یک هتل بین المللی در کنار این مجتمع در حال ساخته که ابتدا قرار بود این هتل 7 ستاره باشه ولی متاسفانه در نیمه های کار به خاطر مسائل و قوانین حاکم در ایران از ادامه ساخت جلوگیری کردند و الان خیلی وقته که پروژه ساختش متوقف شده. به احتمال خیلی زیاد در انتها سازنده های هتل مجبور میشن به همون 5 ستاره قناعت کنن و این پروژه رو از سر بگیرن.

پارکینگ این مجتمع ظرفیت 5500 ماشین رو داره که رایگان هست. نمای بیرونی این مجتمع هم برگرفته از کاخ های تخت جمشید هست که روبه روی آن از آب و آتش استفاده کردند و در بعضی از ایام مثل نوروز هر شب مراسم اجرای موزیکال آب و آتش اجرا میشه.

برای شب دعوت اقوام بودیم و خودمون رو برای غذاهای لذیذ و سنتی شیراز که شامل کلم پلو، شیرین پلو با قیمه، آلبالو پلو میشه آماده کردیم.غذا های سنتی شیراز واقعا لذیذن ولی بیشترشون چاشنی شیرین دارند و شاید به مذاق همه خوش نیاد. توی بیشتر رستوران های شیراز از جمله هفت خان هم سرو میشن.

روز سوم:

صبح برنامه بازدید از مجموعه زندیه رو داشتیم. ابتدا به سمت حمام وکیل رفتیم. حمام وکیل یکی از زیباترین و کاملترین حمام های خزینه ای ایران است.خوشبختانه در حال حاضر از این حمام به درستی استفاده شده و اکنون موزه گرمابه است. در این حمام مجسمه های مومی قرار دادن که آداب و رسوم و فرهنگ مردم شیراز رو در موقع حمام نشان می دهند. کار جالب دیگه ای که در این حمام کردن اینه که در کنار هر کدوم از این مجسمه ها یک بلندگو گذاشتن که بسته به کاری که دارن انجام میدن با لهجه شیرین شیرازی حرف میزنن و بک گراند این صدا گذاری، صداها و هم همه های داخل حمام میاد. ولی متاسفانه موقعی که ما رفتیم خیلی شلوغ بود و به زحمت این صداها به گوش می رسید.

مجسمه های مومی در حمام وکیل

 

در یک اتاق دیگه مراسم حنابندان به روش قدیم در حال اجراس که خانم ها دوره عروس ایستادن و در حال کِل و دایره زدن هستن و آهنگ شیرین واسونک شیرازی در حال پخش شدنه.

مراسم حنابندان

 

متاسفانه تا سال 1390 این حمام در دست بخش خصوصی بود و یک دوره به عنوان موزه فرش های دست باف ازش استفاده میشده و در آخر به یک رستوران سنتی کرایه داده شده بود که کلی به این بنا آسیب وارد کردند ولی خوشبخانه ارزش این حمام رو بالاخره درک کردن و از سال 91 به عنوان موزه گرمابه ازش استفاده میشه.

بعد از بازدید از حمام به مسجد وکیل که دقیقا در کنار این حمام قرار داره رفتیم. این مسجد هم که در نوع خودش واقعا بینظیره و جزء بزرگترین مسجدهای شیراز به شمار میاد.

مسجد وکیل

 

شبستان این مسجد با کاشی کاری ها و ستون های حجاری شده و منبر مرمرین از شاهکارهای دوران زندیه است.

ایوان های مسجد وکیل

 

سنگ مرمر منبر را به دستور کریم خان از مراغه به شیراز آوردن که یک تکه سنگ مرمر یکپارچه است و به صورت 14 پله به نشان 14 معصوم ساخته شده.

نمایی از داخل شبستان مسجد وکیل

 

شبستان این مسجد روی چهل و هشت ستون قرار گرفته که کاملا به هم شبیه هستند. از بالای منبر تا انتهای مسجد تمام سقف به صورت بسیار زیبایی کاشی کاری شده است و این قسمت رو از قسمت های دیگه مجزا کرده

شبستان مسجد وکیل با ستون های کاملا یکسان

 

واقعا جای تاسف داره که ما چنین بناهای باارزشی داریم و قدرشون رو نمیدونیم. برای بازدید از یه سری بناها که قدمتشون به یک سوم قدمت بناهای خودمون نمیرسه چقدر هزینه میکنیم ولی از آثار تاریخی کشور خودمون غافل هستیم.
در کنار مسجد وکیل ورودی بازار وکیل قرار داره. بازار وکیل جزء جاهاییه که هربار که به شیراز میرم حتما باید این بازار رو برم. قدم زدن در این بازار و دیدن غرفه های صنایع دستی واقعا لذت بخشه.

