سفر به کهن سرزمین قنات ها و بادگیر ها

سفر در زیستن   با مردم هر سرزمینی    غرقه در تاریخشان گشتن    نفس با هم کشیدن ها ...

وقتی صبح دوشنبه ، هفته دوم مهرماه از خواب بیدار شدم و پدرم گفت وسایل سفرم را به مقصد نامعلوم جمع کنم ؛ هرگز فکر نمیکردم سفری تا این حد پر ماجرا در انتظارم باشد. پدرم همیشه برای سفر به هرچه پیش آید خوش آید اعتقاد دارد و بدون برنامه فقط میزند به دل جاده ! و این شد که ما خیلی سریع وسایل را که شامل دو تا کوله پشتی و فلاسک چای و کمی تنقلات بود،داخل ماشین گذاشتیم و حدود ساعت 5 عصر راه افتادیم . و دست سرنوشت ما را در جاده ی یزد انداخت و بعد از اینکه بین یک دو راهی، برای تور ایرانگردی، یزد رابه جای اصفهان انتخاب کردیم سفر ما به یزد ، سرزمین زرتشت ، شروع شد .

پس از حدود 4 ساعت به اولین مقصد یعنی ابرکوه رسیدیم . و در حالیکه خسته و گرسنه بودیم ، دنبال رستوران یا غذاخوری برای شام میگشتیم اما با وجود اینکه ساعت حدود 8 شب بود شهر خیلی خالی و تاریک بود و تقریبا بیشتر مغازه ها بسته بودند . اما خوشبختانه یک ماشین سیار فروش فلافل ، کنار یخچال خشتی ابر کوه مسأله شام را برای ما حل کرد! و حالا باید مکانی برای خواب پیدا میکردیم و بعد از کمی پرس و جو اقامتگاه بومگردی سرو کهن را انتخاب کردیم .

اقامتگاه خیلی تمیز بود و فضای زیبایی هم داشت همچنین به قسمت های دیدنی و بافت تاریخی شهر هم نزدیک بود . فقط یک مسأله بود که سرویس بهداشتی و حمام داخل اتاقها نبود و باید بطور مشترک استفاده میشد همچنین داخل اتاقها تخت نبود و باید از لحاف و تشک استفاده میکردیم (که این مورد بنظر من، حسن محسوب میشد چون کاملا حالت سنتی مجموعه حفظ شده بود ). 

ابرکوه یا ابر قوه (ابرقو) ، یکی از کهن ترین شهرستان های استان یزد هست که آثار تاریخی بینظیری دارد اما با وجود اینکه یک تعطیلات دو روزه بود ، شهر خیلی خلوت بود که متاسفانه نشان دهنده کم لطفی و کم توجهی گردشگران به بازدید از این شهر کهن و تور یزد هست . و بیشتر اماکن تاریخی بسته بودند و با وجود اینکه شماره تماس برای بازدید گذاشته شده بود ، بعد از اینکه تماس گرفتیم کسی حاضر نشد در را برای بازدید ما باز کند .

ما اول از کوچه های قدیمی شهر بازدید کردیم که متاسفانه حجم زیادی از زباله و فیلتر های سیگار و آلودگی توی این کوچه ها بود و عظمت و زیبایی این مکانها را کمرنگ میکرد و یک ایراد خیلی بزرگ این بود که تقریبا میشه گفت حتی یک سطل زباله در این مسیر ها وجود نداشت درحالیکه به عقیده ی من باید به تمیز بودن و توسعه این مکانها خیلی اهمیت داده بشه و این میتونه باعث جذب گردشگر چه از داخل و چه خارج از کشور بشه و برای بومیها مشاغل مختلف ایجاد کنه در حالیکه در حال حاضر ، کسب و کار توریستی بیشتر بومیها تقریبا از بین رفته و طبق گفته خودشون فقط از روی عشق اقامتگاه هاشون رو سرپا نگه داشتن .

از معروف ترین جاذبه های دیدنی شهرستان ابرکوه ، سرو ابر کوه با قدمت چهارهزار و پانصد ساله هست که از آنجا بازدید کردیم. بعد از پرس و جو از مردم بومی متوجه شدیم در گذشته نه چندان دور مردم به حاجت دادن این درخت اعتقاد داشتند و به آن پارچه و به اصطلاح دخیل میبستند! اما متاسفانه به دلیل آسیب رساندن برخی گردشگران اطراف سرو حصارکشی شده .

همچنین این درخت به (سرو زردتشت) هم معروف هست. و در کتابها آمده :(زرتشت، چون موسم اسپند به ابرکوه رسید، با دست خود بذر سرو بر این دشت فشاند و بر مردمان نوید داد که درختی در آن میان بماند تا ببیند درفش فرزندش بهرام، پادشاه صبح دم رستاخیز را.)و در برخی روایات هم این سرو به نوح نبی و خاندان وی نسبت داده شده .

