روزی روزگاری اسپادانا (سفرنامه اصفهان)

مسجد جمعه (مسجد جامع اصفهان)

ورودیه: ایرانیان 3 هزار تومان / خارجی ها 20 هزار تومان

ساعات بازدید: 9 لغایت 12 و  14 لغایت 18:30

این مسجد که به نام مسجد جامع عتیق نیز نامیده می شود، در سال 777 میلادی و متناسب با جمعیت آن زمان اصفهان ساخته شده است. 69 سال بعد با گسترش جمعیت اصفهان، نیاز به مسجدی بزرگتر بود. معتصم عباسی دستور تخریب مسجد و نوسازی آن با مقیاس بزرگتر و ستون و سقف های چوبی را داد. مسجد بعد ها در زمان سلجوقیان دستخوش تغییراتی شد. در سلسله های بعدی نیز مسجد تغییر کرد و به مرور شبیه آنچه امروز دیده می شود در آمد. بخشی از ستون های چوبی و دیوارهایی که در دوران معتصم عباسی ساخته شد هنوز در مسجد موجود است. مسجد در قلب بازارهای اطراف میدان عتیق قرار گرفته است و ما انتظار داشتیم از آنچه می دیدم رونق بیشتری داشته باشد.

 

با اینکه مسجد به بافت بازارهای شلوغ اطراف میدان عتیق متصل بود، اما اصلاً خبری از آن شلوغی در داخل مسجد نبود. جمعیت کمی در مسجد مشغول بازدید بودند و اندکی نیز در زیر سردرب ورودی یکی از شبستان ها مشغول اقامه نماز بودند. مثل همه آثار تاریخی اصفهان تزئینات استفاده شده در مسجد بسیار چشم نواز و زیبا بود.

 

دقایقی را در مسجد سپری کردیم و از بخش های مختلف آن بازدید کردیم. از مسجد خارج شدیم تا ادامه بازدیدها را پی بگیریم. هدفمان دیدن حمام شیخ بهایی بود. در نقشه موقعیت حمام و سایر آثار تاریخی نزدیکمان را یافتیم و راهی شدیم. در مسیر رسیدن به حمام تاریخی، گنبد سلطان بخت آغا قرار داشت.

 

 

گنبد سلطان بخت آغا (مناره های دردشت)

قدم زنان به یکی از آثار تاریخی کمتر معرفی شده اصفهان رسیدیم. گنبد سلطان بخت آغا بنایی است که از دور شبیه مسجد است. این بنا در اصل مدفن "سلطان بخت آغا" برادرزاده یکی از حکام اصفهان به نام ابواسحاق در قرن هشتم هجری بوده است. او هم عصر حضرت حافظ بوده و ایشان در یکی از ابیاتش از او یاد کرده است:

راستی خاتم فیروزه بوسحاقی       خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود

 

درب اصلی بنا بسته بود. کمی دورتادور بنا گشتیم بلکه محل فروش بلیت یا درب ورودی دیگری را بیابیم. اما متاسفانه گنبد بسته بود و امکان بازدید از داخل آن را نیافتیم. اینطور که از شواهد امر بر می آمد، مناره های دردشت پذیرای توریست ها نیست و فعلا به روی عموم بازگشائی نشده است. دقیقاً در کنار مناره های دردشت خانه تاریخی جواهری که اکنون سرای هنرهای سنتی و صنایع دستی اصفهان است، قرار داشت. پس راهی بازدید از آن شدیم.

 

سرای هنرهای سنتی و صنایع دستی اصفهان (خانه تاریخی جواهری)

سرای هنرهای سنتی در خانه تاریخی جواهری قرار گرفته است و مجموعه ای از کارگاههای هنری هستند که در یک مکان گردهم آمده اند. چند کارگاه منبت کاری و صنایع دستی دیگر در این خانه قرار دارد. بازدید از خانه نیازی به بلیت نداشت. در خانه تاریخی باز بود. وارد شدیم و با یک حیاط قدیمی باحال روبرو شدیم. معماری خانه من را یاد لوکیشن فیلم سمندون می انداخت.

 

سر ظهر بود و سر و صدایی از کارگاهها به گوش نمی رسید. به داخل برخی حجره ها سرک کشیدم تا ببینم چه خبر است!! بیشتر استادکاران در داخل حجره ها خواب بودند و ما زمان بدی را برای بازدید انتخاب کرده بودیم. به یکی از کارگاهها که تعطیل نبود و مشغول منبت کاری بودند رفتیم و کمی با این هنر آشنا شدیم.

 

از سرا بیرون آمدیم و به کارگاه قلم کاری که در چند متری خانه تاریخی بود رفتیم.

 

هنر قلم کاری

در این هنر، روی پارچه‌هایی از جنس کتان، کرباس و ... با کمک قالب‌های چوبی آماده طرح‌های رنگی (رنگ‌ها از گیاهان سنتی به‌ دست می‌آید)، کوبیده می‌شود. انواع سفره، رومیزی، روتختی، روبالشتی، کیف، لباس و ... با پارچه‌های قلمکار تولید می شود.  استاد کار قلم زن هم در داخل مغازه دراز کشیده بود و به خواب عمیقی فرو رفته بود. برایم جالب بود که همه استادکاران این محله سر ظهر مشغول استراحت در کارگاهشان بودند.

