تا به حال نام شیمبار خوزستان را شنیده‌اید؟ مدتی است شیمبار به عنوان جاذبه گردشگری جنوب کشور شناخته میشود، هر آنچه از انواع جاذبه‌های طبیعی بخواهید، این منطقه در خود دارد، مثل جنگل، کوه، آبشار یا چشمه. اگر این دشت هنوز قدری ناشناخته مانده، شاید به این دلیل است که بین کو‌ه‌ها قرار گرفته. در این متن از بلاگ لست سکند می‌خواهیم اول بدانیم شیمبار کجاست و بعد گشتی در این منطقه شگفت انگیز بزنیم.
اگر از آن دسته افرادی هستید که از کشف و دیدن منظره‌های تازه و کمتر مشهور لذت می‌برید و در سفرها ترجیح می‌دهید چشم‌اندازهای متنوعی از طبیعت را ببینید، بدون شک از دیدن شیمبار خوزستان هم لذت می‌برید. پس همراهمان باشید تا شیمبار را بهتر بشناسیم.
آنچه در ادامه مطلب خواهید خواند
شیمبار کجاست؟
شیمبار یا شیرین بهار، جلگه‌ای سبز در شمال خوزستان، درست در مرز میان استان خوزستان و چهارمحال بختیاری است. دشت شیمبار خوزستان ادامه ارتفاعات صخره‌ای و مرتفع سلسله جبال زاگرس در خوزستان است و توسط 4 کوه تاراز، للر، کینو و منار احاطه شده. شیمبار از روستای سرحونی شروع میشود و به دامنه کوه‌های دلا می‌رسد. قسمت زیادی از این منطقه با درختان بلوط و دشت‌های پر از شقایق پوشیده شده است و درختان بلوط، بادام کوهی، ارزن، بنه (پسته‌ی کوهی) و جاز دارد. به طور کلی، پوشش گیاهی این منطقه را در سه گروه مجزا دسته‌بندی می‌کنند:
درختان بلوط که وسعت زیادی از منطقه را به خود اختصاص داده‌اند و عمدتا در بخش کوهستانی منطقه پراکنده شده‌اند.
انواع مختلفی از درختان مانند آلبالوی وحشی، زالزالک، انار، انگور، توت، بادام، پده، کلخونک یا کلخنگ، کیکم، ارژن، چنار، زبان گنجشک، درختچه‌های گاو زبان، جاز، بوته زیره، خاکشیر و گیاهان دارویی مثل ریواس، پرسیاوشان، گرامینه و گون.
درختچه‌های مورد معطر هم به صورت انبوه در بعضی از مناطق دشت به صورت متراکم رشد کرده‌اند. این درختان در شط شیمبار، به قدری در هم تنیده شده‌اند که انسان به سختی می‌تواند از آنها عبور کند، اما همین درختان محل زندگی بسیاری از جانوران دشت شده‌اند.
موقعیت دقیق شیمبار روی نقشه
ساکنان دشت شیمبار خوزستان چه کسانی هستند؟
این دشت به طور کلی حدود 10 هزار نفر جمعیت دارد که شامل روستاییان و عشایران میشود. منطقه شیرین بهار، مسیر اصلی کوچ عشایر بختیاری از مناطق گرم خوزستان به سمت کوهرنگ و زردکوه و مناطق سردسیر چهارمحال و بختیاری است. در واقع قسمت‌های جنوبی این دشت به عنوان قشلاق و قسمت‌های شمالی به عنوان ییلاق عشایر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین قرار گرفتن این منطقه در دل جامعه بومی بکر، شما را با فرهنگ غنی‌تری روبه‌رو می‌کند.
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که مردمان شیمبار از چه قومی هستند؟ مردمان این منطقه، لر و لک و از طوایف بختیاری هستند. آنان سالیان سال در این منطقه مشغول کشاورزی و دامداری بوده‌اند. بعضی‌هایشان در روستاها ساکن شده‌اند و عده‌ای هم همچنان به صورت کوچ جابه‌جا می‌شوند.
جاهای دیدنی شیمبار
همانطور که ابتدای متن هم اشاره کردیم، شیمبار جاهای دیدنی متنوعی دارد. شاید در ابتدا تصور کنید که جاهای دیدنی شیمبار فقط به طبیعت خلاصه میشود ولی اینطور نیست، اگر اهل گردش در لایه‌های تاریخ و فرهنگ یک منطقه هستید، شیمبار جاهای دیدنی تاریخی و فرهنگی هم دارد. در ادامه به صورت جداگانه جاهای دیدنی طبیعی و تاریخی-فرهنگی شیمبار خوزستان را معرفی می‌کنیم تا در سفرتان بتوانید از آنها بازدید کنید.