بعد از بازدید از سرو ابرکوه ، تصمیم گرفتیم برای نهار ،به سفره خانه سنتی (کومه بی بی سید) بریم. اما متاسفانه به دلیل اینکه مسافر خیلی کم بود، غذا نداشتند ! اما بما اجازه بازدید و عکس گرفتن دادند و جالب بود که اتاق های این سفره خانه به عنوان های مختلف چله خونه ، اتاق خنچه ای ، طنبی ،و اتاق میمونی نامگذاری شده بود که اشاره به رسومات مختلف بومی های ابرکوه داشت و خیلی جالب بود! پس از پرس و جو از صاحب سفره خانه متوجه شدم (طنبی) در واقع به قسمتی از خانه های قدیمی گفته میشود که اتاق وسیع و مجلل خانه و به اصطلاح شاه نشین خانه میباشد .

 برای نهار به یک رستوران نزدیک محل اقامت رفتیم و بعد از کمی استراحت وسایل را جمع کرده و به سمت یزد راه افتادیم . همچنین اشاره کنم که هزینه اقامت یک شب ما در (اقامتگاه سرو کهن) ، چهارصد هزار تومان شد . و همچنین مکانهای بازدیدی همگی رایگان بود . قبل از خارج شدن از ابرکوه ، همچنین از یخچال خشتی ابرکوه بازدید کردیم. قدمت این یخچال به دوره قاجار برمیگردد.

از ابرکوه تا یزد یک مسیر حدود دو ساعته هست که جاده ی کویری و قشنگی دارد. ما شب ، حدود ساعت 8 یا 9 به یزد رسیدیم و طبق عادت دفعه ی قبل که به یزد آمده بودیم یک راست به سراغ هتل سنتی سروش رفتیم اما این هتل جا نداشت . پس در محله های قدیمی دنبال یک اقامتگاه سنتی گشتیم واکثرا جای کافی نداشتند تا در نهایت در سرای کیوان یک اتاق خالی گیرمان آمد. سرای کیوان یک هتل رستوران بود که شام را هم آنجا خوردیم . با اینکه از بهترین رستوران های یزد نبود اما کیفیت غذا خیلی خوب بود و همچنین اتاق تمیز بود. و فضا واقعا زیبا بود . مخصوصا شبها که رستوران تعطیل میشد اگه به پشت بام میرفتیم ستاره های آسمان کویری یزد واقعا زیبا بودند. یک اتاق 4 نفره با یک ایوان اختصاصی را به قیمت شبی 500 هزار تومان بما کرایه دادند. 

کمی استراحت کردیم و تصمیم گرفتیم که فردا از جاهای دیدنی یزد بازدید کنیم و دو روز بعدی را هم از کویر و (عبادتگاه چک چک) که عبادتگاه بزرگ زردتشتیان هست دیدن کنیم. صبح روز دوم مسافرت پیاده به سمت بافت قدیم یزد راه افتادیم . و اولین مکان بازدید ما (برج ساعت مارکار) بود. این برج در واقع در سال 1321 با هزینه (آقای پشوتن جی دوسابایی مارکار) ساخته شده که شامل برج ساعت،پذیرشگاه ، مدرسه و موزه هست.

 بعد از بازدید از برج مارکار، وارد بافت تاریخی شهر شدیم. و از مسجد جامع ، کوچه های قدیمی و بازار قدیمی یزد بازدید کردیم. فضای تاریخی این شهر فوق العاده هست. وقتی از برج ساعت مارکار به سمت مسجد جامع حرکت میکردیم فضای قدیمی شهر شروع شد و در نهایت در اطراف مسجد جامع کوچه های (چهار سوق) ، (تل خاکستری) و کوچه ی بازار هست . و تقریبا تمام مکان هایی که از خود شهر یزد باید بازدید کنید یک جا تجمع دارند. و من پیشنهاد میکنم مثل ما این قسمت را پیاده بیایید و از فضای کوچه ها لذت ببرید.

همچنین از (قهوه پهلوان یزدی)،قهوه یزدی خریدیم و خوردیم که طعم متفاوت و خوشمزه ای داشت . در واقع این قهوه برخلاف سایر قهوه ها طعم تلخ ندارد و در آن از گلاب ، نبات و هل استفاده شده . پیشینه ی این قهوه به دوران قاجاریان میرسد و در فهرست آثار ناملموس ایران به ثبت رسیده. و اما نام قهوه خانه ی (پهلوان یزدی)، از پهلوان بزرگ یزد ، (پهلوان حاج ابراهیم حلاج یزدی) گرفته شده . وی از کشتی گیران معروف دوران ناصرالدین شاه بوده که جایزه ی بازوبند پهلوانی کشور را کسب کرده. و در سراسر قهوه خانه عکسهای ایشان به چشم میخورد.