 

از بیرون کارگاه مشغول دیدن وسایل و آثار قلم زنی بودیم که یک استادکار قلم زن آمد و وارد کارگاه شد. او به ما خوش آمد گفت و پرسید قصد خرید دارید؟ به ایشان گفتیم برای دیدن چگونگی خلق آثار قلم کاری به اینجا آمده ایم و قصد خرید نداریم. با روی باز استقبال کرد و شروع به توضیح دادن از هنر قلم کاری کرد.

 

وسایل و لوازم کار را نشانمان داد و نمونه های نفیس پارچه های قلم کاری را پهن کرد و از ظرافت آنها برایمان گفت. کم کم استادکاری که خواب بود نیز بیدار شد و با چشمانی خواب آلود، به پشت میز کارش رفت و شروع به قلم کاری کرد. تا اینجای سفرمان همه چیز خوب پیش رفته بود و فکرش را نمی کردم وقتی به کارگاههای هنری می رویم، استادکاران با روی گشاده از ما استقبال کنند. راستش انتظار داشتم هنرمندان از اینکه شخصی بخواهد از آنها مدام سوال کند و فیلم بگیرد چندان رضایت نداشته باشند، اما خوشبختانه بر خلاف انتظارم همه هنرمندان به خوبی هنرشان را معرفی می کردند.

 

از کارگاه هنری خارج شدیم و طبق نقشه راهی حمام شیخ بهایی که تنها چند صد قدم با آن فاصله داشتیم شدیم. در کوچه پس کوچه های قدیمی اصفهان می گشتیم تا گرمابه را پیدا کنیم. از هر کس سوال می کردیم نشانی گرمابه را می داد ولی ما آن را نمی یافتیم. پیدا کردن حمام برایمان یک معما شده بود. متاسفانه آنقدر مهجور افتاده بود که چندبار از کنارش رد شدیم، ولی آن را ندیده بودیم. تا اینکه یک آقای مسن پرنده فروش در جنب گرمابه، اطلاعات خوبی در اختیارمان گذاشت و گفت این بنا چند دهه است که تعطیل است و امکان دیدن داخل آن وجود ندارد. ایشان وقتی اصرار ما برای دیدن گرمابه را دید، آدرس محل حضور تیم بازسازی را داد و ما با تلاش فراوان اجازه یافتیم از گرمابه که در حال بازسازی بود دیدن کنیم.

 

گرمابه شیخ بهایی

معمایی که هیچگاه حل نشد

حمام شیخ بهایی همانطور از نامش پیداست توسط شیخ بهایی ساخته شده است. احداث بنای حمام در سال 1616 میلادی به پایان رسیده است. معمای گرمابه شیخ بهایی یکی از مهمترین رازهای نامکشوف بناهای تاریخی است که هنوز هم دانشمندان پاسخ دقیقی برای آن نیافته اند. سیستم گرمایش مخزن آب این حمام یک شاهکار مهندسی است که با استفاده از قوانین فیزیک و شیمی و بدون مصرف انرژی مستقیم گرم می شده است. یعنی کل مخزن فقط با یک شعله به اندازه شمع گرم می شده است!!! مخزن آب حمام تا اواسط دوره پهلوی همچنان با همان یک شعله به اندازه شمع که همیشه روشن بوده گرم می شده است و اینکه چطور می توان با یک شمع آب مورد نیاز یک حمام بزرگ را گرم کرد هنوز یک راز سر به مهر است. متاسفانه این سیستم گرمایش بنا به علل نامعلوم اکنون کارائی ندارد و خاموش است. ظاهراً علت خاموش شدن این شعله، تلاش هایی است که یک گروه خارجی برای کشف راز آن کردند و موجب آسیب به دیواره حمام و خاموش شدن شعله گردید.

 

گفته می شود همه پاسخ هایی که برای پاسخ به این راز گفته شده است بر پایه حدسیات است و هنوز هیچ جواب قطعی برای این معمای شیخ بهایی وجود ندارد. از جمله گفته می شود شیخ بهایی با استفاده از یک سیستم لوله کشی سفالی گازهای چاه های زیر زمین را منتقل کرده و شعله را روشن کرده است. یکی دیگر از حدسیات این است که شیخ بهایی مخزن حمام را از طلا که رساناترین فلز برای انتقال گرما است ساخته و برای اینکه به سرقت نرود، راز آن را به کسی نگفته است.

 

گرمابه شیخ بهایی تا چند سال پیش در اختیار بخش خصوصی بوده و متاسفانه آسیب دیده است؛ تا اینکه دولت آن را از مالکان که حدود 30 نفر بوده اند به تدریج خریداری کرده و میراث فرهنگی اکنون مشغول بازسازی آن است. احتمالاً بازدید از گرمابه شیخ بهایی جزو پلن هیچ سفرنامه ای در سایت نباشد. زیرا حمام تعطیل است و در حال بازسازی است. ما بسیار خوش شانس بودیم که در هیجان انگیزترین بخش سفرمان به اصفهان، توانستیم از حمام شیخ بهایی بازدید کنیم.

