الموت، قطعه ای از بهشت باستانی در پایتخت تاریخی ایران

مقدمـه

 چندروزی بودکه از سفر اروپا برگشته بودم. دید و بازدید دوستان تمام شده بود. حوصله تنها ماندن در هوای گرم اصفهان را نداشتم. به چندتا از رفقا پیشنهاد رفتن به یک طرفی را دادم. هرکسی شهری را پیشنهادکرد، تا اینکه قرار شد به تور شمال برویم. ناگاه یاد یکی از رفقای خودم آقای مهندس محمدی در استان قزوین وخاطرات خوش دونوبت سفر به منطقه الموت افتادم. با رفقا در میان گذاشتم، چند نفر مخالفت کردن و دریای شمال را ترجیح می دادند.

پس از چند روز بالاخره تصمیم گرفته شد باتفاق یک خانواده به الموت برویم. فوراً با دوستم آقای محمدی تماس گرفتم تا ترتیب رزرو مکانی برای اقامت ما بدهد. او که لیدری توانا در امر هدایت گردشگران تورهای داخلی در منطقه بود، قبول کرد که لیدری گروه ما را دراین سفر به عهده بگیرد. دیگر توقف جایز نبود ، خیلی سریع ظرف سه روز امکانات سفر را فراهم کرده و صبح روز پنجشنبه با اتومبیل شخصی از اصفهان عازم منطقه الموت گردیدیم. برای رسیدن به الموت مسیرهای مختلفی وجود داشت. ما مسیر اصفهان ، ساوه، کرج، قزوین، الموت را انتخاب کردیم. درخاتمه لازم میدانم از همکاری صمیمانه دوست عزیزم مهندس کریم محمدی که الحق به عنوان یک میزبان، یک لیدر توانا، تمامی نقاط دیدنی و جاذبه های طبیعی منطقه الموت را به ما شناساند و از هیچ تلاشی دریغ ننمود و با عکاسی حرفه ای خود این سفرنامه را پربار تر نمود صمیمانه تشکر و قدردانی نمایم.

الموت در یک نگاه

در شمال شهر قزوین در دامنه رشته کوه های البرز منطقه ای وسیع کوهستانی، با دره های عمیق و قله های بلند وجود دارد، که به منطقه الموت یا دره الموت مشهور می باشد. الموت به معنی آشیانه عقاب است. این منطقه به نوعی حدفاصل استان قزوین و استان های گیلان و مازندران است. منطقه الموت در برگیرنده تعداد بیشماری روستای کوچک و بزرگ بوده، که در تقسیمات جغرافیائی کشور  آن را به دو بخش الموت غربی به مرکزیت " رازمیان " و الموت شرقی به مرکزیت  " معلم کلایه " تقسیم گردیده است. در دوران کهن نام این منطقه " رودبار " بوده، اما در قرن هفتم به دلیل حضور " حسن صباح " در منطقه و اقامت در "  دژ الموت "، به " الموت  " تغییر نام داده است.

منطقه الموت دارای تعدادی قلعه های تاریخی، امامزاده، جاذبه های طبیعی و گردشگری بوده، که پاسخگوی نیاز هر گروهی از گردشگران می باشد. دشت ها، کوهسارها، رودها و صخره های این منطقه مکان مناسبی برای کاوش پیرامون حیات وحش است. آسمان پاک وآبی باهوائی لطیف، سالم و مملو از اکسیژن کوهستانی محیطی برای آرامش روح و روان گردشگران بوجود آورده، که همین پاکی هوا در شب ها نیز امکان رصد ستارگان توسط ستاره شناسان  و منجمان را فراهم آورده است.

زبان و دین

زبان رسمی مردم منطقه زبان پارسی بوده، اما زبان رایج محاوره ای در منطقه الموت " مراغی، تاتی یا دیلمی  " می باشد. گرچه مردم الموت منتسب به فرقه اسماعیله بوده، اما دین آن‌ها اسلام و مذهب آنان شیعه اثنی عشر است.

راه های دسترسی

از مسیر های متفاوتی می توان برای رفتن به قلعه الموت استفاده نمود. در حال حاضر دو مسیر به عنوان مسیر اصلی ویک مسیر که جاده خاکی بوده،  مورد بهره برداری می باشد و مسیر چهارم پس از اتمام عملیات جاده سازی رسماً افتتاح خواهد شد.