بازار وکیل

 

قسمتی از این بازار رو که واقعا دوس دارم سرای مشیر هست با اون پیرمرد مهربون که همیشه با لبخند دلنشینش و لباس های محلی و تفنگ شکاری بزرگش در کنار حوض بزرگ در این حیاط نشسته و هر بازدید کننده ای رو جذب میکنه مخصوصا خارجی ها که کلی از دیدنش ذوق میکنن.

سرای مشیر با استقبال پیرمرد مهربان

 

در راه روی ورودی سرای مشیر دوتا بستنی و فالوده فروشی قدیمی هستن که بتون پیشنهاد میدم حتما فالوده اینجا رو میل کنید. کنار این فالوده فروشی ها یه مغازه از نمادهای شهر شیراز هست که وقتی چشمم بشون افتاد 3 تا از نماد ها رو گرفتم. چون عادت دارم هر جایی که میرم نماد اون شهر یا کشور رو می گیرم. اینبار هم که توریستی به شیراز اومده بودم فرصت رو غنیمت شمردم و به کلکسیون نمادهام نماد شهر شیراز و یا بهتر بگم تاریخ ایران رو هم اضافه کردم.

نمادهای شهر شیراز

 

بازدید بعدیمون از ارگ کریخان بود. این ارگ هم از شاهکارهای دوره زندیه اس که به عنوان محل سکونت کریخان بوده و به خاطر حفاظتی که باید میشد به صورت ترکیبی از معماری نظامی و مسکونی به وسیله بهترین معماران و هنرمندان آن دوره ساخته شده

نمایی از حیاط ارگ کریم خان زند

 

متاسفانه در دوران پهلوی از ارگ به عنوان زندان استفاده میشده که آسیب های جدی به این ارگ وارد شده. یکی از بارزترین این آسیب ها کج شدن یکی از ستون های بیرونی ارگ است. داخل این ستون حمام ارگ قرار داره که در زمانی که زندان بوده به دلیل استفاده زیاد از این حمام این ارگ نشست کرده و کج شده.

ستون کج شده ارگ که حمام ارگ در آن قرار دارد

 

درون کاخ مجسمه کریم خان در حالتی که فتحعلی شاه در کنارش ایستاده و افراد مختلف آن دوره اطرافش هستند در حال قلیون کشیدن میبینیم .

مجسمه های مومی از کریم خان زند و فتحعلی شاه و افراد دربار در حال گفت و گو

 

پنجره های زیبای ارگ

 

اتاق دیگر نمایشگاه عکس از مکان های دیدنی شیراز هست و در انتها از حمام ارگ که در ستون کج شده قرار داره دیدن کردیم.

حمام ارگ

 

بعد از کلی گشت و گذار حسابی خسته و گشنه شده بودیم. روبه روی بازار وکیل یه رستوران سنتی خیلی عالی و قدیمی به اسم شرزه هست که من همیشه به این رستوران میرم ولی متاسفانه تمام میزهاش پر شده بود و جا نداشت به همین خاطر به پیشنهاد یکی از اقوام به رستوران خورشید رفتیم.

این رستوران در مسیر دروازه قران به سمت جاده اصفهان هست. توی این جاده در دو طرف اتوبان پر از رستوران های سنتی باصفاست. رستوران خورشید در جهت مخالف (یعنی اصفهان به شیراز) قرار گرفته. محوطه بیرونی این رستوران، یک باغ میوه بزرگ و چند فضاسازی زیبا داره، رستوران سرپوشیده که موسیقی زنده هم اجرا میشه در گوشه ی دیگه از این باغ قرار داره . قیمت غذاهای این رستوران هم بد نبود و از چلو کباب 16هزارتومانی شروع میشد به بالا. کیفیت و حجم غذا عالی بود.

رستوران خورشید

 

بعد از صرف غذا از دروازه قران دیدن کردیم. در این مکان آرامگاه خواجوی کرمان هم هست که برای رفتن به این آرامگاه یک مسیر پله رو وجود داره.

دروازه قران

 

ما همیشه شب ها به این مکان میرفتیم که هم هوا خنکه و هم نورپردازی این مکان واقعا عالیه ولی به خاطر کمبود وقت اینبار وسط ظهر رو انتخاب کردیم که آفتاب داغ شیراز و سنگینی بعد از نهار اجازه نداد از آرامگاه خواجوی کرمانی دیدن کنیم و به همون مجسمه اش که پایین بود بسنده کردیم.