 

در سقف حمام نقاشی های زیبائی به چشم می خورد که بعید بود بتوان آنرا بازسازی کرد. نور خورشید از سقف حمام به داخل سرک می کشید و با عبور از گرد و غبار ناشی از عملیات بازسازی، فضای رازآمیزی را ایجاد می کرد. به نظر می رسید حمام نیز بدش نمی آید رازش سر به مهر بماند. از تیم بازسازی تشکر کردیم و راهی بازدید از میدان عتیق (کهنه) که چند صد متر با آن فاصله داشتیم شدیم.

 

میدان عتیق (میدان کهنه)

میدان عتیق یا میدان کهنه که امروزه نام میدان امام علی(ع) را بر آن نهاده اند، حاصل احیا و بازسازی میدانی است که به آن سبزه میدان گفته می شد. این میدان در دوره سلجوقیان هسته مرکزی شهر و مهمترین میدان شهر بوده است ولی دلایل و قرائنی وجود دارد که نشان می دهد این میدان بسیار قدیمی تر و مربوط به دوره ورود اسلام به ایران است. میدان عتیق بر خلاف ظاهر شیک و آراسته امروزی اش، تاریخی غنی و پر فراز و نشیب داشته و به معنای واقعی کهنه است.

 

اطراف میدان کهنه، بازار است و شباهت زیادی به فروشگاههای خیابان مولوی تهران دارد. از دیگ های مسین و رویین گرفته تا روفرشی و حصیر و سایر ملزومات را می توان از اینجا خریداری کرد. بعد از بازدید از میدان و بازارگردی، به خیابان عبدالرزاق رفتیم. این خیابان بازار بلور و چینی و کریستال است اما آنچه ما را به این خیابان جذب کرده بود فروشگاه معروف گز کرمانی بود.

 

 شیرینی و دسرهای سنتی اصفهان

گز یکی از مهمترین و لذیذ ترین شیرینی های اصفهان است. گزی که با عسل تهیه می شود خوشمزه تر از سایر گزها است. گز معمولا با مغز پسته و بادام تهیه می شود و هرچه درصد این مغزیجات بیشتر باشد گز گران تر است. معروفترین و با کیفیت ترین گز اصفهان را می توانید از فروشگاه گز کرمانی تهیه کنید. شعبه گز کرمانی که در خیابان عبدالرزاق است، خود یک جاذبه گردشگری است. دکوراسیون فروشگاه به خصوص سقف آن به شکل خاصی چشم نواز است.

 

یکی دیگر از دسرهای معروفی که در اصفهان سرو می شود دوغ و گوشفیل است. اگر به یک کافه رفتید و در کنار گوشفیل برایتان دوغ سرو شد تعجب نکنید. دوغ و گوشفیل یک ترکیب بی نظیر برای اصفهانی ها است که من هیچ گاه نتوانستم با آن ارتباط بر قرار کنم. به لیست شیرینی و دسرهای اصفهان سوهان عسلی، پولکی، برشتوک و ... را اضافه کنید.

 

 سوغات اصفهان

اصفهان از جمله شهرهایی که برای خرید سوغاتی اصلاً دغدغه ای ایجاد نخواهد کرد و اگر قصد سفر به این شهر را دارید از این بابت خیالتان راحت باشد. دنیایی مصنوعات دستی و دسرها هستند که می توانید بعنوان سوغات خریداری کنید. اگر قصد خرید خوراکی بعنوان سوغات دارید، می توانید از گز، پولکی یا نبات تهیه کنید. شرینی برشتوک و سوهان عسلی نیز جزو لذیذترین سوغاتی های اصفهان هستند. اگر قصد خرید مصنوعات مختلف بعنوان سوغات دارید، بی نهایت حق انتخاب دارید. انواع مصنوعات فیروزه کوبی، قلم زنی، پارچه های قلم کاری، ظروف میناکاری شده، ظروف خاتم کاری، پارچه های زربافت و... برخی از کالاهایی هستند که می توانید تهیه کنید. در ادام سفرنامه بیشتر با صنایع دستی اصفهان آشنا خواهیم شد.

 

در امتداد خیابان عبدالرزاق مسیر را ادامه دادیم تا در انتهای آن، به خیابان مسجد سید رسیدیم. در خیابان مسجد سید دو اثر تاریخی مهم وجود دارد. با استفاده از نقشه خودمان را به حمام علی قلی آقا رساندیم.

 

حمام علی قلی آقا

ساعت و روز بازدید: همه روزه 8:30 الی 18 (نیمه دوم سال 8:30 الی 17) - جمعه ها 9 الی 13

ظهر ها حمام یک ساعت بسته است - چهارشنبه آخر هر ماه نیز بسته است

نرخ بلیت: ایرانیان 4200 تومان / خارجی ها 30 هزار تومان

درست 307 سال پیش و در سال 1713 میلادی، یک از درباریان صفوی به نام علی قلی آقا بانی ساخت گرمابه ای شد که هم اکنون تبدیل موزه مردم شناسی شده است.