مسیر اول ( الموت شرقی)

در ورودی شهر قزوین در انتهای بزرگراه کرج-قزوین وارد میدان " مینودر" شده و سپس به جاده الموت شرقی، که مسیر اصلی یا جاده الموت نامیده می شود وارد شدیم و با طی مسافتی حدود 83  کیلومتر وعبور از راه های پرپیچ و خم  کوهستانی صعب‌العبور که دارای شیب بسیار تند نیز بود، به بخش معلم کلایه رسیدیم. با توجه به امکاناتی که در دو طرف مسیر عبورفراهم گردیده، نه تنها استراحتگاه های بین راهی در تمام فصول سال پذیرای گردشگران بوده، بلکه مسافران می توانند از مناظر بسیار زیبا و طبیعتی چشم نواز دره الموت لذت ببرند.

مسیر دوم  ( الموت غربی)

وقتی از شهر قزوین به طرف شمال کشور حرکت کنید. در ابتدای آزاد راه قزوین – رشت وارد جاده ورودی دانشگاه آزاد شهرستان قزوین شده و با ادامه مسیر به روستای " باراجین " رفته و به سمت الموت غربی ادامه مسیر دهید. با طی مسافتی حدود 57 کیلومتر به " رازمیان " مرکز الموت غربی می رسید. برای رفتن به دژ الموت باید با طی مسافتی حدود 48 کیلومتر به بخش معلم کلایه بروید. این مسیر به جاده رازمیان شهرت داشته و حدود 30 کیلومتر نسبت به جاده الموت طولانی تر بوده و پیچ و خم وشیب کمتری دارد.

مسیر سوم ( از سمت تنکابن)

اگر از استان مازندران عازم منطقه الموت هستید، چنانچه دارای ماشین آفروید می باشید می توانید از شهرستان تنکابن به سوی روستای پیچه بن حرکت کنید. با طی مسافتی حدود 60 کیلومتر و عبور از جاده پر پیچ و خم، خاکی و با شیب خطرناک و پشت سر نهادن کاروانسرای عباسی پیچه بن ، به تفرجگاه   پیچه بن رسیده و با ادامه مسیر به طول 60  کیلومتر دیگر در جاده اسفالته به بخش معلم کلایه می رسید.

مسیر چهارم ( بزرگراه تنکابن)

وقتی از تهران عازم شهر قزوین هستید، بعد از نیروگاه شهید رجایی قزوین واقع در 25 کیلومتری قزوین، رستوران بین راهی پرستو را مشاهده می کنید. از کنار رستوران وارد اتوبان قزوین الموت به تنکابن شوید. با طی مسافتی حدود 60 کیلومتر به روستای شهرک می رسید. ناگفته نماند که این اتوبان هنوز افتتاح رسمی نشده و بیشتر در فصل تابستان مورد استفاده ساکنین منطقه قرار خواهد گرفت. علیرغم آن که جاده حالت بزرگراه داشته و از شیب تند و پرپیچ وخم خبری نیست . استفاده از این مسیر را به گردشگران نا آشنا به منطقه پیشنهاد نمی کنم.

دژ الموت کجاست

در دوران کهن قلعه ای در بالای صخره‌ای بلند، که با دره ها محصور شده، در منطقه الموت شرقی در شمال شرق روستای گازرخان با استفاده از مصالح سنگ، آجر، چوب، کاشی و ملات گچ احداث گردیده است. تاریخ دقیقی درباره ساخت قلعه الموت بدست نیامده، اما پس از آن که این قلعه در سال ۴۸۶ هجری قمری توسط حسن صباح تصرف و به دژ نظامی تبدیل گردید، به عنوان " دژ حسن صباح "  در کتب تاریخی از آن یاد شده است.

موقعیت نظامی این قلعه حکایت از هوشمندی و دانش نظامی آن دوران می باشد. این دژ از دو بخش مهم تشکیل شده، که قلعه پائین شامل (تاسیسات راه ها، دیده بانی ها و دیواره های حفاظتی ) و قلعه بالا شامل ( مرکز حکومت و فرمانروایی ) بوده است. با توجه به قدمت قلعه، استقرار آن در منطقه ای بکر و خوش آب وهوا وتحولات وتغییرات بوجود آمده در طول تاریخ، همواره این مکان مورد توجه مورخان و گردشگران قرار گرفته است.

مسیر ورود به داخل قلعه الموت

از معلم کلایه با طی مسافتی حدود 30  کیلومتر به دامنه کوه الموت رسیده و سپس با پای پیاده از کوه بالا رفته و به درب قلعه خواهید رسید. قسمتی از این مسیر دارای پلکان های فرسوده بجای مانده از دوران قاجاریه می باشد. که در سال های اخیر اندکی مرمت گردیده است. در طول مسیر تعداد 370  پلکان وجود دارد و بقیه مسیر به صورت سطح شیبدار و بخشی نیز صخره ای می باشد.