مجسمه و ورودی خواجوی کرمانی

 

برای عصر برنامه بازدید از باغ دلگشا و آرامگاه سعدی رو داشتیم. این دو مکان نزدیک هم قرار دارن. اول به باغ دلگشا رفتیم. این باغ پیشینه خیلی قدیمی داره که بارها و بارها تخریب و دوباره بازسازی شده.

محوطه باغ دلگشا

 

آخرین بار در دوران قاجار یکی از فرزندان حاکم فارس این باغ را بازسازی کرد و عمارتی در این باغ به نام کلاه فرنگی (فین) ساخت. در حال حاضر از این عمارت به عنوان موزه استفاده میشه. در طبقه اول اشیا روزمره زندگی مردم در گذشته ، سکه های تاریخی، انواع ظرف های سفالی و لعاب دار، اسلحه و شمشیر با قدمت دوره زندیه نگه داری میشه و در طبقه دوم بیش از صد نوع رادیو قدیمی از انواع مختلف به نمایش گذاشته شده.

داخل عمارت (موزه) باغ دلگشا

 

آبنماهای بین باغ دلگشا و آرامگاه سعدی

 

سپس به سمت آرامگاه سعدی رفتیم . فضای سبز آرامگاه و مقبره و حوض ماهی سعدی مکانی هست که به محض ورود جذب آنها میشیم.

نمایی از محوطه آرامگاه سعدی

 

داستان هایی که در این مکان اتفاق افتاده. ارج و قربی که این مکان داشته همه و همه باعث میشن که بازدید از این مکان دلنشین تر بشه.

نمایی از آرامگاه سعدی

 

سعدی جزء شاعر های جهان دیده ماست که حدودا 35 سال در سفر بوده و تجارب خیلی زیادی بدست آورده که از همشون در شعرهاش با زبان خیلی ساده و شیرین استفاده کرده. وقتی سعدی بعد از سفر طولانی به شیراز برمیگرده ازش میپرسن که کجا از همه در جهان بهتره و پاسخ رو اینطور میده: " چه مصر و چه شام چه بر و چه بحر همه روستایند و شیراز شهر"

از اونجایی که سعدی با پسر حاکم شیراز (سعد بن ابوبکر) در آن زمان حسابی دوست بوده و بهش تعلق خاطر داشته لقب خودش رو سعدی انتخاب میکنه. سعدی در اشعارش به سفر کردن زیاد تشویق میکنه و شعر معروفش که میگه" بسیار سفر باید تا پخته شود خامی" گواه این مطلبه.

ستون های بلندی که در ساخت مقبره به کار برده شده شکوه و عظمت این بنا رو بیشتر کرده. سنگ قبر مقبره رو کریم خان زند قرار داده. دورتادور دیوارهای مقبره هم از بالا تا پایین زیباترین اشعار سعدی حکاکی شده.

حوضچه ماهی و سنگ قبر و لوستر آویخته بر مزارسعدی

 

روبه روی مقبره سعدی، شوریده شاعری که در کودکی به خاطر آبله کور میشه قرار داره. شوریده شاعر معروف دربار ناصرالدین شاه بوده که وقتی ناصرالدین شاه از یکی از اشعار شوریده به وجد میاد بهش میگه هرچی از من بخوای برات فراهم میکنم و شوریده هم که فرصت رو غنیمت میشماره از ناصرالدین شاه میخواد که بعد از مرگش در جوار سعدی به خاک بسپارنش.

حین بازدید از مقبره سعدی در میان تعداد قابل توجهی توریست خارجی یک زوج ایتالیایی نظر همه رو به خودشون جلب کردن. تور لیدر برای این زوج شعری را که در مقبره روی دیوار حکاکی شده بود خوند و زن ایتالیایی ناخوداگاه با شنیدن این شعر زار زار گریه کرد. برام خیلی جالب بود که یه زن جوان ایتالیایی انقدر عمق شعر رو حس کرده بود ولی ما با بیتفاوتی از کنار این همه آثار زیبا میگذریم تورلیدر می گفت که بیشتر توریستهای من با شنیدن این شعر اشکشون درمیاد.

در مقابل مقبره یک حوض بزرگ قرار داره که به رسم قدیم مردم در اون سکه می انداختن تا ببینن حاجتشون براورده میشه یا نه.

