم شامل پروازهای هیجانانگیز میشود.
راهآهن کوهستانی آلپ
آلپ بهترین منظرههای راهآهن کوهستانی در جهان را دارد. پنجرههای قطارهای آلپ نمایانگر مناظری رویایی از کوه مون بلان و قلههای برف پوشیده هستند. علاوهبر آن، راهآهن کوهستانی آلپ شامل مرتفعترین ایستگاه قطار در اروپا میشود.
دوچرخهسواری در آلپ
جادههای زیبای آلپ همواره انتخاب افرادی بوده است که به ماجراجویی در کوهستانها و دوچرخهسواری علاقهمنده هستند. سراشیبیهای هیجانانگیز و مسیرهای مخصوص دوچرخهسواری بسیاری در کوهستانهای آلپ در انتظار گردشگران است.
دریاچههای آلپ
شهرت آلپ فقط به کوهستانهای آن مربوط نیست. دریاچههای بسیار زیبایی همچون دریاچه گاردا در ایتالیا، کومو و دریاچه بلد اسلوونی که یکی از رومانتیکترین مناطق دنیاست، اشاره کنیم. بسیاری از دریاچههای آلپ شامل انواع تفریحات و ورزشهای آبی همچون قایقسواری میشوند.
کوهنوردی در آلپ
صدها قله با ارتفاع 4000 متر و بیشتر از آن در آلپ وجود دارد. علاوهبر کوهنوردی و کوهپیمایی در رشته کوه آلپ، یخنوردی و صخرهنوردی نیز جایگاه ویژهای در این رشته کوه دارد و برنامههای آموزشی مبتدی و حرفهای بسیاری در بخشهای مختلف این رشته کوه در جریان است.
آبوهوای بخشهای مختلف آلپ
کوهستان آلپ تقریباً 5 اقلیم مختلف دارد و به همین ترتیب از پوشش گیاهی و جانوری متفاوتی هم تشکیل شده است. سردترین آبوهوا متعلق به بخشهایی است که ارتفاعی بیش از 3000 متر دارند و با لایههای ضخیمی از برف پوشیده شدهاند. بنابراین پوشش گیاهی ضعیفی هم دارند.
مناطقی که ارتفاعی بین 2000 تا 3000 متر دارند سرمای نسبتا کمتری دارند و گلهای وحشی و علف در آن رشد می کند. در ارتفاع 1500 تا 2000 متر میتوانید جنگل های درختان صنوبر و کاج را ببینید. در ارتفاع 1000 تا 1500 متری درختان بلوط رویش می کنند و امکان کشاورزی هم وجود دارد. در ارتفاع زیر 1000 متر انواع گیاهان و جانوران را خواهید دید که در کنار اهالی دهکده به زندگی ادامه میدهند. این زنجیره قلل باعث می شوند که گرمای مناطق پایین دست به بالای کوهها رانده شده و به صورت باران و برف به زمین باز گردند.
پوشش گیاهی و جانوری آلپ
گیاهان آلپ
انواع مختلفی پوشش گیاهی در کوه های آلپ مشاهده میشود. جنگهای ترکیبی کوهستانی در آلپ شامل درختهایی همچون بلوط، راش، کاج، صنوبر، شاه بلوط، توس میشوند که در شیبهای پایین این رشته کوه رشد میکنند. هر چند جنگلهای درختان مخروطی اغلب ارتفاعات بیشتری یافت میشوند. گیاهان بسیاری نیز همچون زعفران، گل پامچال، گل صدتومانی و گل یخ و غیره نیز در پوشش گیاهی آلپ مشاهده میشود.
جانوران آلپ
مهمترین گونههای پستاندار در آلپ شامل بز کوهی کاپرا، خرگوش آلپی، آهوی سرخ و غیره هستند. دو گونه مارموت و سیاهگوش اروپایی با موفقیت در آلپ سوئیس احیا شدند. از مهمترین پرندگانی که تا کنون در آلپ یافت شدهاند، میتوانیم به عقاب طلایی، قوش تیز پر، باقرقره سیاه و دارکوب سیاه و غیره اشاره کنیم. بیش از 30000 گونه جانوری در کوهستانهای آلپ کشف شده است.
رشته کوه آلپ و پیرنه
رشته کوه آلپ و پیرنه دو رشته کوه بزرگ در اروپا هستند که نقش مهمی در چگونگی شکل گیری اروپای امروزی داشتهاند. رشته کوه پیرنه از پوشش گیاهی بیشتری برخوردار است در حالی که قلههای رشته کوه آلپ بیشتر به صخره و برف معروف است. رشته کوه آلپ بهطور کلی مناظر عظیم و با شکوهتری دارند. از لحاظ زمین شناسی رشته کوه آلپ سن کمتری نسبت به پیرنه دارد. پیرنه یک مرز طبیعی بین اسپانیا و فرانسه است که از شرق به دریای مدیترانه و از غرب به کوههای کانتبرین در اسپانیا میرسد.
سخن آخر
مناظر زیبای آلپ در زمینه بسیاری از آثار هنری به تصویر کشیده شدهاند. عظیمترین رشته کوه اروپا خانه بیش از 14 میلیون انسان و هزاران گونه جانوری و گیاهی است. آلپ در مسائل گردشگری، اقتصادی و سیاسی اروپا و حتی جهان تأثیرات بسیاری داشته است. به دلیل وسعت رشته کوه آلپ و جنبههای مختلف آن، توصیف این رشته کوه در یک مقاله کاری بسیار دشوار است. اگر تجربه کوهنوردی، تفریح و سفر به مناطق آلپ نشین را داشته اید میتوانید دانستههای خود را از طریق قسمت نظرات با سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
تألیف: تیم نویسندگان لست سکند