در میانه مسیر پلکان ها،  سایبان برای توقف و استراحت کوتاه گردشگران وجود دارد. حداقل زمان برای کوه پیمائی حدود یک ساعت خواهد بود. گردشگران تور طبیعت گردی به ویژه افراد سالمند از پائین کوه می توانید سوار الاغ یا قاطر کرایه ای شده و با پرداخت مبلغی به عنوان کرایه بخش بزرگی از مسیر قلعه را طی نمایند. برای بازگشت در صورت استفاده از حیوانات  باید مجدداً کرایه پرداخت کنند. 

مشخصات قلعه

بر اساس اسناد تاریخی، کاوش های به عمل آمده و بقایای به‌جای‌مانده مجموعه قلعه الموت را چنین می توان توصیف نمود:

قلعه از سطح دریا بیش از 2100 متر ارتفاع دارد و از دو بخش بالا و پائین تشکیل شده است. طول قلعه 120 متر و عرض آن بین 10 الی 35 متر متغییر است. درب ورودی قلعه در مجاورت برج نگهبانی شرقی در گوشه شمال شرقی قرار گرفته است.

برای مشاهده دیوارهای جنوب‌غربی و برج جنوبی قلعه بایستی از تونلی به طول 6 متر و عرض 2 متر عبور نمود. قلعه دارای 4 برج نگهبانی بوده، که تعداد 3 برج آن واقع در ضلع های شرقی، جنوبی و شمالی قلعه تا حدودی سالم باقی مانده است.

میدانگاهی در وسط قلعه وجود داشته، که قلعه را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم نموده است.  مشخص شده که بخش شرقی قلعه محل سکونت نگهبانان بوده است. در این محدوده بقایای  سه باب آب انبار، تعدادی آخور حیوانات و چند اتاق ویژه اقامت نگهبانان را می توان مشاهده نمود. برای حفاظت از این قلعه در دامنه جنوبی کوه خندقی عمیق احداث شده، که در گذشته همواره پر از آب بوده، تا مانع نفوذ بیگانگان به داخل محدوده قلعه شود. امروزه آثار این خندق به طول بیش از 50 متر و عرض دومتر در دامنه کوه به چشم می خورد.

سایر تاسیسات داخل قلعه

در داخل محدوده قلعه تاسیساتی مانند کتابخانه بزرگ با بیش از 400000 جلد کتاب وجود داشته، که در حمله مغولان منهدم گردیه است. مکانی به عنوان مولاسرا و مسجد دیده می شود، که در حال مرمت و باز سازی است. در بخش غربی قلعه قبرستانی کوچک و قدیمی وجود دارد، که معروف به " اسبه کله چال " می باشد. اهالی منطقه متعقدند که حسن صباح در این مکان دفن شده ، اما در بین قبور اثری از قبر حسن صباح دیده نمی شود.

در تپه‌های مجاورقلعه بقایای  کوره‌های آجرپزی را می توان دید. جالب این که در داخل قلعه درخت انگور کهنسالی در بین صخره سنگی دیده می شود، که ساکنین منطقه الموت نقل می کنند : این درخت مو به دست حسن صباح کاشته شده است. از امکانات رفاهی که در سال های اخیر برای رفاه گردشگران در محدوده قلعه الموت ایجاد شده می توان به سایبان بین مسیر پلکان ها، پارکینک و سرویس های بهداشتی در پشت پایگاه در پائین کوه قلعه الموت اشاره نمود.

مولاسرا و مسجد

مولاسرا به معنی محل استقرار ولی امر مسلمین می باشد. بنای آن در واقع یک گنبدخانه با معماری شبیه به گنبدخانه های دوره سلجوقی و با تزیینات بیشتر است. به استناد متون تاریخی اینجا مرکز فرمانروایی حسن صباح و جانشینانش وی بوده و به عنوان مسجد نیز از آن استفاده می شده است. باستانشناسان  احتمال می دهند، که مقبره حسن صباح در مکان قرار گرفته است. این بنا در حال مرمت و باز سازی می باشد.

سیستم آب رسانی قلعه

آب مورد نیاز ساکنین قلعه از چشمه تامین می شده است. آب توسط لوله های کوچک سفالی ( تنبوشه ) به هم پیوسته از چشمه به مخزن آب ( آب انبار ) قلعه منتقل می گردیده است. در حال حاضر در برخی نقاط مسیر آب رسانی تنبوشه را می توان دید. بخشی از آب موردنیاز ساکنین قلعه از طریق جمع آوری آب باران در حوضی در داخل قلعه بوده، برای این منظور حوض بزرگی به طول 8 متر و عرض 5 متر در وسط قلعه  احداث شده بود.