 

 

اگر چه اکنون گرمابه فقط محلی برای شستشو است، اما در گذشته گرمابه کارکردی فراتر از شستشو داشته و محلی برای دیدن دوستان و اقوام بوده و در آن تبادل اخبار میان مردم صورت می گرفته است. بخش های این حمام مانند سایر حمام های ایرانی است (برای کسب اطلاعات تکمیلی در خصوص حمام های ایرانی سفرنامه اردیبهشت در بهشت را مطالعه بفرمائید) و شاید جذابیت آن برای کسانی که حمام های مشابه را دیده باشند چندان زیاد نباشد؛ اما من که اکثر حمام های تاریخی مهم ایران را دیده ام، نمی توانستم از بازدید آن صرف نظر کنم.

 

پس از بازدید از حمام علی قلی آقا راهی مسجد سید که فاصله کمی با حمام داشت شدیم. بارها و بارها در خیابان مسجد سید بالا و پایین کردیم ولی مسجد را پیدا نمی کردیم. از هر کس آدرس می پرسیدیم می گفتند چند صد متر جلوتر است ولی ما مسجد را نمی دیدیم. درب مسجد در یک عقب نشینی و پشت دار و درخت قرار گرفته بود و ما بارها از مقابل آن عبور کردیم ولی آن را نمی دیدیم. تا اینکه اتفاقی آن را دیدیم و توقف کردیم.

 

 مسجد سید

ووردیه: ندارد

همان ابتدای ورود مقرنس های بسیار زیبای درگاه ورودی مسجد، مژده دیدن یک مسجد زیبا و خاص را می داد. به نظر من زیباترین بخش در معماری اسلامی مُقَرنَس ها هستند.

 

بر خلاف بیشتر جاذبه های اصفهان که در دوره صفویان ساخته شده اند، مسجد سید در دوره قاجار ساخته شده است. بنای مسجد به شکل مستطیل به ابعاد 85 در 98 متر است و در چهار طرف این مستطیل چهار در قرار دارد. مسجد دو شبستان دارد و بر خلاف اکثر مساجد، مناره ندارد.

 

 

 بانی ساخت آن سید محمد باقر شفتی (یکی از مراجع وقت)بوده است. راستش پیش از دیدن مسجد انتظار یک مسجد بزرگ و شلوغ را داشتم. اما وقتی به آنجا مراجعت کردیم با یک مسجد خلوت و غربت گرفته روبرو شدیم که هر چند از لحاظ هنری در سطح بالائی بود، اما جلال و جبروت سایر مساجد بزرگ اصفهان را نداشت. پس از بازدید از مسجد سید، راهی بلوار آتشگاه شدیم تا از منار جنبان و کوه آتشگاه بازدید کنیم.

 

 منار جُنبان

نرخ بلیت: ایرانیان 3 هزار تومان / خارجی ها 20 هزار تومان

ساعت کار: 9 صبح الی 18

ساعت تکان دادن مناره ها: 10:30 - 12 - 13:30 - 15 - 16:30 - 18

 

منار جنبان مقبره عارفی به نام "عمو عبدالله کارلادانی" است که از اهالی قریه کارلادان در غرب اصفهان بوده است. اما آنچه باعث معروفیت این بنا شده است، نه مقبره بلکه منارهایی که ارتفاع آنها حدود 17 متر از سطح زمین است (مناره ها 7/5 متر و بقعه 10 متر ارتفاع دارد) و با تکان دادن یکی از منارها، منار دیگر نیز به جنبش در می آید.

 

منارجنبان در سال 1316 میلادی ساخته شده است. متاسفانه بعلت تکان های بیش از اندازه، اکنون مناره ها در معرض آسیب قرار دارند و خوشبختانه مشابه این منارهای جنبان اکنون در یزد وجود دارد.

 

 

به گفته محققان منار جنبان های ساخته شده در دنیا مربوط به فرهنگ ایرانی اسلامی هستند و در یک بازه 30 ساله در دوره تیموریان ساخته شده اند. منار فقط در ساعات خاصی توسط پرسنل میراث فرهنگی تکان داده می شود. بازدید کنندگان در صندلی هایی که مقابل منارها قرار دارد می نشینند و از دیدن تکان های منار و خلاقیت در ساخت آن و موسیقی سنتی لذت می برند. مقابل سایت تاریخی منار جنبان و در سوی دیگر خیابان، تعداد زیادی کافه بستنی قرار دارد که برای دمی استراحت محل مناسبی هستند. پس از صرف بستنی راهی آتشگاه که کمی جلوتر از منار جنبان است شدیم.

 

آتشگاه (دژ ماربین)

نرخ بلیت: رایگان

بر فراز یک کوه کوچک به ارتفاع یکصد متر، ویرانه های آتشکده ای قرار دارد که به آن "آتشگاه اصفهان" گویند. بخشی از ویرانه ها در سال 1352 شمسی بازسازی شده است. به گفته برخی مورخان در بلندای این کوه مقبره طهمورث پیامبر که در سده ششم پیش از میلاد می زیسته است قرار دارد.