جاهای دیدنی طبیعی شیمبار
کم پیش می‌آید در یک منطقه انواع پدیده‌های طبیعی را در کنار هم داشته باشید. منطقه شیمبار در جغرافیایی قرار گرفته که جاهای دیدنی طبیعی بسیاری اطرافش دارد که با کمی فاصله از هم می‌توانید از نزدیک آنها را ببینید و تجربه سفرتان را متفاوت کنید.
آبشار نگین دشت شیمبار
آبشار نگین با حدود 60 متر ارتفاع، در روستای نگین دشت شیمبار و شمال دریاچه سد شهید عباسپور واقع شده. به دلیل ارتفاع زیاد این آبشار، دره‌های عمیق اطرافش و همچنین قرارگرفتن در منطقه‌ای صعب العبور، هنوز این آبشار و اطرافش بکر و زیبا است. به همین دلیل اگر قصد دارید به این آبشار سر بزنید، راهی دشوار در پیش دارید. دو مسیر برای رسیدن به آبشار نگین وجود دارد:
از مسجد سلیمان به روستای آب شلال بروید، از روستای آب شلال تا روستا و آبشار نگین چیزی در حدود 4 ساعت پیاده‌روی (یا به عبارت دقیق‌تر کوه‌پیمایی) در پیش دارید.
از شهرکرد به جونقان و بهشت آباد بروید، بعد باید مسیر کوه‌نوری کوه میلی و چمن گلی میز را در پیش بگیرید. این مسیر برای کوه‌نوردان پیشنهاد میشود.
چشمه و دریاچه شیمبار
حدود 2000 سال پیش در اثر زمین لغزش کوه دلا، مسدود شدن مسیر دره و در نتیجه بسته شدن و انسداد راه‌آب‌های مسیر، دریاچه سدی شیمبار شکل گرفته است. این دریاچه با وسعتی بیش از 10 کیلومتر مربع در دشت شیمبار، در امتداد رشته کوه زاگرس و در شهرستان اندیکا قرار گرفته است.
علاوه بر دریاچه شیمبار، تعداد زیادی چشمه هم در این منطقه دیده میشود که اهمیت این چشمه‌ها به دلیل دائمی بودن آنها است. وجود این چشمه‌ها، برای دامداران و باغداران شیمبار بسیار اهمیت دارد، ضمن اینکه، جانوران منطقه هم از آب آنها سیراب می‌شوند. این چشمه‌ها از ارتفاعات زاگرس که همیشه برفگیر است، تامین می‌شوند. از مهم‌ترین و معروف‌ترین این چشمه‌ها می‌توان به منار، شلا، سوسن، سرخاب، سرحونی، سربازار یا سرباز، تنگ سنان و گندیکار اشاره کرد. از بین این چشمه‌ها منار، شلا، سوسن، سرخاب و سرحونی بسیار پر آب هستند. تنها راه دسترسی به دریاچه شیمبار از راه مسیر اندیکا به شهرکرد است.
تالاب شیمبار
در مرکز دشت شیمبار، تالاب وسیعی با وسعت 2 هزار هکتار قرار دارد. این تالاب در مسیر راه پرندگان مهاجری مانند حواصیل، چنگر و کشیم قرار دارد و از این بابت بسیار حائز اهمیت است. به غیر از این پرندگان مهاجر، انواع دیگر پرندگان شامل انواع دارکوب، کبک، توکا، کبوتر، کمر کلی، چرخ ریسک، قمری، زاغی، کلاغ، تیهو، بلبل، بلبل خرما، دم سرخ، هدهد، جی جاق، غراب و پرندگان شکاری و لاشخورها از نمونه‌های دیگر پرندگان این دشت هستند.
علاوه بر پرندگان، پستانداران بسیاری مثل پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، گربه وحشی، شغال، کفتار، گراز، قوچ وحشی، خرگوش، سنجاب، بز، تشی و خفاش هم در این منطقه زندگی می‌کنند. در حال حاضر تعداد 70 گونه پرنده و 25 گونه پستاندار در دشت شیمبار زیست می‌کنند. البته تعداد و تنوع جانوران شیمبار بسیار زیاد است، ولی به دلیل شکار و تخریب زیستگاه، بسیاری از این جانوران از بین رفته‌اند. اکنون به علت اینکه این منطقه جزو مناطق حفاظت شده محسوب میشود، جانوران منطقه شیرین بهار در امنیت بیشتری هستند. اگر درباره مناطق حفاظت شده نمی‌دانید، پیشنهاد می‌کنیم لینک زیر را بخوانید.
مناطق حفاظت شده ایران کجا هستند؟
سطح تالاب شیمبار پوشیده از درختان و درختچه‌های تمشک، توت، انگور، انار، گز، جاز و پده است که باعث ایجاد فضای دلپذیری شده است. آب تالاب از آب‌های سطحی کوه‌های اطراف مانند کوه‌های کینو، تار و للر تامین میشود. آب‌های سطحی بعد از تالاب شیمبار مسیر خود را به سمت سد شهید عباسپور ادامه می‌دهند.