کاربری قلعه در دوران تاریخ:

در هردورانی از تاریخ به گونه ای از این قلعه استفاده می شده، که چند دوره  شاخص تر آن عبارتست از :

دوران حکومت اسماعیلیان : پس از تسخیر قلعه توسط حسن صباح که بنیان‌گذار حکومت اسماعیلیان الموت در فلات ایران بود. آن زمان را می توان دوران طلائی و شکوفائی قلعه الموت قلمداد نمود. براساس آثار بدست آمده و کاوش های انجام شده  بخشی از این دژ،  نظامی و بخش دیگر مخصوص سکونت ساکنین قلعه بوده است. افراد بزرگی نیز در این قلعه زندگی می کرده اند. نقل است: حسن صباح  ثروت و گنجینه‌ای ارزشمند و بزرگی داشته و برای حفاظت، آن را در داخل قلعه دفن نموده است. به همین دلیل پس از اتمام اقتدار حسن صباح تا به امروز همواره مردم برای یافتن گنج به تخریب تدریجی این قلعه اقدام نموده اند.

دوران حکومت مغولان : پس از تصرف قلعه توسط هلاکوخان مغول در سال 654 هجری قمری  با تخریب قسمت هائی از قلعه و به آتش کشیدن کتابخانه، قلعه را به تبیعد گاه و زندان مبدل نمودند.

دوران صفویه : دراین دوران نیز قلعه الموت به زندان حکومتی تبدیل شده بود.

دوران قاجاریه : در زمان حکومت قاجاریه، قلعه الموت دوران سیاهی را پشت سر نهاده، به گونه ای که بخش بزرگی از این قلعه تخریب گردیده است. حتی مردم عادی از مصالح آن برای ساخت وساز قلعه های اربابی، حمام ها و دیگر اماکن استفاده کرده اند. درمنابع مختلف مهمترین علت ویرانی قلعه یافتن گنج بزرگ حسن صباح ذکر شده، اما تا به امروز کسی گنجی را در این مکان نیافته است.

 

جاذبه های گردشگری اطراف قلعه الموت

دریاچه طبیعی اوان

زمانی که از سمت شهر قزوین به سوی روستای معلم کلایه بروید. 15 کیلومتر قبل از معلم کلایه به دو روستای چسبیده به هم به نام های " وربن " و " اوان " می رسید. در روستای اوان دریاچه ای زیبا وجود دارد، که زیبائی های آن هر گردشگری را مجذوب خود می کند. جالب توجه این که این دریاچه را به دو صورت اِوان (Evan) و اَوان (Ovan) تلفظ می کنند.

اگر از جاده اصلی الموت بخواهید مستقیماً به سوی دریاچه اوان بروید باید مسافتی حدود 8 کیلومتر را طی نمائید. چنانچه از ورودی روستای زرآباد قصد رفتن به دریاچه را داشته باشید،  مسافتی که بایستی طی نمود حدود 15 کیلومتر می باشد. بهترین زمان برای رفتن به این منطقه فصل بهار و تابستان می باشد. امکانات تفریحی، استراحتی و اقامتی در اطراف دریاچه تا حدودی تدارک دیده شده است. 

تفرجگاه پیچه بن ( پیچ بن)

دشتی وسیع در فاصله 40 کیلومتری بخش معلم کلایه وجود دارد، که تفرجگاه ساکنین محلی و گردشگران است. جاده اسفالته منتهی به این دشت،  بسیار پرپیچ وخم و با شیب بسیار تند می باشد. در محدوده دشت از طرف دهیاری منطقه امکانات رفاهی مناسبی مهیا گردیده، تا گردشگران ساعاتی را در کنار آبشار وچمنزارهای طبیعی با نوای موزن رقص گیاهان بر اثر وزش باد به استراحت بپردازند.

شوربختانه افرادی که از این محیط زیبا بازدید کرده،  با بی مبالاتی نه تنها چهره محیط را زشت نموده اند، بلکه موجب تخریب تدریجی تاسیسات رفاهی آن هم شده اند. متاسفانه مشکل فرهنگی مردم موجب گردیده، که برخی بهداشت را رعایت نکنند و از طرفی بارها لوله‌ها، شیرآب، چراغ‌ها، شلنگ و درب سرویس بهداشتی را سرقت کردنده اند. این محدوده مکان مناسبی برای اجرای عملیات آموزشی و نمایشی موتور کراس می باشد. اگر عازم تفرجگاه پیچه بن می باشید، در بین راه برای اندکی استراحت و لذت بردن از مناظر طبیعی در " آبشار گلالک " توقف نمائید.