 

همچنین برخی دیگر از مورخین عقیده دارند در زیر این کوه تونلی وجود داشته که به خمینی شهر می رسیده و در زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران، از این تونل برای نگهداری گنجینه های دولتی استفاده می شده است. اما به هر حال آنچه ما می دیدیم هیچ شباهتی به آنچه از تاریخچه این بنا شنیده بودیم نداشت و بنا در آستانه تخریب قرار داشت. خسته بودم و بالا رفتن از کوه آتشگاه برایم دشوار بود. پس مقابل درب ورودی منتظر ماندم تا همسرجان بازدید کنند و بازگردند. پس از بازدید از کوه آتشگاه راهی زاینده رود شدیم.

 

پل مارنان

این پل که نام قدیمی آن پل ماربین است، در عهد صفویه ساخته شده است. قطعا زیبائی این پل با سی و سه پل و پل خواجو قابل مقایسه نیست و چقدر این پل بدشانس است که در فاصله کمی از دو پل معروف و تاریخی ایران قرار گرفته است.

 

شاید اگر این پل در یک شهر دیگر بود، اکنون مثل پل خواجو، اسم و رسمی داشت! اما امروزه فقط ماوای افرادی که برای قدم زدن های عصرانه به کنار زاینده رود می آیند است. ارتفاع پل از برادرخوانده هایش (سی و سه پل و پل خواجو) کوتاه تر است و جان می دهد غروب ها روی آن پیاده روی کرد. متاسفانه این پل هنوز نتوانسته خودش را در دل فهرست آثار ملی ایران جا کند و در تلاش هستند که این اثر را در این فهرست بگنجانند.

 

دمی در کنار پل مارنان آسودیم و بر لب جوی نشسته و گذر عمر دیدیم. پس از پایان بازدید راهی سی و سه پل که دو سه کیلومتری جلوتر بود شدیم.

 

سی و سه پل (پل الله وردی خان)

ورودیه: ندارد

سی و سه پل همانطور که از نامش پیداست، پلی است که 33 دهنه به شکل محراب دارد. طول آن 295 متر است و بر روی رودخانه زاینده رود قرار دارد. تاریخ ساخت پل به سال 1602 میلادی باز می گردد. "الله وردی خان" حاکم ایالت فارس در زمان صفویان بوده که بانی ساخت این پل در اصفهان و چند اثر دیگر در شیراز شده است و این پل نام خود را از ایشان گرفته است.

 

سی و سه پل شاهکار پل سازی ایران در زمان خود بوده است. خوشبختانه در زمان سفر ما، آب و زندگی در زاینده رود جریان داشت. از قبل شنیده بودم کارشناسان میراث فرهنگی گفته اند مصالح مورد استفاده در پایه و فوندانسیون پل از جنسی است که رطوبت، دوام و استحکام آن را افزایش می دهد و این پل بدون آب خواهد مرُد. هر چند مقدار آب بسیار کمتر از روزهای اوج زاینده رود بود، ولی حقیقتاً دیدن زاینده رود بدون آب برایم یک کابوس بود که خوشبختانه تعبیر نشد.

 

 چرا اصفهان نصف جهان نامیده می شود؟

اصفهان از گذشته های دور به نصف جهان در داخل و خارج کشور شهره بوده است. وجود بیش از شش هزار اثر تاریخی، طبیعت بکر، معماری زیبا و جاذبه های گردشگری فراوان، سنت‌های متنوع، انواع دسر ها و غذاهای بومی، هنرها و صنایع دستی منحصر به فرد، چنان به عظمتی به اصفهان داده که گویی به اندازه نیمی از دنیا جای دیدنی و زیبایی دارد. اما اگر از من بعنوان یک جهانگرد و یک ایرانگرد بپرسند آیا واقعاً اصفهان نصف جهان است؟ قطعاً پاسخم خیر خواهد بود. به نظر من نصف جهان نامیدن اصفهان جفایی در حق آن است. به نظر من اصفهان یک دنیای کامل است. شاعر چه نیکو در مورد این شهر سروده است:

     اصفهان را نیمه خوانند از جهان                صد جهان من دیده ام در اصفهان

   سرزمینی نیک فر و با شـکـوه                مـردمـانـــــش بـرتـر از شیـر ژیـان

تا کــنــار زنـــــده رودش پا نهی                زنده خواهی کرد هم روح و روان

تخت پولادش زمینی بس نکوست             بابـــی از ابــواب ، در خُلــد جَنا

 ای دل ار خواهی روی اندر بهشت              تو بیا یک دم نشین در اصفهان

پس از بازدید از سی و سه پل، راهی پل خواجو که یکی دو کیلومتر جلوتر بود شدیم.

 

پل خواجو

ورودیه: ندارد

این پل که در سال 1650 میلادی ساخت آن به پایان رسیده است، 133 متر طول دارد و در عصر خود یکی از زیباترین پل های دنیا محسوب می شده است. این پل در شرق سی و سه پل واقع شده و درست در وسط آن عمارتی به نام بیگلربیگی که محل اقامت موقت شاهان صفوی بوده است قرار دارد. طراحی پل به شکلی است که بتواند در مواقع لزوم مانند سد عمل کند و در گذشته از آن بعنوان آب بند استفاده می شده است.