بعد از خوردن قهوه به بازدید از مسجد جامع یزد رفتیم. بنای مسجد جامع مربوط به دوران تیموری هست. برای ورود به مسجد حتما باید چادر همراهتون باشه و یا از دم در چادر بگیرید . مسجد حالت چهار گوش دارد . یک گوشه وضوخانه و یک گوشه کتابخانه قرار دارد. معماری مسجد بسیار فوق العاده کار شده و وقتی وارد میشوید میتونید بنای خشت و گلی مناره ها را از پشت ببینیید . بعد ازبازدید از مسجد به بازدید از بازار صراف ها و دیدنی های آن رفتیم. البته متاسفانه بعضی مکان های دیدنی مثل (خانه خشت و گل) ، تعطیل بودند. ما از مغازه ها ، خانه ها در محلات قدیمی که به ثبت رسیده بودند،آب انبار ،چندین هتل و رستوران سنتی ، چندین کارگاه صنایع دستی و ترمه بافی بازدید کردیم .

دو تا کار جالب که شهرداری یزد داخل کوچه ها انجام داده بود یکی باکس های جمع آوری سیگار توی کوچه ها و دومی نوشتن مشخصات و تاریخچه ی خانه ها و ساکنین سابقشون رو روی سردر خانه ها ،خیلی تحسین برانگیز بودند.

روز بعد هم از کارگاه چینی سنتی ، هتل موزه فهادان و خانه رفیعیان بازدید کردیم . خانه رفیعیان رو به همه ی کسایی که علاقه مند به مطالعه هستن توصیه میکنم. این خانه قدیمی یک کتابخانه خیلی جالب از کتابهای ملل،و همچنین یکسری کتابهای قدیمی و کمیاب،نسخه های خطی از کتابها و نقشه های ایران از دوره ی ساسانیان تا اکنون داخل ایوان اصلی هستن . همینطور پشت بام خیلی زیبا برای شب و تماشای آسمان زیبای کویر و قسمت صنایع دستی .

همچنین بعد از خروج از خانه ی رفیعیان چند تادختربچه رو کمی جلوتر، نزدیک یک مسجد ،دیدیم که وسایلی که خودشون درست کرده بودن رو میفروختن ولی با وجود اینکه شبیه اجناس مغازه های اطراف بود ، اجناسشون رو با قیمت خیلی کمتر می فروختن اما به دلیل دستفروش بودن بهشون کم لطفی میشد و خیلی مشتری نداشتن . دختربچه افغان بود و آرزو داشت یک روز مغازه باز کنه . به امید روزی که کودکان در سراسر دنیا بتونن با برابری از استعدادهاشون استفاده کنن و به ارزوهای قشنگشون برسن !!!                                          

روز بعد تصمیم گرفتیم ازمابقی جاهای دیدنی یزد بازدید کنیم. کمی در کوچه ها قدم زدیم و از چند مغازه و یک قنات قدیمی بازدید کردیم . بهتر بود که قنات بازسازی بشه و رسیدگی صورت بگیره و نور آن تامین بشه تا قابل بازدید برای همه باشد . و متاسفانه خیلی زباله پایین قنات بود که بنظر من هم مردم باید رعایت کنن هم شهرداری رسیدگی کنه. برنامه ی ما برای ادامه ی سفر بازدید از چند شهر تاریخی اطراف یزد مثل میبد و خرانق ، بازدید از کویر و همچنین (زیارتگاه چک چک) بود.

بعد از یزد به طرف میبد راهی شدیم که از این شهر هزار ساله و  جاهای دیدنی میبد بازدید کنیم . برای اقامت هم یک خانه هزار ساله انتخاب کردیم که خیلی جالب بود برامون . میبد 50 کیلومتر با یزد فاصله دارد . این شهر تاریخی وهفت هزار ساله هست. و بافت قدیمی و جالبی دارد.

بعد از یک شب اقامت در میبد به زیارتگاه (چک چک) که محل عبادت زردشتیان است رفتیم. که به آن پیرسبز هم میگویند. زردتشتیان هر ساله از روز ۲۴ خرداد به مدت چهار روز در این زیارتگاه دور هم جمع شده و به نیایش و جشن و شادی می‌پردازند. گفته می‌شود نام «چک‌چک» یا «چک‌چکو» از صدای قطره‌های آبی گرفته شده که از صخره‌ای می‌چکد و اکنون به درون یک منبع ذخیره هدایت می‌شود. کسی که بخواهد به عبادتگاه چک‌چک شود باید کاملاً پاک باشد، کفشهایش را از پاهایش بیرون آورد و سر خود را بپوشاند. این مکان برای من آرامش وصف نشدنی ای داشت ! و واقغا به همه کسانیکه به یزد سفر میکنند پیشنهاد میکنم.

بعد از عبادتگاه چک چک به سمت خرانق رفتیم تا یک شب را هم در آنجا بگذرانیم. این شهر در حدود 60 کیلومتری عبادتگاه چک چک قرار داشت و قلعه و مکان های تاریخی زیادی داشت. ما در این شهر در یک کاروانسرای قدیمی اقامت کردیم که تجربه ی عجیب و خیلی جالبی بود. 

محل اقامت ما در خرانق یزد بعد از یک روز در خرانق هم به کویر شهر آفتاب و تور کویر در مسیر برگشت رفتیم.

سفر یزد برای من پر از اتفاقات و تجربه های جالب بود . امیدوارم اگر شما هم به یزد سفر کردید سفرتون پرخاطره باشه! ممنونم که تا انتهای سفرنامه من رو مطالعه کردید.