کاروانسرای پیچه بن 

بعد از دشت پیچه بن اگر جاده خاکی و پرپیچ و خم و شیبدار را ادامه دهید و به سوی نوک قله بروید. به انتهای منطقه الموت یا مرز مشترک قزوین و مازندران می رسید. در این نقطه نه تنها چشم انداز بسیار زیبای مازندران را خواهید دید، بلکه می توانید از مخروبه های کاروانسرائی زیبا از سلسله کاروانسراهای شاه عباسی  به نام " کاروانسرای پیچه بن " نیز بازدید کنید.فاصله کاروانسرا تا بخش معلم کلایه حدود 50 کیلومتر می باشد.

 

قلعه لمبسر

قلعه یا دژ لمبسر در روستای رازمیان در 22 کیلومتری رجائی دشت واقع گردیده و یکی دیگر از قلعه های حسن صباح می باشد. برای رسیدن به این دژ مرتفع باید از پلکان های موجود استفاده نمود. بومیان منطقه قدمت آن را بیش از  3000 سال تخمین می زنند.

امامزاده حسن سپهسالار

چنانچه ازشمال دژ حسن صباح حدود 3 کیلومتر دور شوید، به روستای خشکه چال می رسید. در این منطقه می توانید از امامزاده حسن سپهسالار بازدید نمائید.

قلعه میمون دژ

در شمال بخش معلم کلایه بر بالای صخره ای سنگی یکی دیگر از قلعه های حسن صباح به نام قلعه " میمون دژ " به چشم می خورد، که به علت نداشتن راه امکان بازدید از آن نمی باشد. این قلعه از داخل معلم کلایه کاملاً پیداست. حتی می توان با اتومبیل تا پای کوه صخره ای رفت، اما ورود به آن غیرممکن است.

روستای زرآباد

در انتهای جاده اصلی الموت، در سمت چپ جاده، راه فرعی روستای زرآباد را خواهید دید. چنانچه 7 کیلومتر در این راه فرعی ادامه مسیر دهید، به روستای زرآباد خواهید رسید. در این روستا امامزاده ای وجود دارد به نام " امامزاده علی اصغر " در داخل حیاط این امامزاده دو اصله درخت چنار کهنسال با قدمت حدود 500 تا 600 سال دیده می شود، که به " درخت خونبار " شهرت  دارند.  اگر سفر شما مصادف با دهه اول ماه محرم بود، حتماً به این روستا بروید. در روز عاشورای حسینی از یکی دو شکاف های این درخت شیرابه ای قرمز رنگ تراوش می کند، که بومیان بر این باورند، که درخت چنار برای امام سوم شیعیان خون گریه می کند.

روستای پلکانی

روستای آتان در 27 کیلومتری بخش معلم کلایه  واقع گردیده است. بافت ساختمان های این روستا همانند روستای ماسوله در استان گیلان به صورت پلکانی می باشد.

روستای اندج

روستای اندج واقع در 25 کیلومتری بخش معلم کلایه واقع گردیده، که توسط کوه های بلند صخره ای و رودخانه محصور می باشد. از آنجا که حسن صباح  پس از ورود به منطقه الموت، ابتداء در دره اندج  برای مدتی سکونت داشته، شاید در یکی از 15 غار ( پناهگاه ) موجود در اطراف روستا ساکن بوده است. در جنوب روستای اندج و در دل  کوه صخره ای،  دو پناهگاه ( اتاق) همانند دو سوراخ یا حفره در مجاورت هم تراشیده شده، که امروزه نیز دیده می شود. در زبان محلی " لوکا " به معنای سوراخ بوده و نام این دژ زیبا " دولوکان "  به معنای دو سوراخ می باشد.

اين اثر ارزشمند به همراه سایر غارهای طبيعي دژ گونه، جزئي از سازه معماري دفاعي دژها را تشكيل داده و چشم انداز آنان بخشي از ميراث طبيعي با ارزش منطقه به شمار مي آيد. سالیانه تعداد بیشماری از علاقه مندان و گردشگران از این آثار در روستای اندج بازدید می نمایند. بومیان بر این باورند که حسن صباح در دولوکان اقامت داشته است.

دژ شمس کلایه

روستای شمس کلایه در فاصله 2 کیلومتری شمال غربی بخش معلم کلایه قرار گرفته است. در این روستا گردشگران می توانند از " دژ شمس کلایه " و امامزاده دوازده امام بازدید نمایند.

آبشار گرما رود

دوستداران طبیعت چنانچه از مسیر روستای گرمارود عبور می کنند، آبشار زیبای گرما رود را فراموش نکنند. کوهنوردان ماهر و باتجربه می توانند از " دژ نویزر شاه "  در منطقه گرمارود نیز بازدید نمایند.