مجاورت این پل با محله و خیابان خواجو باعث شده تا به این نام شناخته شود. مهندسان عصر صفوی با احداث پل خواجو مشکل آب شهر اصفهان را حل کردند و در عین حال با شست‌وشوی خاک و قابل کشت کردن زمین، باعث دوام و گسترش آبادانی شدند. منظره نشستن زوج های جوان برای پلکان دهانه های پل خواجو در غروب آفتاب، یکی از رمانتیک ترین لحظات حضور در اصفهان است. ما هم به یاد اوایل ازدواج بر لب جوی در کنار زوج های جوان نشسته و مجدداً گذر عمر دیدیم. اتفاقا دیدن گذر عمر در کنار پل خواجو بهتر از دیدن گذر عمر در کنار پل مارنان بود!

آفتاب خسته بود و کم کم بساطش را جمع می کرد. شام را صرف کردیم و به سمت هتل مان حرکت کردیم. بعد از شام با هزار امید و خستگی فراوان به هتلمان واقع در جنب میدان نقش جهان رسیدیم. اما متاسفانه فراموش کرده بودیم شناسنامه همراه خودمان بیاوریم و پذیرش هتل به هیچ عنوان حاضر به پذیرش نشد. در نهایت گفتند به نیروی انتظامی مراجعه کرده و نامه بیاورید...!! مراجعه به نیروی انتظامی نیز سختی های خود را داشت. باید با همسر و فرزندم مراجعه می کردیم و سوال و جواب می شدیم و تناقض در حرف هایمان نبود تا بلکه یک نامه بگیریم...!

بیخیال هتل و هزینه آن شب می شویم و راهی منزل خاله خانم می شویم.

 

وقتی به اصفهان سفر کردیم کجا اقامت کنیم؟

اصفهان توریستی ترین شهر کشورمان است و بدین جهت در طول سالها، زیر ساخت های لازم برای جذب توریست در این شهر فراهم شده است. یکی از این زیر ساخت ها که به خوبی در اصفهان فراهم شده، امکانات میزبانی مناسب از مسافران است. مراکز اقامتی که در زیر معرفی می شوند بیشتر جنبه اطلاع رسانی دارد و نمی توانم نسبت به کیفیت اقامت در آنها اظهار نظری کنم. بهتر است دوستان پیش از رزرو اقامتگاه نسبت کیفیت ارائه خدمات پرس و جو کنند. ما کمتر به عکسهای اقامتگاه توجه می کنیم و بیشتر از نظرات مسافرانی که در آنجا اقامت داشته اند برای ارزیابی کیفیت استفاده می کنیم. در ذیل مهمترین روش های اقامت در اصفهان را خدمتتان معرفی خواهم کرد:

 هتل و هتل آپارتمان: هتل و هتل آپارتمان های بسیار خوبی در اصفهان وجود دارد که به بهترین شکل میزبانی شما را بر عهده خواهند گرفت. اگر چه اقامت در هتل - خصوصا یک هتل خوب- هزینه زیادی دارد، اما متناسب با این هزینه زیاد، خدماتی که دریافت خواهید کرد نیز در سطح بالائی است. به جهت اینکه نرخ اتاق های هتل ها بسته به تاریخ و خدمات درخواستی متفاوت است ذکر قیمت هتل ها در این سفرنامه چندان دقیق نخواهد بود، اما اجمالا قابل ذکر است اقامت در هتل های سه ستاره حدود 350 هزار تومان، 4 ستاره حدود 450 هزار تومان و پنج ستاره بیش از  600 هزار تومان هزینه خواهد داشت.

 

البته در زمان نگارش سفرنامه بعلت شیوع ویروس کرونا و نبود مسافر، برخی از اماکن اقامتی و هتل های این شهر تا 87 درصد تخفیف برای مسافران خود پیشنهاد می دادند. یکی از بهترین و ارزانترین مراکز رزرو هتل سایت Trip.ir است و با استفاده از آن می توانید هتل مورد نظر خود را رزرو نمائید. مهمترین هتل های اصفهان عبارتند از:

هتل رضا عباسی

هتل پارسیان کوثر و...

هاستل: استفاده از هاستل کم هزینه ترین شکل اقامت در اصفهان است. در هاستل یک تخت در اتاق اشتراکی به شما اجاره داده می شود. اتاق های هاستل عموماً بین دو تا هشت نفر ظرفیت دارند و سرویس بهداشتی و حمام نیز معمولا بیرون اتاق است و بصورت مشترک استفاده می شود. هزینه اجاره هر تخت در هاستل از حدود شبی 45 هزار تومان آغاز شده و بسته به کیفیت ممکن است کمی افزایش یابد. از محسنات هاستل فضای گرم و صمیمی و همچنین آشنا شدن با سایر افراد و توریست ها است. به جهت محدودیت های فرهنگی، هنوز اقامت در هاستل در کشور ما بطور کامل به اصطلاح جا نیفتاده و مقاومت هایی در خصوص تاسیس هاستل وجود دارد. البته اقامت در هاستل غالباً توسط افراد "سفرمند" که با مشکلات این شکل از اقامت آشنا هستند انجام می شود. برخی از مهمترین هاستل های اصفهان عبارتند از:

هاستل رگ راگ

هاستل ماه بی بی و ...