طرف دیگه از این محوطه حوضچه ماهی معروف سعدی در زیر زمین قرار داره که میگن سعدی با دستان خودش این حوضچه رو با مرمر و به شکل 8 ضلعی که نشان دهنده معماری ایران است ساخته. آب رکن آباد از این حوضچه میگذره و داستان های زیادی داره. رسم بوده که هر سال در چهارشنبه سوری هر کس بسته به کارش از این آب کوزه ای میبرده، کشاورز اعتقاد داشته که اگر از این آب در زمینش بریزه محصولاتش تا یک سال آفت نمیگیرن و برکت به زمینش میاد. دامدار برای مریض نشدن دام هاش. مریض برای شفا. دختران دم بخت برای باز شدن بخت و... . میگن که بی دلیل نبوده که سعدی خودش این حوض رو در زمین خانقاهش ساخته و این قسمت انرژی مثبت زیادی داره.

روز چهارم:

صبح برنامه بازدید از حافظیه، باغ جهان نما و باغ ارم رو داشتیم. اول به سمت حافظیه رفتیم. مجموعه حافظیه واقعا زیباست و آدم رو به وجد میاره.

تالار حافظیه

 

مقبره حافظ رو معمار معروف فرانسوی به نام آندره گدار در سال 1316 ه.ش طراحی کرد ولی سنگ قبر حافظ را کریم خان زند قرار داده.

مقبره حافظ

 

سقف مقبره حافظ

 

این مقبره مثله یک نماد در وسط محوطه که دورتا دور اون گل کاری ها و ایوان های زیبا قرار داره خود نمایی میکنه. متاسفانه هر بار که به آرامگاه حافظ میرم کتاب حافظ رو فراموش می کنم با خودم ببریم. ای کاش همانطور که در مساجدمون کتاب های قران و دعا به تعداد بالا میذاریم در آرامگاه حافظ هم چند نسخه از کتاب هاش رو حداقل به دو زبان فارسی و انگلیسی بذارن مخصوصا به خاطر اعتقادی که اکثر مردم ایران به لسان الغیب دارن ولی متاسفانه دریغ از یک برگ کتاب و فقط فال فروش های درب آرامگاه هستند که به مردم برگه های کوچک شعر رو میدن.

نمایی از آرامگاه حافظ " بر سر تربت ما چون گذری همت خواه/ که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

 

بعد از بازدید از حافظیه به سمت باغ جهان نما رفتیم که حدودا یک کیلومتر با حافظیه فاصله داره. پیاده این مسیر رو طی کردیم و از کنار سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران گذشتیم. فضای این سازمان به حدی بزرگ و زیبا بود که من اول فکر کردم باغ جهان نما همینه.

سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران

 

بعد از گذشتن از کنار دیوارهای قدیمی باغ به ورودی باغ رسیدیم برخلاف انتظارم از این باغ حدودا 8 هکتاری غیر از چمن، درخت،حوض و یه عمارت در ته باغ هیچ چیز جذابی نداشت.

باغ جهان نما

 

واقعا آدم حرص میخوره که همچین فضاهایی داریم و به درستی ازشون استفاده نمی کنیم، مثلا تو همین باغ جهان نما با این همه فضای سبز خالی میتونستند از تمامی آثار تاریخی شیراز ماکت هایی بسازن و کلی توریست رو جذب کنند و در یک جا همه آثار باستانی شهر رو به رخ بازدید کننده ها بکشونن. مخصوصا برای شهری که انقدر از لحاظ آثار تاریخی و باستانی غنیه. ما اون ور دنیا تو یکی از شهر های ساحلی تایلند، رفتیم توی فضایی که شاید کلا دوهزار متر نبود تمام ماکت های آثار معروف جهان از جمله تخت جمشید خودمون رو گذاشته بودند ولی همچین کاری رو برای شهری مثل شیراز انجام نمیدیم. داخل عمارت باغ هم یه نمایشگاه از نقاشی های سیاه قلم قدیمی گذاشته بودند که در گذشته به جای عکس گرفتن از خودشون از این نقاشی ها استفاده میکردند.

مجددا برای گرفتن انرژی تازه از بابا بستنی که نزدیکای باغ ارم شیراز هست و کلی طرفدار داره بستنی وفالوده شاتوت گرفتیم که واقعا طعمش بی نظیره. بعد به سمت باغ ارم یکی از زیباترین باغ های شیراز حرکت کردیم.

باغ ارم

 

باغ ارم و درختان سرو ناز سر به فلک کشیده این باغ که به ترتیب و به موازی هم قرار گرفتند شهرت جهانی دارن و هر چقدر و هرچند بار که به این باغ زیبا بریم سیر نمیشیم.