مراکز ویژه کوهنوردان

گردشگرانی که در امر کوهنوردی تجربه کافی داشته، در منطقه الموت می توانند در دل رشته کوهای البرز از مسیرهای کوهستانی، که در دل این کوه های عظیم چشمه ها و رودخانه زیادی جاری بوده و همچنین از ارتفاعات شاه البرز با قله ای به ارتفاع 4170 متر، خشچال با قله ای به ارتفاع 4180 متر، سیالان، هودکان، شاتان،کوههای نرگس و شیرکوه برای کوه پیمائی درفصل مناسب بهار وتابستان استفاده نمایند.

اگر به شیرکوه در منطقه " دوآب " رفتید، حتماً از " دژ شیرکوه " بازدید نمائید. اصلی ترین رودخانه الموت، رودخانه " شاه رود " بوده، که از منطقه الموت به سمت استان  گیلان جاری می باشد. به برکت وجود این رودخانه بزرگ،  تعدادی روستا در حاشیه آن شکل گرفته، که اکثر آنان به کشت برنج مشغول می باشند. در برخی از مناطق در مجاورت زمین های برنج استخر پرورش ماهی  قزل آلا ایجادشده است.

حیات وحش الموت 

منطقه ی کوهستانی الموت به خاطر دارا بودن زیستگاه های کوهستانی، جنگلی، رودها و دریاچه اوان گونه های مختلف جانوری را در دل خود جای داده، که از گنجینه های زیست بوم این منطقه می‌باشند. اگر بخواهیم نگاهی گذرا به گونه های شاخص منطقه بیندازیم، پرنده " همـا " به عنوان نماد تنوع زیستی استان قزوین از شاخص ترین گونه های حیات وحش الموت است. این پرنده استخوان خوار از خانواده کرکس ها بوده،  که در افسانه ها و شعرهای شعرای بزرگ پارسی زبان بسیار از آن به عنوان " مرغ سعادت " نام برده شده است.

از خانواده کرکس ها می توان به " کرکس مصری،دال سیاه و دال معمولی " هم در منطقه الموت یاد نمود. الموت به معنی آشیانه عقاب بوده، چون این منطقه  زیستگاه " عقاب طلایی،عقاب مار خور و عقاب دوبرادر "  نیز می‌باشد.

از دیگر پرندگان شکاری منطقه میتوان به " دلیجه،سارگپه پابلند وقرقی " اشاره کرد. در سکوت کوهستان های الموت همواره آواز " کبک معمولی،کبک دری،کبک چیل و بلدرچین " نیز به گوش می‌رسد. پلنگ ایرانی به عنوان بزرگترین زیر گونه پلنگ نیز به خاطر زیستگاه مناسب و طعمه هایی نظیر  بز کوهی و گراز در منطقه حضور دارند و هر ساله بارها توسط محیط بانان و جوامع محلی مشاهده میشوند. سیاه گوش(وشق) و خرس قهوه ای هم از دیگر ساکنان زیست بوم الموت می‌باشند که میشوند در طبیعت الموت آنها را مشاهده کرد.

اگر مسافر دریاچه آوان باشید در میان نیزارهای و اطراف دریاچه پرندگانی مانند " چنگرهای معمولی، نوک سرخ، حواصیل خاکستری و سفید " را می توان مشاهده نمود.  اینها گوشه ی کوچکی از حیات وحش الموت می‌باشند و این اکوسیستم صدها گونه ی جانوری دیگررا در دل خود جای داده است.

مراکز اقامتی و خدمات رفاهی

با توجه به این که قلعه الموت یکی از مهمترین جاهای دیدنی قزوین بوده و همه ساله تعداد کثیری گردشگر خارجی و داخلی از آن بازدید می کنند. شوربختانه در نزدیکی قلعه هیچ امکانات رفاهی و خدماتی وجود ندارد. مردم می گویند به جهت حفظ آثار تاریخی، خدمات رفاهی را در  روستاهای نزدیک قلعه ایجاد نموده اند. این تصمیم نه تنها موجب حفظ ابنیه تاریخی می گردد، بلکه موجب تحول اقتصادی و رشد و شکوفائی روستاهای اطراف نیز می شود.

به همین جهت با اطمینان می توان گفت: در محدوده قلعه الموت مشکلی برای اقامت گردشگران وجود ندارد. برای این که غالب روستاهای محدوده دژ الموت دارای اقامتگاه های بومگردی بوده، که هریک از روستاها ویژگی های منحصر بفرد و جذابی برای گردشگران دارد. مهمترین اقامتگاه های هر روستاعبارتند از:

روستای شهرک

در روستای شهرک علاوه بر منازل روستائی قابل اجاره، یک بوم گردی رسمی به نام " اله آموت " وجود دارد. مسافت این روستا تا بخش معلم کلایه 8 کیلومتر می باشد.