اقامتگاههای بومگردی: استان اصفهان غنی ترین استان کشورمان در زمینه اقامتگاه های بومگردی است. تعداد زیادی اقامتگاه بومگردی در شهر اصفهان و اکثر شهرهای استان وجود دارد که دکوراسیون برخی از آنها واقعا دیدنی است. اقامتگاههای بومگردی زیر نظر سازمان میراث فرهنگی فعالیت می کنند و برخی از آنها با قیمتی کمتر از هتل، کیفیتی مشابه را به شما ارائه می کنند.

 

پیشنهاد میکنم برای انتخاب این اقامتگاه ها، از نظرات کاربران سایت های مختلف در خصوص اقامتگاه مورد نظر استفاده کنید. چرا که عکس ها و موارد ذکر شده در سایت ها ممکن است کمی متفاوت با واقعیت باشد. اقامتگاه های بومگردی، با آماده سازی خانه های سنتی به سبک خاص و بومی هر منطقه، امکان لذت بردن از سفر در قالب زندگی سنتی آن منطقه را فراهم می کنند. برخی اقامت گاههای بومگردی غذاهای محلی ارگانیک سرو می کنند که بهتر است آنها را مزه کنید. نرخ اقامت در این اقامتگاهها برای هر نفر از حدود 75 هزار تومان (اقامت با صبحانه) آغاز می شود و با توجه به کیفیت خدمات، نرخ ها بالاتر می رود. برخی از مهمترین اقامتگاه های بومگردی اصفهان عبارتند از:

اقامتگاه بومگردی عمارت یخچال

اقامتگاه بومرگردی پهلوی

اقامتگاه بومگردی خانه مروی و...

خانه مسافر: شکلی از میزبانی وجود دارد که نام آن خانه مسافر است. خانه مسافر مانند هتل ها و مسافرخانه ها بنا به مصوبه هیئت وزیران از سال 1393 رسمیت دارد. این اقامتگاهها نه مانند اقامتگاههای شخصی است که هیچ خدماتی در آن ارائه نشود و نه مانند هتل است که خدمات هتلینگ کامل دریافت کنید. مثلا فرض کنید فردی یک مجتمع آپارتمانی چند واحدی را تبدیل به خانه مسافر کرده است. آپارتمان ها نظافت شده، ملافه ها تعویض می شود و تمامی لوازم مورد نیاز زندگی در واحد اقامتی موجود است، مشابه آنچه در هتل آپارتمان ها دیده می شود. در برخی از آنها لوازم یکبار مصرف شخصی نیز ارائه می شود. می توان گفت خانه مسافر، شکل نظام مند اقامتگاه شخصی است.

 

البته توجه داشته باشید خانه مسافر با آنچه در تهران با نام "مسافرخانه" می شناسیم و گاهاً یادآور کثیفی و راهروهای تنگ و باریک است، کاملاً متفاوت است! برخی از خانه های مسافر لاکچری هستند و خدماتی در حد بسیار مطلوب ارائه می کنند. اگر قصد رزرو اینترنتی خانه مسافر را دارید و نسبت به واریز وجه برای رزرو تردید دارید، بهتر است از طریق سایت khaneh-mosafer.ir و یا تلفن های مندرج در آن، اصالت خانه مسافر مورد نظر را بررسی کنید. برخی از مهمترین خانه مسافرهای اصفهان عبارتند از:

خانه مسافر گل یاس

خانه مسافر مینوسا و . . .

اقامتگاههای شخصی: اقامتگاههای شخصی پیشنهاد بعدی برای اقامت در اصفهان است. ویژگی این اقامتگاهها قیمت پائین و عدم ارائه خدماتی خاص هستند. در برخی سایت ها می توانید این اقامتگاهها را رزرو کنید. همچنین دیده می شود افراد در ورودی شهرها و یا میادین اصلی، تابلو در دست دارند و واحدهای اقامتی شخصی خود را اجاره می دهند.

 

روز سوم

پنج شنبه بیستم و یکم شهریور ماه 98

امروز صبح زود از خواب برخواستیم. خاله خانم پیش از ما بیدار شده بود و صبحانه مفصلی آماده کرده بود. حلیم و عدس معروف اصفهان را هم خریده بود و روی میز آماده بود. صبحانه را صرف کردیم و بدون فوت وقت راهی کاخ موزه چهل ستون شدیم. روز گذشته برنامه هایمان خیلی خوب اجرا شده بود و بازدیدهایمان نه تنها طبق پلن سفر پیش رفته بود، بلکه کمی هم از برنامه جلوتر زده بودیم و می توانستیم امروز با وقتی فراخ ادامه پلن سفر را پیش ببریم.