راه روی درختان سرو ناز قدیمی

 

تلفیق عمارت و حوض و تنوع گونه های گیاهی و درخت های این باغ فوق العادس مخصوصا با صدای آب نما ها و بلبل هایی که بین درخت ها در حال آواز خوانی هستند. قدمت این باغ به دوره سلجوقی ها برمیگرده که حدودا 900 سال قدمت داره ولی عمارتی که در وسط باغ ساخته شده در زمان ناصرالدین شاه قاجار بوده. این عمارت سه طبقه ای به سبک دوران قاجاریه ساخته شده. از سال 1359 تا کنون هم این باغ در اختیار دانشگاه شیراز هست و به باغ گیاه شناسی تبدیل شده. در سال 1390 این باغ به عنوان یکی از نمونه های باغسازی ایران در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسید.

دید و بازدید از باغ ها که تمام شد به سمت اتوبان چمران حرکت کردیم تا در یکی از باغ های عرق گیری، عرقیجات مورد نیازمون، که یکی از سوغات معروف شیراز هست به صورت مستقیم از کارگاه عرق گیری بگیریم. این باغ به اسم گلبرگ هست و عرقیجاتش واقعا مرغوبه.

هر سری که میرم مراحل عرق گیری رو هم در انتهای باغ نگاه میکنم. سری قبل که تو اردیبهشت رفته بودم فصل گلاب گیری بود و یه کوه گل محمدی خوشرنگ و بو اونجا گذاشته بودند تا گلاب بگیرن چنان بویی تو اون فضا پیچیده شده بود که آدم واقعا مست میشد. انقدر کارکنان این باغ مهربون و خوش رو هستند که هر توضیحی رو که می خواستم با روی باز بهم میدادن. تمام عرق ها هم در بشکه های خیلی بزرگ کنار هم چیده شدند که از هر عرقی که بخواییم خودمون میتونیم در بطری ها بریزیم. (آدرس عرقیجات گلبرگ: بلوار چمران، خیابان نیایش، بلوار سه نیایش انتهای خیابان)

دبه های عرق و مراحل عملیات عرق گیری در گلبرگ

 

سوغات دیگه شیراز کلوچه مسقطی بسیار لذیذ و خوشمزس که اکثر شیرینی فروشی های شیراز دارن. برای عصر مجددا به سمت ارگ زند حرکت کردیم تا از عمارت کلاه فرنگی که دقیقا رو به روی ارگ زند هست دیدن کنیم. بعد از کلی ترافیک که رسیدیم گفتن ساعت بازدید تمام شده و فقط تونستیم از بیرون نما عکس بگیریم.

عمارت کلاه فرنگی هم در دوران زندیه ساخته شده و این عمارت هشت ضلعی در اون زمان برای پذیرایی از مهمانان داخلی و خارجی مورد استفاده قرار میگرفته. از سال 1315 از این عمارت به عنوان موزه اشیای تاریخی استفاده میشه. یکی از اشیای گرانبهایی که در این موزه نگه داری میشه قران هفده من هست که در دروازه قران قرار داشته و در سال 1316 ه.ش برای حفاظت بیشتر به این موزه منتقل شده است.

آرامگاه کریم خان هم در این عمارت قرار داره که 13 سال بعد از مرگش آغا محمد خان قاجار به خاطر کینه توزی که با کریم خان داشته دستور میده که نبش قبر کنن و استخوان های کریم خان را در راه روی پر رفت و امدی در کاخ گلستان دفن کنن ولی مجددا در زمان پهلوی این استخوان ها به مقبره کریم خان انتقال داده شدند.

عمارت کلاه فرنگی

 

سپس به سمت شاه چراغ حرکت کردیم. شاه چراغ برادر امام رضاست و در طی سال ها این حرم رو چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار دادند تا اینکه حدودا دو سال پیش برای توسعه شاه چراغ از برادرش (امام رضا) قرض گرفتند و این حرم رو توسعه دادند. مردم شیراز اعتقاد خیلی زیادی به این زیارتگاه دارن و همیشه این حرم مملو از جمعیت هست. مسجد عتیق که یکی از قدیمی ترین مسجد های شیراز هست نیز در اینجا قرار داره. همچنین موزه و کتابخانه ارزشمندی از آثار تاریخی و کتاب های خطی و قران های نفیس و اشیای باستانی در آن نگهداری میشه.

بارگاه ملکوتی شاه چراغ

 

آیینه کاری داخل حرم مطهر

نویسنده : نیما علایی

جهت مطالعه ادامه سفرنامه کلیک کنید