روستای زرآباد

در روستای زرآباد یک باب بوم گردی به نام  " زرآباد " وجود دارد. دراین بوم گردی همانند سایر اماکن اقامتی منطقه فقط صبحانه سرو می گردد. چنانچه گردشگران تمایل داشته باشند می توانند نهار و شام را سفارش داده و از غذاهای محلی لذت ببرند. مسافت زرآباد تا بخش معلم کلایه 20 کیلومتربوده، که با ادامه مسیر پس از طی 30 کیلومتر دیگر به پائین کوه قلعه الموت خواهید رسید.

روستای دیکین

در این روستا نیز 3 باب بوم گردی فعال بوده، که مهمترین آن بوم گردی " قلعه عقاب ها " می باشد. مسافت روستای دیکین تا قلعه الموت 12 کیلومتر است.

روستای وربن

تنها بوم گردی روستای وربن، بوم گردی " کد خدا " می باشد. مسافت این روستا تا بخش معلم کلایه 15 کیلومتراست.

روستای گازرخان

این روستا در دامنه کوه قلعه الموت واقع شده است.دارای چندین بوم گردی بویژه کلبه های چوبی بوده، که مهمترین آن ها بوم گردی " قلعه الموت "، "خانه معلم "، " یاسر ابن علیپور "، " باغ گلستان " و " کوهساران " می باشد. جالب این که ساکنین روستای گازرخان کماکان همانند روستائیان دوران گذشته زندگی می کنند و آلوده تجملات امروزی نشده اند. مردم روستا کلبه‌های چوبی کوچکی را در دل جنگل به گردشگران کرایه می‌دهند. گردشگران با اقامت در این روستا، نه تنها از شلوغی ها دور می شوند، سفری منحصر بفرد را نیز تجربه می کنند و می توانند از فضای آرام و دلپذیر منطقه و آرامش طبیعت لذت ببرند.

 

روستای اندج

در این روستا تعدادی مکان های اقامتی وجود دارد، اما یک باب بوم گردی رسمی به نام  " اندج رود " به فعالیت مشغول می باشد. مسافت روستا تا بخش معلم کلایه  25 کیلومتر جاده اسفالته است. در این روستا رستورانی در مجاورت رودخانه وجود دارد، که به ماهی سرای نوری شهرت دارد. در این مکان گردشگران می توانند ضمن لذت بردن از تماشای مناظر طبیعی و محسور کننده حاشیه رودخانه، از غذاهای تهیه شده از ماهی تازه  نیز بهره مند گردند. مسافرانی که به این منطقه سفر می کنند، در صورت تمایل می توانند از غارهای طبیعی  مسیر دره اندج رود نیز بازدید نمایند.

بخش معلم کلایه

از مجموعه چند روستای نزدیک به هم  شکل گرفته و مرکز بخش می باشد. در معلم کلایه تعداد 2  باب  هتل آپارتمان و چند باب بوم گردی  وجود دارد. محل اقامت ما بوم گردی " انصاری " بود. فاصله این بخش تا دامنه کوه الموت 30 کیلومتر است. معلم‌ کلایه همانند روستای گازرخان طبیعتی بسیار زیبا وتماشایی داشته و یکی از زیباترین روستاهای اطراف الموت بوده و منطقه ای بکر برای گردشگران می باشد.یکی دیگر از بوم گردی های فعال در این محدوده بوم گردی " آناده " در روستای اناده می باشد، که مرکز اقامت ما بود. این بوم گردی در انتهای روستا و در دو طبقه ساخته شده است. در دوران اقامت آقای انصاری مدیر این مجموعه همواره تلاش می نمود تا با ارائه بهترین خدمات، وسایل آرامش گردشگران ساکن در بوم گردی را فراهم آورد.

 

صبحانه : صبحانه رایج بومگردی ها همانند سایر اقامتگاه ها شامل : نان، پنیر، کره، مربا، تخم مرغ، چای خواهد بود.اگر میخواهید صبحانه بیادماندنی میل بفرمائید، از پرسنل بومگردی بخواهید برایتان کره محلی و عسل منطقه را بیاورد.

روستای گرمارود سینا

در این روستا یک باب هتل به نام  " نویذر " وجود دارد. این هتل، هم  معتبربوده و موردتائید منطقه می باشد. مسافت این روستا تا قلعه الموت  20 کیلومتراست.

روستای رازمیان

در این روستا تعداد 4 واحد اقامتی به نام های " آشتی همزلی "،" محمد مرادی"، " شیر علی نوروزی " و " عیب علی مرادی " وجود دارد.