 

چهل ستون

عمارت چهل ستون اصفهان یادگاری دیرینه از عهد صفویان است که ساخت آن طبق نظر برخی مورخان در سال 1647 میلادی به پایان رسید. این عمارت اکنون با نام کاخ موزه چهل ستون شناخته می شود. کاخ 20 ستون دارد که با انعکاس آن در آب حوض مقابل کاخ، ستون ها 40 عدد به نظر می رسند و از این رو به چهل ستون مشهور شده است. این هم هنر مردمان اصفهان است که عمارتی با بیست ستون می سازند ولی چهل ستون برای ایرانگردان فاکتور می کنند!

 

به نظرم نخستین چیزی که در چهل ستون چشم را خیره می کند، نقاشی های سقف عمارت است که بی نظیر است. تمام سقف و دیوار عمارت از داخل با نقوش هنری و نقاشی های زیبا که هر کدام داستانی را در دل خود جای داده است تزئین شده است.

 

به توصیه خاله خانم امروز به ابتدا به خیابان سپه رفتیم و خودرو را در پارکینگ پارک کردیم. اینگونه هم نزدیک چهل ستون بودیم و هم نزدیک میدان امام قرار می گرفتیم.

 

کاخ موزه چهل ستون فاصله کمی با میدان امام (میدان نقش جهان) دارد و پس از بازدید از چهل ستون راهی میدان امام شدیم.

 

میدان امام (میدان نقش جهان)

میدان نقش جهان یک میدان به شکل مستطیل است که ابعاد آن 560 در 165 متر است. حدود دویست حجره در دورتادور این میدان قرار دارد که عموماً عرضه کننده صنایع دستی و سوغات هستند.

 

پیش از صفویان در محل فعلی این میدان، باغی به نام نقش جهان وجود داشته است که این میدان در محل آن ساخته شده است و به همین دلیل پس از ساخت میدان، نام باغ را بر آن گذاشتند. این میدان قرن ها بعد میدان شاه و سپس میدان امام نامیده شد، اما همچنان در میان آحاد مردم به نام نقش جهان شناخته می شود.

 

اگر بخواهم از زیبائی های این میدان بگویم، شاید خوانندگان محترمی که تا به حال این میدان را از نزدیک ندیده اند تصور کنند اغراق شده است.

خوشتر آن باشد که سر دلبران         گفته آید در حدیث دیگران...

لذا نقش جهان را از دید یک جهانگرد و همسر یک باستان شناس معروف که برای کاوش در آثار باستانی به ایران آمده اند معرفی می کنم. مادام ژان دیو لافوا در سال 1881 میلادی در مورد میدان نقش جهان چنین می گوید:

"من نیازی به حل یک مسئله مهم ندارم که مثل فیثاغورث یونانی در جهت آن تلاش کنم، بر عکس برای من کاملا محرز است و با اطمینان کامل می توانم عنوان کنم که هیچگونه بنایی در دنیای متمدن و شهر نشین امروزی وجود ندارد که از هر جهت، چه تقارن عمارت و چه زیبایی، قابل قیاس با این میدان باشد. این تنها تفکرات شخصی و عقیده من نیست چرا که دیگر اروپاییان که متخصص مهندسی و معماری هستند نیز این دیدگاه را دارند."

 

میدان نقش جهان نمونه ای برجسته از معماری اصیل ایرانی است. در پیرامون میدان نقش جهان مشهورترین و فاخرترین آثار تاریخی اصفهان قرار دارند. مسجد شاه (مسجد جامع عباسی) در ضلع جنوبی، سر در بازار قیصریه در ضلع شمالی، مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی و عمارت عالی قاپو در ضلع غربی قرار گرفته اند.

 

همزمان با قدم زدن در میدان نقش جهان، به هر کدام از آثار تاریخی دور آن می رسیدیم از آن بازدید می کردیم.

 

مسجد شیخ لطف الله

ساعات بازدید: 9 الی 12:30  و  14 الی 18:25

یکی از زیباترین بناهای مذهبی دنیا مسجد بدون مناره شیخ لطف الله است که کاشی کاریهای آن، هر بیننده ای را مسحور نقوش و رنگ های خود می کند. تصویر کاشی کاریهای داخل گنبد مسجد شیخ لطف الله یکی از پرکاربردترین تصاویر مربوط به معرفی هنر در اصفهان است.

 

هنر کاشی کاری در این مسجد به اوج خود رسیده و هنر کاشی معرق و مقرنس‌های بسیار ظریف در محراب مسجد شیخ‌ لطف‌الله یکی از شاهکارهای بی نظیر معماری محسوب می شود. شاه عباس این مسجد را برای قدردانی از پدر زن خود یعنی شیخ لطف الله که از علمای بزرگ شیعه و از مردمان جبل عامل و لبنان کنونی بود ساخت.

 

ساخت این مسجد 17 سال به طول انجامیده است و احداث آن در سال 1619 میلادی پایان یافته است. این مسجد دارای شبستان تابستانه و شبستان زمستانه است.

سر در قیصریه