با توجه به اهمیت تالاب شیمبار، این منطقه همیشه ارزش و اعتبار بسیار بالایی بین طبیعت دوستان داشته، اما این مسئله باعث عدم توجه سازمان حفاظت زیست دشت شیمبار نشده، به همین دلیل این منطقه از سال ۱۳۷۹ به عنوان یکی از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست مصوب شد.
جاهای تاریخی دشت شیمبار
زیبایی‌های شیمبار مسجد سلیمان، فقط به جاذبه‌های طبیعی آن محدود نمی‌شود. با توجه به قدمت این منطقه، چندین اثر تاریخی در دل این دشت پنهان شده که در نوع خود بی‌نظیر و بی‌مانند هستند، تنگ بتان، قلعه کله قندی، قلعه آهنگری و شیرهای سنگی از جاذبه‌های تاریخی این دشت به‌شمار می‌روند که در ادامه هر کدام را جداگانه معرفی می‌کنیم.
تنگ بتان دشت شیمبار
از آثار باستانی و تاریخی شیمبار مسجد سلیمان، می‌توان به تنگ بتان اشاره کرد. این سنگ نگاره 12 نقش برجسته با ارتفاع هشت متر و نیم و یک نقش 140 سانتیمتری دارد که در ارتفاعات کوه دلا قرار گرفته است. با توجه به نقوش این سنگ نگاره، یعنی نوع پوشش یا آرایش موی سر، قدمت آنها را به دوره اشکانیان و الیماییدها تخمین زده‌اند.
شیرهای سنگی دشت شیمبار
شیرهای سنگی شیمبار در گذشته نشانه دلاوری و شجاعت به‌شمار می‌آمده و از فرهنگ‌های ایل بختیاری است که در نقاط دیگر هم پیدا میشود. سنگ‌تراشان بختیاریِ خوزستان (شمال خوزستان) و چهارمحال و بختیاری بر سر آرامگاه اقوام خود به‌خصوص بزرگان ایل خود این نمادها را می‌ساختند.
در شیمبار کجا اقامت کنیم؟
با توجه به اینکه شیمبار منطقه‌ای کوچک و تقریبا بکر است، نمی‌توانید سراغ هتل و اقامتگاه‌های لوکس را در آن بگیرید. اگر ترجیحتان اقامت در هتل است، می‌توانید از این منطقه دیدن کنید و برای اقامت به مسجد سلیمان یا دزفول برگردید. اما اگر در اقامتگاه‌های بومگردی یا هتل با درجه کیفی پایین‌تر هم می‌توانید بمانید، این منطقه چنین اقامتگاه‌هایی برای شب مانی دارد.
آنهایی که دلشان می‌خواهد میان طبیعت و چشم‌اندازهای ویژه دشت شیمبار شب را به روز برسانند، معمولا همراه تجهیزات، کمپ می‌کنند. البته اگر قصد کمپ زدن دارید، حتما قبلش درباره جای مناسب کمپ اطلاعات به دست آورید.
راه دسترسی به شیمبار چگونه است؟
همانطور که گفتیم، شیمبار در استان خوزستان، شهر مسجد سلیمان و در مسیر مسجد سلیمان به شهرکرد قرار گرفته است. شیمبار جزو شهرستان اندیکای خوزستان است و در یکصد کیلومتری شمال شرقی مسجد سلیمان و ایذه قرار دارد.
بهترین راه دسترسی به شیمبار، مسیر تازه تاسیس شهرکرد به مسجد سلیمان است. از مسجد سلیمان باید خودتان را به روستایی به نام شلال برسانید. این مسیر کمی طولانی است و یک ساعت و نیم رانندگی دارد، اما از روستای شلال تا دشت شیمبار فاصله کم است، چیزی حدود 15 دقیقه پیاده. این مسیر از میان دشت شیمبار می‌گذرد، اما برای رسیدن به روستاهای این منطقه مسیرها شنی و خاکی است که البته می‌توانید مسیر را پیاده نیز طی کنید. برای دیدن حیوانات دشت شیمبار هم می‌توانید مسیر اندیکا به بازفت را که از وسط منطقه عبور می‌کند، طی کنید.
سخن پایانی
دشت شیمبار یا منطقه شیرین بهار یکی از جاذبه‌های گردشگری استان خوزستان است که به علت وجود تالاب شیمبار و سایر دیدنی‌هایش، اهمیت فوق العاده‌ای دارد، این تالاب نه تنها زیستگاه بسیاری از جانوران دشت محسوب میشود، بلکه در مسیر پرندگان مهاجر هم قرار دارد. علاوه بر تالاب، دریاچه و چشمههای این دشت، آبشار نگین و جنگل‌های پوشیده از درختان بلوط و ... از دیگر قسمت‌های این دشت به‌شمار می‌روند و این منطقه را به یکی از بی‌نظیرترین مناطق گردشگری جنوب کشور تبدیل کرده‌اند.
تألیف: تیم نویسندگان لست سکند