بهترین زمان بازدید از الموت

چون منطقه الموت مشتمل بر دشت های وسیع و کوه های سر به فلک کشیده بوده و از طرفی  قلعه الموت نیز بر فراز صخره ای بلند  قرار گرفته، همواره در محدوده قلعه با وزش باد شدید مواجه هستید. پس در ماه های سرد سال  زمان مناسبی برای بازدید از این منطقه نبوده و بهترین زمان رفتن به الموت فصل های بهار و تابستان می باشد. اما برخی از کاوشگران و گردشگران با تدابیر شدید حفاظتی در زمان های سرد و یخبندان نیز به این منطقه سفر می نمایند.

نکاتی که گردشگران باید بدانند

1 - اکر در رانندگی مهارت و تجربه کافی ندارید، برای حفظ جان خود و سایر سرنشینان اتومبیل بهتر است در این جاده رانندگی نکنید.

2 - بدلیل صعب العبور بودن  و کیفیت نامطلوب جاده ها نمی‌توانید با سرعت زیاد رانندگی کنید.

3 - با توجه به این که بخشی از مسیر باید با پای پیاده در کوهستان طی شود ، گردشگران باید  لباس راحت و کفش مخصوص پیاده روی و یا کوهنوردی همراه خود داشته باشند.

4 - بدلیل صعب العبور بودن مسیر پیاده روی ، همراه داشتن عصای مخصوص پیاده روی و یا یک چوبدستی محکم سفر شما را ایمن تر می کند.

5 - بدلیل تابش مستقیم آفتاب  حتماً کرم ضد آفتاب، کلاه آفتاب‌گیر و عینک آفتابی همراه داشته باشید.

6 - اگر در فصل بهار به این منطقه سفر می کنید، برای ایمن ماندن از بارش های ناگهانی بهاری، چتر همراه داشته باشید.

7 - با توجه به وزش باد در بالای کوه به ویژه در فصل بهار ، یک نی شرت اصافی به همراه خود داشته باشید.

8 - بدلیل زمان طولانی رفت و برگشت به قلعه ، عدم وجود امکانات رفاهی مناسب  و همچنین کاهش هزینه های سفر پیشنهاد می گردد مقداری آب و تنقلات در کوله‌پشتی خود داشته باشید.

سوغاتی های الموت :

با توجه به شرایط جغرافیائی و اجتماعی،  بیشترین سوغاتی های منطقه الموت ، مواد خوراکی بوده، مانند: فندق، گردو، زیره کوهی و همچنین در فصل تابستان آلبالو وگیلاس تازه می باشد. عسل و پنیر کوزه ای را نباید نادیده گرفت. اگر غیر از مواد خوراکی دنبال صنایع دستی ماندگار هستید، خرید گلیم ، دست بافته زنان روستای اندج که بزرگترین مرکز کلیم بافی استان قزوین می باشد را به شما توصیه می کنم.

 

 

هزینه هـــا

هزینه ها همواره براساس نرخ تورم درکشور متغیر می باشد، اما آخرین هزینه های برآورد شده در سال 1401 خورشیدی برای گردشگران عبارتست از:

الف : هزینه سفر

کرایه اتومبیل دربست از میدان مینودر قزوین تا بخش معلم کلایه       4000000 ریال

کرایه هرنفر با اتومبیل سواری از قزوین تا بخش معلم کلایه                800000 ریال

کرایه از بخش معلم کلایه به هریک از مناطق گردشگری با توجه به نوع ماشین، تعداد نفرات، مسافت، زمان سفر و احتمالاً مدت زمان توقف متغییر بوده و به صورت توافقی می باشد. اما گردشگران می توانند از تنها آژانس موجود در بخش معلم کلایه، که برای تمام نقاط الموت جهت رفت و برگشت با نرخی کنترل شده اتومبیل اعزام می کند، با خیالی راحت استفاده نمایند. ( تلفن تماس با آژانس  -02833622591 ).

ب : هزینه اقامت

هزینه اقامت یک شب با صبحانه در بوم گردی بطور متوسط              2200000 ریال

هزینه اقامت یک شب با صبحانه در هتل بطور متوسط                     5000000 ریال

ج : هزینه خوراک

هزینه نهار و شام  با  توجه سلیقه گردشگران، نوع غذا و رستورانی که انتخاب می کنید متفاوت می باشد. در محدوده الموت تعداد بیشماری رستوران و قهوه خانه آماده پذیرائی از گزدشگران بوده، که مناسب ترین آن ها عبارتست از :

غذاخوری های معلم کلایه، غذاخوری کاج، باغ رستوران اکبرشاهی، مهمانسرای کوهساران در گازرخان، باغ رستوران گلستان و خانه رفاه معلم درغرب قلعه الموت، 

د : هزینه قلعه الموت

هزینه کرایه قاطر هر نفر                                                  2000000 ریال

هزینه کرایه الاغ هر نفر                                                   1000000 ریال

هزینه ورودیه قلعه الموت                                                        50000 ریال